Tập thơ bí ẩn được giới văn chương Mỹ nâng niu

Chân dung Edgar Allan Poe và tập thơ Tamerlane. Ảnh: Litertura.

Theo nhà văn Bradford Morrow, tập thơ Tamerlane của Edgar Allan Poe là cuốn sách hiếm nhất nước Mỹ. Tác phẩm này còn được biết đến với cái tên Black Tulip. Hiện chỉ khoảng mười hai bản còn tồn tại kể từ khi xuất bản lần đầu vào tháng 7/1827. Một trong hai bản cuối cùng thuộc sở hữu cá nhân được đưa ra đấu giá trong tháng 6.

Tập thơ huyền thoại được ra đời trong cảnh nghèo nàn

Cuốn sách được nhà thơ Edgar Allan Poe ra mắt khi ông mới chỉ 18 tuổi. Sau khi hoàn thành tập thơ, ông giao nó cho người thợ in ấn mới vào nghề, ông Calvin F.W Thomas. Cửa hàng của thợ in Thomas nằm ở số 70 đường Washington (Boston, Mỹ).

Kết quả là bốn mươi trang thơ được in không đều và được đóng bìa màu nâu nhạt như vết ố trà phai được ra đời. Bìa trước của Tamerlane có tới 6 kiểu chữ khác nhau, không theo một quy tắc nào. Rõ ràng, Thomas, một người in ấn với những công việc thường ngày như in biển quảng cáo, nhãn hiệu dược phẩm, danh thiếp, và những thứ tương tự, đã sử dụng hết các kiểu chữ có sẵn trong cửa hàng của mình.

Không có bằng chứng cho thấy người in ấn nhận ra tầm quan trọng của tác phẩm trước khi qua đời vào năm 1876. Nhưng tập sách nhỏ may vá bằng tay này đã đánh dấu sự khởi đầu của một trong những sự nghiệp văn chương cách mạng của cây bút Edgar Allan Poe.

Nhiều học giả suy đoán rằng gia đình Calvin Thomas có quen biết với cha mẹ đẻ của Poe, bà Eliza và ông David, ở Boston. Có thể đây là nguyên nhân khiến nhà thơ Edgar Allan Poe tìm được thợ in Thomas. Nhưng doanh nghiệp của ông Calvin Thomas cũng được liệt kê trong danh bạ Boston, vì vậy một số người khác cho rằng Poe đã thuê ông qua địa chỉ liên lạc từ danh sách này.

Bản in đầu tiên tập thơ Tamerlane. Ảnh: SWNS.

Nhà thơ trẻ Edgar Allan Poe từng là một người mắc nợ cờ bạc và từ bỏ đại học vì người cha nuôi không cung cấp đủ tiền để tiếp tục học. Vì vậy, nhà thơ không tiết lộ danh tính của mình cho thợ in Thomas khi sản xuất tập thơ “nhỏ bé” với “nhiều sai sót”. Ở trang đầu, tên tác giả được ghi đơn giản là “By a Bostonian”. Các nhà nghiên cứu nhận định rằng đây là lời tựa có vẻ khoe khoang và rất đặc trưng của Poe.

Tamerlane là tập thơ mang đậm dấu ấn lãng mạn, phản ánh tâm trạng u sầu và nỗi cô đơn sâu thẳm của nhà thơ. Tác phẩm kể về câu chuyện của một nhà thám hiểm, ẩn dụ cho những khao khát và tham vọng không đạt được của con người. Poe đã sử dụng ngôn ngữ tượng hình và âm nhạc trong thơ, tạo nên những cảm xúc mạnh mẽ và ám ảnh.

Sau sự ra đời của Tamerlane, tác giả Edgar Allan Poe tiếp tục bền bỉ với sự nghiệp sáng tác. Ông trở thành một nhân vật có ảnh hưởng sâu rộng đến văn học Mỹ và toàn cầu, đặc biệt trong thể loại truyện ngắn và thơ. Edgar Allan Poe là một trong những người tiên phong sử dụng thể loại truyện trinh thám và khoa học viễn tưởng. Poe cũng nổi tiếng với các truyện ngắn kinh dị và huyền bí, như The Tell-Tale Heart và The Fall of the House of Usher, góp phần định hình thể loại này.

Điều gì khiến tập thơ Tamerlane trở nên hiếm có?

Bằng các dữ liệu thu thập, nhà văn Bradford Morrow đánh giá rằng tập thơ Tamerlane từ khi ra đời đã là một vật phẩm hiếm hoi. Thư viện Morgan không sở hữu một bản nào. Thư viện Quốc hội Mỹ cũng không. Bản khác ở Đại học Virginia, nơi Poe từng học, đã bị đánh cắp vào năm 1973 từ kho bảo quản McGregor Room tại Thư viện Alderman. Một số người suy đoán rằng ấn bản ăn cắp từ Đại học Virginia có thể đã bị phá hủy để che giấu bằng chứng.

Trên hành trình đi tìm hiểu về nhà thơ Edgar Allan Poe và tập thơ Tamerlane, tác giả Bradford Morrow đã gặp nhà sưu tầm Susan Jaffe Tane. Bà sở hữu nhiều bản sao quan trọng của nhà thơ Edgar Allan Poe cùng nhiều bản thảo gốc, thư tay, chân dung sơn dầu, ảnh, một lọn tóc của Poe, thậm chí chiếc nhẫn đính hôn bằng vàng nhỏ mà Poe đã tặng cho người tình Sarah Elmira Royster vào năm 1849.

Nhà sưu tầm Susan Jaffe Tane là người sở hữu một ấn bản in đầu tiên của tập thơ Tamerlane. Ảnh: Bradford Morrow.

Khi bà Tane mở một chiếc két an toàn lớn bằng kim loại, nhà văn Morrow tò mò dõi theo từng cử chỉ. Chẳng mấy chốc, bà nhẹ nhàng lấy ra một cái hộp từ trong két, cái hộp chứa một cuốn sách Tamerlane được bảo quản trong tình trạng tuyệt vời. Bản in này được đánh dấu nhẹ nhàng với bút chì ký hiệu “A6” để phân biệt với những cuốn khác trong bộ sưu tập phong phú của bà.

“Lật qua những trang thơ rực rỡ, tôi bị choáng ngợp bởi cảm giác kết nối lịch sử, như thể đang chạm vào một phần của tâm hồn Poe. Tamerlane, với tất cả sự không hoàn hảo và vẻ đẹp mỏng manh của nó, đã trở thành một biểu tượng vĩ đại trong văn học, minh chứng cho sự kiên trì và sáng tạo không ngừng của Edgar Allan Poe, người đã để lại dấu ấn không thể phai trong lòng người yêu văn chương”, nhà văn Bradford Morrow chia sẻ.

Trước đó, giới xuất bản đã chứng kiến một cuộc đấu giá khủng với bộ ba tiểu thuyết Frankenstein của Mary Shelley. Nhà văn Morrow nhận định, tập thơ của Poe sẽ làm nên một kỳ tích mới trong năm 2024, ước tính giá trị của nó có thể lên tới hơn 600.000 USD.

Đức Huy