Tàu tên lửa lớp Karakurt Nga: Nhỏ bé về kích thước nhưng mang hỏa lực của cả một hạm đội

Hình ảnh chụp ngày 26.10 tại cảng Petrovskaya ở Kronstadt, gần thành phố Saint Petersburg, đã xác nhận sự hiện diện của con tàu tại căn cứ mới, đánh dấu bước điều chuyển chính thức thông qua hệ thống đường thủy nội địa của Nga.

Lớp Karakurt - “nhỏ nhưng mạnh”

Tàu Amur thuộc lớp Karakurt - dòng tàu tên lửa nhỏ mà Nga phát triển để thay thế cho lớp Buyan đã cũ. Dù chỉ dài khoảng 67 mét, rộng 11 mét, và có lượng choán nước chỉ 800 tấn, con tàu này lại mang trong mình sức mạnh hỏa lực tương đương một chiến hạm lớn.

Điểm nổi bật nhất là hệ thống phóng thẳng đứng 3S14 UKSK gồm 8 ống phóng tên lửa hành trình Kalibr - loại vũ khí có tầm bắn linh hoạt tùy phiên bản - khoảng 300km với bản xuất khẩu, nhưng có thể lên đến hơn 2.500km với bản nội địa, đủ sức tấn công các mục tiêu sâu trong đất liền. Ngoài ra, Amur còn được trang bị pháo hạm AK-176MA cỡ 76mm cùng hệ thống phòng thủ tầm gần Pantsir-M trên các phiên bản mới, giúp tăng khả năng chống lại máy bay và tên lửa hành trình đối phương.

Tàu tên lửa lớp Karakurt trang bị bệ phóng 3S14 UKSK với 8 tên lửa hành trình Kalibr, pháo 76mm AK-176MA và hệ thống phòng không Pantsir-M trên các phiên bản mới - Ảnh: Airbase.Ru

Về cảm biến và hệ thống điều khiển, Amur được trang bị radar Mineral-M dùng để phát hiện mục tiêu tầm xa, Pozitiv-MK chuyên theo dõi mục tiêu bay thấp, cùng hệ thống điều khiển tác chiến Sigma giúp phối hợp các vũ khí và cảm biến trên tàu. Radar định vị MR-231 hỗ trợ dẫn đường, trong khi máy bay không người lái Orlan-10 được sử dụng để trinh sát, mở rộng tầm quan sát của tàu trên chiến trường. Ba động cơ diesel M507D-1 cho phép tàu đạt tốc độ tối đa khoảng 30 hải lý/giờ (tương đương hơn 55km/h), với tầm hoạt động 2.500 hải lý (4.630km) - đủ cho các chiến dịch ven biển kéo dài. Thủy thủ đoàn của tàu dao động từ 50 đến 70 người, tùy cấu hình trang bị.

Karakurt được thiết kế chuyên cho tác chiến ven bờ, nơi các tàu lớn khó di chuyển hoặc dễ bị phát hiện. Dòng tàu này kết hợp hỏa lực mạnh, khả năng cơ động cao và chi phí vận hành thấp, cho phép hải quân Nga triển khai nhanh chóng ở những khu vực bị giám sát dày đặc hoặc dễ bị phong tỏa. Trong môi trường đặc thù như vùng nước nông, không gian chật hẹp và luôn nằm trong tầm theo dõi của NATO - những con tàu nhỏ nhưng mang sức tấn công tầm xa như Karakurt được xem là lựa chọn tối ưu.

Sản xuất trong điều kiện khó khăn

Chương trình đóng tàu Karakurt được Nga triển khai song song tại nhiều cơ sở lớn như Pella (Saint Petersburg), Zelenodolsk, Zaliv (Kerch) và Amur Shipyard (Komsomolsk-on-Amur). Trong đó, Amur là chiếc thứ ba được đóng tại nhà máy Zaliv ở Kerch, theo hợp đồng ký từ năm 2016 do tập đoàn Ak Bars phụ trách. Hai chiếc trước cùng dòng gồm Askold và Tsiklon đều chịu tổn thất nặng. Trong đó, Tsiklon được cho là đã mất tích năm 2024, còn Askold hư hại trong cuộc tấn công của Ukraine năm 2023.

Tàu tên lửa lớp Karakurt của Hải quân Nga - Ảnh: Internet

Bất chấp thiếu hụt động cơ, gián đoạn nguồn cung và áp lực trong cuộc chiến với Ukraine, các nhà máy Nga vẫn duy trì nhịp sản xuất. Năm 2023, hai tàu mới là Rzhev và Udomlya được hạ thủy tại xưởng Amur, thể hiện nỗ lực bền bỉ của ngành công nghiệp quốc phòng Nga trong việc duy trì sức mạnh hải quân.

