Thái Nguyên phát huy tiềm lực khoa học – công nghệ, hướng tới trung tâm đổi mới sáng tạo xanh

Lợi thế trung tâm đào tạo và nghiên cứu KH&CN của vùng

Thái Nguyên có lợi thế nổi bật khi là trung tâm đào tạo và nghiên cứu KH&CN lớn của vùng Trung du và miền núi phía Bắc, với hơn 10 trường đại học, cao đẳng và nhiều viện, trung tâm nghiên cứu. Trong đó, Đại học Thái Nguyên giữ vai trò nòng cốt, là “hạt nhân” trong phát triển tri thức, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp xanh, công nghệ xanh, thúc đẩy hợp tác giữa nhà khoa học và doanh nghiệp, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.

Đoàn công tác của Sở KH&CN tỉnh Thái Nguyên thăm vườn chè tím tại Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc.

Những năm gần đây, Sở KH&CN đã đẩy mạnh kết nối giữa các viện, trường, doanh nghiệp thông qua việc triển khai các đề tài, dự án nghiên cứu ứng dụng công nghệ xanh, thân thiện với môi trường. Nhiều kết quả nghiên cứu của Đại học Thái Nguyên và các đơn vị thành viên đã được ứng dụng hiệu quả vào thực tế sản xuất, giúp doanh nghiệp tiết giảm chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh ngày càng sôi nổi và lan tỏa sâu rộng. Hằng năm, tỉnh Thái Nguyên tổ chức Cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thanh niên, thu hút hàng trăm ý tưởng, dự án của đoàn viên, thanh niên tham gia. Song song đó, các trường đại học trong tỉnh cũng chủ động tổ chức nhiều sân chơi sáng tạo dành cho sinh viên.

Nổi bật là Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên với Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo – Giảm thất thoát, lãng phí thực phẩm vì một tương lai bền vững” và Hội nghị kết nối, giới thiệu, tuyển chọn 20 nhóm startup công nghệ từ các trường, viện và doanh nghiệp trên địa bàn. Các hoạt động này đã khuyến khích sinh viên phát huy năng lực nghiên cứu khoa học, hình thành các sản phẩm công nghệ xanh có giá trị thực tiễn trong lĩnh vực nông – lâm nghiệp.

Đại diện phòng Quản lý Khoa học (Sở KH&CN) kiểm tra thực tế Khu nhân giống sâm mới tại xã Chợ Rã, tỉnh Thái Nguyên.

Bên cạnh đó, Trung tâm Ươm tạo – Khởi nghiệp và Cung ứng nhân lực thuộc Đại học Thái Nguyên cũng là một trong những mô hình hỗ trợ khởi nghiệp tiêu biểu, đóng vai trò cầu nối giữa sinh viên, giảng viên, doanh nghiệp và các tổ chức đầu tư. Từ nền tảng tri thức vững chắc và tinh thần sáng tạo mạnh mẽ của đội ngũ trí thức trẻ, Thái Nguyên đang từng bước khẳng định vị thế là trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp xanh của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Các nghiên cứu ứng dụng công nghệ xanh tiêu biểu

Nhằm đẩy mạnh ứng dụng KH&CN vào thực tiễn, Sở KH&CN Thái Nguyên đã triển khai nhiều đề tài nghiên cứu cấp tỉnh có giá trị thực tiễn cao:

Đề tài “Nghiên cứu sử dụng tro xỉ nhà máy nhiệt điện tỉnh Thái Nguyên trong xây dựng đường giao thông phục vụ phát triển bền vững và bảo vệ môi trường”. Kết quả đã xây dựng được quy trình công nghệ sử dụng tro xỉ làm vật liệu cho kết cấu đường giao thông nông thôn, góp phần giảm ô nhiễm, tận dụng chất thải công nghiệp và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Cuộc thi đã thu hút được nhiều ý tưởng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Đề tài “Giải pháp nâng cao năng lực quản lý chất thải phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên trong công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản tại tỉnh Thái Nguyên”. Đề tài đang được triển khai nhằm xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, quy trình sàng lọc, xử lý và quản lý chất thải NORM, đảm bảo an toàn bức xạ trong công nghiệp khai khoáng.

Đề tài “Nghiên cứu sản xuất và ứng dụng chế phẩm sinh học chức năng trong trồng trọt, chăn nuôi và xử lý môi trường phục vụ sản xuất nông nghiệp bền vững”. Mục tiêu là nghiên cứu, sản xuất chế phẩm vi sinh gốc và các chế phẩm sinh học chức năng từ nguồn vi sinh vật bản địa, ứng dụng hiệu quả trong nông nghiệp hữu cơ, góp phần giảm chi phí, nâng cao năng suất và bảo vệ môi trường.

