Thanh Hóa: Cần tháo gỡ điểm nghẽn trong giải ngân vốn đầu tư công

Những rào cản trong giải ngân vốn đầu tư công

Theo báo cáo của Sở Tài chính tỉnh Thanh Hóa, tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 của tỉnh là 16.193,067 tỷ đồng; trong đó, kế hoạch vốn năm 2025 là 15.101,486 tỷ đồng, kế hoạch vốn năm 2024 được phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân sang năm 2025 là 1.091,581 tỷ đồng.

Trụ sở Đảng ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ phường Sầm Sơn, Thanh Hóa.

Tính đến ngày 26/8/2025, giá trị giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 (bao gồm cả vốn năm 2024 kéo dài sang năm 2025), lũy kế giá trị giải ngân đến hết tháng 9/2025 đạt 8.028 tỷ đồng, bằng 49,5% kế hoạch vốn.

Nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp được xác định là, sau hơn 3 tháng chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động đã phát sinh một số tồn tại, hạn chế ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của các dự án do cấp xã, phường (sau sắp xếp) quản lý. Nhiều xã, phường thiếu cán bộ có chuyên môn, nghiệp vụ về đất đai, tài chính, xây dựng...; một số cán bộ, công chức chưa thích ứng với cơ chế vận hành của chính quyền hai cấp, năng lực chuyên môn còn hạn chế. Khối lượng công việc quá lớn so với số lượng nhân sự, phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng...

Ông Mai Thành Đồng, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Sầm Sơn

Ông Mai Thành Đồng, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Sầm Sơn cho biết, việc triển khai các dự án đầu tư công và giải phóng mặt bằng tại phường Sầm Sơn đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Tình trạng chậm trễ giải ngân vốn, đất đai nằm ‘treo’, cùng với sự thiếu hụt trầm trọng cán bộ có chuyên môn sâu và lúng túng trong xác định chủ đầu tư đang là những rào cản lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Cụ thể, với nguồn vốn ngân sách tỉnh, phường Sầm Sơn có tổng kế hoạch vốn 134.738 triệu đồng, nhưng đến nay, số vốn đã giải ngân chỉ đạt 44,6%, tương đương 60.073 triệu đồng. Còn lại 74.665 triệu đồng (chiếm hơn một nửa tổng vốn) vẫn chưa được giải ngân do vướng mắc về cơ chế quản lý.

Đối với nguồn vốn ngân sách phường, dù đã có kế hoạch đầu tư năm 2025 với 239 dự án (226 dự án chuyển tiếp), tổng vốn 195,179 triệu đồng, nhưng đến nay vẫn chưa thể giải ngân thêm. Nguyên nhân chính là do thiếu nhân lực có chuyên môn sâu, dẫn đến nguy cơ không hoàn thành kế hoạch giải ngân trong năm 2025.

Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) cũng gặp nhiều khó khăn. Phường Sầm Sơn đã tiếp nhận 52 dự án với tổng diện tích thu hồi 752,61 ha. Mặc dù đã GPMB được 601,66 ha (đạt 80%), nhưng nhiều khu vực vẫn tiếp tục phát sinh diện tích mới cần thu hồi, tạo ra sự chồng chéo và phức tạp trong quản lý. Nhiều diện tích đất vẫn còn “treo”, chưa thể đưa vào khai thác.

Nguyên nhân cốt lõi dẫn đến tình trạng chậm trễ này nằm ở sự thiếu hụt nghiêm trọng về nhân sự. Các phòng ban chuyên môn tại phường Sầm Sơn như Phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị, Phòng Văn hóa - Xã hội có số lượng cán bộ chuyên môn chưa tương xứng, đặc biệt ở các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến đầu tư công, GPMB, xây dựng, đất đai, giao thông, môi trường, nông nghiệp, trắc địa...

Chỉ tính riêng Phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị phường Sầm Sơn, từ ngày 1/7/2025 đến nay, phòng đã tiếp nhận và xử lý 3.914 văn bản, trung bình mỗi ngày khoảng 400 văn bản.