Những tàu mới thuộc lớp Karakurt hoàn thiện sẽ được phân bổ cho các hạm đội Baltic, Thái Bình Dương và Caspi, giúp Nga duy trì sức mạnh hải quân trên nhiều hướng chiến lược, ngay cả trong điều kiện bị hạn chế bởi các lệnh trừng phạt và áp lực quốc tế.

Tàu Amur phải rời biển Đen như thế nào

Tàu tên lửa Amur được hạ thủy cuối năm 2022 và bắt đầu chạy thử trên biển từ tháng 12.2023. Tuy nhiên, do tình hình chiến sự ở Crimea leo thang, Nga buộc phải rút con tàu khỏi Biển Đen và chuyển đến Biển Caspi vào tháng 4.2024 - khu vực an toàn hơn để hoàn tất thử nghiệm và huấn luyện thủy thủ đoàn. Sau khi hoàn tất, Amur được biên chế chính thức vào Hải quân Nga ngày 26.8.2024.

Thay vì đưa tàu trở lại Biển Đen, Nga quyết định điều chuyển Amur sang Hạm đội Baltic. Đây là giải pháp linh hoạt trong bối cảnh Hạm đội Biển Đen chịu thiệt hại nặng nề sau hàng loạt đợt tấn công của Ukraine bằng UAV và tên lửa vào căn cứ Sevastopol. Nhiều tàu bị phá hủy khiến khu vực này không còn đủ điều kiện an toàn để tiếp nhận hoặc thử nghiệm tàu mới.

Để khắc phục, Nga tận dụng hệ thống đường thủy nội địa - mạng lưới sông và kênh đào nối liền Biển Caspi, sông Volga, Biển Baltic và Biển Đen, cho phép di chuyển tàu chiến hàng nghìn km mà không cần ra vùng biển quốc tế. Tuyến vận tải này giúp Nga luân chuyển tàu giữa các hạm đội một cách bí mật, tránh bị trinh sát và tấn công, đồng thời duy trì cân bằng lực lượng trên các hướng chiến lược.

Vai trò của Hạm đội Baltic

Tàu tên lửa Amur hiện đang neo đậu tại cảng Petrovskaya, thuộc căn cứ Kronstadt trên đảo Kotlin, đơn vị chỉ huy quan trọng của Hạm đội Baltic. Đây là khu vực có vị trí chiến lược đặc biệt, nơi kiểm soát các tuyến hàng hải dẫn vào vịnh Phần Lan và bảo vệ Saint Petersburg, trung tâm công nghiệp - quân sự lớn nhất ở miền Bắc nước Nga. Kronstadt cũng được trang bị hạ tầng bảo trì, tiếp nhiên liệu và kho bãi hiện đại, có thể hoạt động quanh năm bất chấp điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Hạm đội Baltic là lực lượng hải quân lâu đời nhất của Nga, với hai căn cứ chính Baltiysk và Kronstadt. Trong bối cảnh vùng biển Baltic bị bao quanh bởi các quốc gia NATO, hạm đội này được tổ chức theo hướng gọn nhẹ, cơ động và hỏa lực mạnh, chuyên trách nhiệm vụ phòng thủ bờ biển phía tây bắc, kiểm soát cửa ngõ hàng hải, và duy trì sức răn đe chiến lược tại Bắc Âu.

Lực lượng hiện tại của Hạm đội Baltic gồm các tàu tên lửa lớp Buyan-M và Karakurt, tàu đổ bộ, tàu hộ tống, tàu ngầm diesel-điện cùng nhiều tàu hỗ trợ kỹ thuật. Sự xuất hiện của Amur giúp hạm đội tăng thêm khả năng tấn công tầm trung và linh hoạt trong tác chiến ven bờ, yếu tố đặc biệt quan trọng trong khu vực có địa hình biển hẹp và bị giám sát dày đặc.

Trong những năm gần đây, Nga đã liên tục hiện đại hóa Hạm đội Baltic, trang bị tên lửa hành trình Kalibr và tổ hợp phòng không - pháo phòng thủ Pantsir-M trên các tàu mới. Song song đó, các căn cứ Kronstadt và Baltiysk được mở rộng, nâng cấp xưởng bảo trì và trung tâm hậu cần, giúp hạm đội duy trì khả năng hoạt động ổn định ngay cả trong điều kiện băng giá.

Dù chịu nhiều hạn chế về địa lý như vùng nước nông, diện tích hẹp và mùa đông kéo dài, Hạm đội Baltic vẫn được xem là lực lượng phản ứng nhanh và có sức răn đe đáng kể của Nga tại khu vực Bắc Âu. Trong bối cảnh căng thẳng với NATO ngày càng gia tăng, việc bổ sung các tàu nhỏ nhưng hỏa lực mạnh như Amur cho thấy Nga đang theo đuổi học thuyết hải quân mới gồm phân tán, linh hoạt và tấn công đa tầng.

Hoàng Vũ