Tạo thêm sinh kế cho đồng bào miền núi từ cá lăng nha

Nghiệm thu nhiệm vụ KHCN “Xây dựng mô hình nuôi cá lăng nha trên xã miền núi Minh Hóa” - Ảnh M.N

Theo kỹ sư Đinh Thị Thương Huyền, Chủ nhiệm nhiệm vụ KHCN, cá lăng nha là một trong những loài cá có giá trị dinh dưỡng cao. Những năm gần đây, cá lăng nha trở thành đối tượng phổ biến được nhiều hộ nuôi trồng quan tâm do có triển vọng mang lại giá trị kinh tế cao.

Hiện nay, loài cá này đang được nhân giống và sản xuất với quy mô lớn. Trên địa bàn huyện Minh Hóa (cũ) đang phát triển khá mạnh nghề nuôi trồng thủy sản nước ngọt, chủ yếu là nuôi các loài cá truyền thống trong ao đất, như: Cá trắm cỏ, cá rô phi…, nên hiệu quả kinh tế mang lại chưa cao.

Trong khi đó, nuôi cá trong lồng có rất nhiều ưu thế: Tận dụng được diện tích mặt nước tự nhiên, không mất nhiều công chăm sóc, dễ quản lý cá giống khi nuôi và quản lý thức ăn hiệu quả hơn khi nuôi ao.

Do vậy, Công ty TNHH Giải pháp chất lượng VQB đã đề xuất triển khai nhiệm vụ KHCN “Xây dựng mô hình nuôi cá lăng nha trên xã miền núi Minh Hóa”. Đối với người dân Minh Hóa, việc nuôi cá lồng chưa được phát triển mặc dù có lợi thế về nguồn nước tại các khe, đập.

Vì vậy, khi mô hình được thực hiện kỳ vọng sẽ đánh thức tiềm năng nuôi cá lồng bè trên các khe, đập trên địa bàn vốn bị lãng quên lâu nay. Qua đó, đa dạng các hình thức nuôi, tận dụng tiềm năng diện tích mặt nước sẵn có tại địa phương.

Đồng thời, góp phần tăng thu nhập cho người sản xuất, nâng cao đời sống cho người dân, phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn bền vững, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Mô hình được triển khai tại đập Khe Sụ, xã Minh Hóa trong thời gian từ tháng 1/2024 đến tháng 7/2025 với quy mô 90kg giống cá lăng nha, khối lượng 0,05kg/con, gồm 3 lồng, mỗi lồng có kích thước 30m3 (5mx3mx2m) với mật độ nuôi 20 con/m3.

Cá lăng nha nuôi trong lồng tại đập Khe Sụ - Ảnh M.N

Trong quá trình nuôi, các quy trình kỹ thuật công nghệ được áp dụng hiệu quả. Thiết kế lồng nuôi bảo đảm yêu cầu, dễ vệ sinh và không gây ô nhiễm cho môi trường cá nuôi. Thiết kế lồng nuôi về mùa hè, mùa đông phù hợp để dịch chuyển lồng ra nơi có mực nước sâu hơn để tránh nóng và tránh rét cho cá.

Về mùa mưa lũ, di chuyển lồng về vị trí an toàn để tránh lũ. Vị trí đặt lồng là nơi có nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm bởi nước thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp, thuận lợi cho việc vận chuyển thức ăn và cá giống.

Lồng được đặt nơi thông thoáng. Nơi đặt lồng nuôi có độ sâu lớn hơn 3m tại thời điểm mực nước hạ xuống thấp nhất. Chất lượng con giống, thức ăn và dinh dưỡng, phòng và trị bệnh cho cá được bảo đảm.

Qua quá trình nuôi, tỉ lệ sống của cá đạt 72%, thịt cá lăng nha nuôi trong lồng tại đập Khe Sụ có màu trắng, chắc, dai và có vị thơm bùi đặc trưng. Chất lượng thịt thơm ngon cho thấy cá được nuôi trong môi trường sạch, thức ăn bảo đảm cho cá.

Cùng với việc triển khai mô hình, nhóm nghiên cứu đã tổ chức lớp tập huấn kỹ thuật nuôi cá lăng nha cho 30 hộ dân địa phương, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và tạo điều kiện để người dân tiếp cận mô hình mới. Nhóm thực hiện cũng đã hoàn thiện quy trình kỹ thuật nuôi phù hợp với đặc điểm khí hậu, nguồn nước và điều kiện chăn nuôi của vùng núi Minh Hóa.

Một số kinh nghiệm cũng được đúc rút trong quá trình nuôi. Chẳng hạn, do vào mùa lạnh, ở khu vực này lạnh sâu, nhiệt độ giảm mạnh, sương muối nặng hạt vào buổi tối làm ảnh hưởng tới sự phát triển của cá. Do đó, khi nuôi cá lăng trong lồng cần kéo dài thời gian nuôi, thả giống vào tháng 3 - 4 năm trước đến tháng 7 - 8 năm sau mới thu hoạch cá.

Ngoài ra, cần cho ăn đúng lượng, không cho ăn quá nhiều, chỉ cho ăn đủ lượng để cá có thể ăn hết trong một khoảng thời gian ngắn; đồng thời, cho ăn đúng thời điểm, cho cá ăn vào thời điểm cá hoạt động mạnh nhất, thường là vào sáng sớm hoặc chiều tối.

Trong quá trình nuôi cần bổ sung chế phẩm sinh học (enzymes, probiotics) để cải thiện tiêu hóa và tăng cường sức khỏe đường ruột của cá. Nhằm tăng sức đề kháng cho cá lăng nha khi giao mùa, cần tập trung vào việc cải thiện môi trường nước, bổ sung dinh dưỡng và phòng bệnh.

Tại hội nghị nghiệm thu cấp tỉnh nhiệm vụ KHCN: “Xây dựng mô hình nuôi cá lăng nha trên xã miền núi Minh Hóa”, Giám đốc Sở KHCN Đặng Ngọc Tuấn, Chủ tịch Hội đồng KHCN cấp tỉnh khẳng định, nhiệm vụ đã cơ bản hoàn thành mục tiêu đề ra, có ý nghĩa thực tiễn cao trong bối cảnh phát triển sản xuất tại khu vực miền núi còn nhiều tiềm năng chưa khai thác.

Đơn vị chủ trì tiếp thu các ý kiến đóng góp để hoàn thiện hồ sơ; đồng thời phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai nhân rộng mô hình trong giai đoạn tới, hướng tới phát triển bền vững nghề nuôi cá lồng tại xã Minh Hóa và các vùng miền núi lân cận.

Mai Nhân