Đề tài “Nghiên cứu xây dựng một số mô hình xử lý chất thải hữu cơ tại khu vực nông thôn phục vụ phát triển kinh tế và xử lý ô nhiễm môi trường”. Đề tài đang triển khai với 3 mô hình xử lý rác thải hữu cơ bằng vi sinh vật, ruồi lính đen và giun quế, tạo ra phân bón hữu cơ chất lượng cao, góp phần phát triển kinh tế nông thôn và giảm ô nhiễm môi trường.

Không chỉ dừng ở nghiên cứu, Sở KH&CN Thái Nguyên còn đóng vai trò điều phối và kết nối giữa nhà khoa học – doanh nghiệp – chính quyền để đưa các kết quả nghiên cứu vào thực tế sản xuất. Hằng năm, Sở phối hợp với các sở, ngành và địa phương xây dựng định hướng, đặt hàng nhiệm vụ KH&CN gắn với các vấn đề thực tiễn như ô nhiễm đất, phục hồi bãi thải sau khai khoáng, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và phát triển năng lượng tái tạo.

Một số nghiên cứu ứng dụng tiêu biểu có thể kể đến như:

Ứng dụng KH&CN xử lý môi trường chăn nuôi kết hợp sản xuất phân hữu cơ; Nghiên cứu khôi phục đất trồng chè bị thoái hóa; Thiết kế bộ điều khiển thông minh hệ thống điện đa nguồn cho trang trại chăn nuôi; Đánh giá công nghệ và đề xuất giải pháp đổi mới công nghệ cho các cơ sở xử lý rác thải; Ứng dụng kỹ thuật đồng vị trong quản lý tài nguyên đất dốc, xói mòn tại Thái Nguyên.

Những kết quả này không chỉ góp phần giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách, mà còn tạo nền tảng cho phát triển kinh tế tuần hoàn, hướng đến mô hình sản xuất xanh, sạch và hiệu quả.

Thúc đẩy kết nối, lan tỏa công nghệ xanh

Sở KH&CN Thái Nguyên còn là cầu nối quan trọng giữa cung và cầu công nghệ, thông qua các hoạt động như Chợ công nghệ và thiết bị, sàn giao dịch công nghệ, hội thảo khoa học, cuộc thi đổi mới sáng tạo, nhằm giới thiệu và quảng bá các công nghệ xử lý ô nhiễm, tái chế chất thải, sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Sở cũng là đầu mối tiếp nhận nhu cầu của doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghiệp, khai khoáng, nông nghiệp, qua đó định hướng đặt hàng các nhiệm vụ KH&CN phù hợp với thực tiễn địa phương.

Trong công tác chuyển giao, thẩm định công nghệ và thương mại hóa sản phẩm, Sở KH&CN đóng vai trò tư vấn, hỗ trợ bảo hộ sở hữu trí tuệ, giúp doanh nghiệp tiếp cận và làm chủ công nghệ xử lý chất thải, tiết kiệm năng lượng, sản xuất thân thiện với môi trường. Đồng thời, Sở cũng hỗ trợ hình thành doanh nghiệp KH&CN hoạt động trong lĩnh vực môi trường, năng lượng tái tạo và chế biến nông sản.

Ảnh minh họa

Ngoài ra, Sở phối hợp với các sở, ngành, hiệp hội doanh nghiệp và các chuyên gia tổ chức diễn đàn, hội thảo về công nghệ xanh, kinh tế tuần hoàn, tạo không gian đối thoại và hợp tác giữa nhà khoa học, doanh nghiệp và chính quyền. Đặc biệt, năm 2025, tỉnh Thái Nguyên tổ chức Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo vì Thái Nguyên thân yêu” lần thứ nhất, nhằm khơi dậy tiềm năng sáng tạo trong cộng đồng, nhất là giới trẻ, qua đó kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh của tỉnh.

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp trên, hoạt động KH&CN của tỉnh Thái Nguyên đã từng bước đưa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Đến năm 2030, Sở KH&CN Thái Nguyên đặt mục tiêu xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xanh hoàn chỉnh, trong đó nhà khoa học là trung tâm nghiên cứu, doanh nghiệp là chủ thể ứng dụng, chính quyền là cầu nối kiến tạo, đưa khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững của tỉnh Thái Nguyên.

Bài 3:Khoa học và Công nghệ sẽ góp phần định hình mô hình kinh tế môi trường.

Nguyên Mạnh