Thành lũy phòng chống thiên tai

Cần thu nhận tri thức bản địa trong cải thiện hệ thống thoát nước ở vùng núi, bảo vệ cây xanh giảm nguy cơ sạt lở… Ảnh: Thu Trang

Câu chuyện ông Ma Seo Chứ, Trưởng thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu (huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai) dẫn 17 hộ dân gồm 115 nhân khẩu trong thôn di tản lên một quả núi cách khu dân cư 1 km để lánh nạn, trong bối cảnh do ảnh hưởng bão Yagi (hồi tháng 9/2024) nhiều quả đồi quanh thôn đang “no nước” có thể bị sạt lở, đổ sập xuống nhà dân bất cứ lúc nào là một trong những minh chứng về giá trị của tri thức bản địa, kinh nghiệm cộng đồng trong phòng chống thiên tai.

Được truyền qua nhiều thế hệ, những tri thức này nếu được tận dụng hoàn toàn có thể phát huy hiệu quả đối phó, giảm thiểu thiệt hại trong bối cảnh thiên tai ngày càng khắc nghiệt. Bởi không ai hiểu được thiên tai chung quanh như chính người dân và cộng đồng khu vực đó để ứng phó một cách nhanh chóng và phù hợp nhất. Nhưng tiếc rằng, những kiến thức bản địa, kinh nghiệm cộng đồng như của ông Ma Seo Chứ tại nhiều địa phương đã và đang bị bỏ quên.

Người dân chúng tôi mong mỏi, các cơ quan nghiên cứu chính sách, nhà khoa học cần tăng cường hợp tác, thu nhận tri thức từ già làng, trưởng bản và kinh nghiệm người dân địa phương từ các vấn đề cụ thể như cải thiện hệ thống thoát nước ở vùng núi, bảo vệ cây xanh để giảm nguy cơ sạt lở, kỹ năng chạy lũ, sơ tán tránh bão… cho đến lên kịch bản ứng phó với biến đổi khí hậu.

Làm sao để phòng chống thiên tai trong triển khai phương án “4 tại chỗ”, có thể huy động tối đa sức mạnh từ nhân dân? Có lẽ nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, từ mỗi gia đình, chính là vấn đề quan trọng nhất. Cùng đó, người dân cũng cần được chính quyền trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng hiện đại nâng lên mức chuyên môn hóa nhằm ứng phó kịp thời với mọi hoàn cảnh, loại hình thiên tai ập đến bất thường.

Nghiêm Xuân Phương (Xín Mần, Hà Giang)