Ngoài ra, cán bộ làm công tác quản lý dự án chủ yếu là kiêm nhiệm, thiếu kiến thức chuyên sâu để thẩm định, phê duyệt quyết toán hoặc quản lý dự án. Sự lúng túng, thiếu đồng bộ trong phân công, phối hợp giữa các đơn vị càng khiến việc triển khai dự án gặp trở ngại.

Ông Lê Đức Thao, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng phường Đông Sơn, cho biết trong năm 2025, Đông Sơn có hơn 300 dự án sử dụng vốn đầu tư công. Sau 3 tháng, kể từ khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, rất nhiều dự án đến nay vẫn chưa thể giải ngân nguồn vốn.

Lý giải về nguyên nhân, ông Thao chia sẻ, để giải ngân được vốn thì dự án phải được triển khai, phải xác định được đơn vị chủ đầu tư và đơn vị quản lý dự án. Tuy nhiên, hiện nay các quy định của UBND tỉnh vẫn chưa rõ ràng về nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể. Việc giao trực tiếp cho các phòng ban chuyên môn thuộc UBND phường, xã - mà trực tiếp là Phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị làm chủ đầu tư đang tiềm ẩn nguy cơ quá tải công việc và thiếu khách quan, minh bạch.

Các phòng ban này vừa thực hiện quản lý nhà nước, vừa kiêm nhiệm toàn bộ quy trình dự án (lập, thẩm định, thi công, thanh toán), chẳng khác nào “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, trong khi phần lớn cán bộ lại không chuyên sâu về quản lý dự án xây dựng.

Mặt khác, để giải quyết khối lượng công việc hiện tại, Phòng Kinh tế - Hạ tầng đang bị quá tải, nhân lực phải gồng mình thực hiện nhiệm vụ. Còn phương án giao cho Trung tâm Cung ứng dịch vụ công làm chủ đầu tư thì vẫn cần bổ sung nhân lực có chuyên môn về dự án, đầu tư xây dựng, bởi nhân sự hiện nay chủ yếu thuộc lĩnh vực văn hóa, quy tắc đô thị...

Những giải pháp khơi thông dòng vốn đầu tư công

Theo ông Mai Thành Đồng, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Sầm Sơn, trước thực trạng trên, Ban Thường vụ Đảng ủy phường Sầm Sơn đã đề xuất thành lập Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp xã, phường để thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến xây dựng, phát triển quỹ đất, GPMB, quản lý dự án.

Đây là mô hình đã được thực hiện hiệu quả tại nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM. Trong trường hợp không thành lập Ban QLDA cấp xã, phường, cần cử cán bộ thuộc Ban QLDA khu vực về hỗ trợ chuyên môn cho Trung tâm Cung ứng dịch vụ công hoặc Phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị.

Trong năm 2025, Đông Sơn có hơn 300 dự án sử dụng vốn đầu tư công. Sau 3 tháng kể từ khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, rất nhiều dự án đến nay vẫn chưa thể giải ngân nguồn vốn

Ông Đồng kiến nghị: “UBND tỉnh Thanh Hóa cần có hướng dẫn chi tiết về việc lựa chọn hình thức quản lý dự án đối với các dự án được phân cấp cho cấp xã, phường, bao gồm cả việc thuê tư vấn quản lý dự án và điều chỉnh chi phí. Việc này nhằm đảm bảo dự án triển khai kịp thời, hiệu quả, tránh tình trạng chậm trễ kéo dài”.

Trước đó, thực hiện Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch thực hiện chiến dịch cao điểm “90 ngày đêm hoàn thành giải ngân vốn đầu tư công năm 2025”, với các mốc tiến độ cụ thể: Đến 31/10 đạt tối thiểu 60%; Đến 30/11 đạt 70%; Và đến 31/12/2025 phải hoàn thành 100% kế hoạch vốn.

UBND tỉnh Thanh Hóa yêu cầu các sở, ngành, địa phương xác định đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của quý IV năm 2025, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả giải ngân từng dự án.

Việc tháo gỡ kịp thời các rào cản về cơ chế và đặc biệt là nhân lực chuyên môn tại cấp xã, phường không chỉ giúp đảm bảo tiến độ, mà còn là yếu tố then chốt để giữ vững kỷ luật, tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

CTV Phương Giang/VOV.VN