Tạo sức bật để Hà Nội phát triển bứt phá

Các chuyên gia, nhà quản lý đưa ra các quan điểm về một ưu tiên chiến lược để Hà Nội phát triển bứt phá.

Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính:
Bằng mọi giá sớm phát triển và hoàn thiện hệ thống đường sắt đô thị

Thực tiễn cho thấy, Hà Nội đang mở rộng ảnh hưởng, gắn kết chặt chẽ với các địa phương lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hải Phòng. Điều này đòi hỏi cách tiếp cận mới trong quản trị đô thị, nhất là trong kết nối giao thông và phân bổ nguồn lực phát triển.

Một vấn đề lớn hiện nay là tổ chức chính quyền đô thị. Việc phân cấp, phân quyền cần đi đôi với năng lực cán bộ cơ sở, bảo đảm đủ khả năng quản lý. Đây là yếu tố then chốt để tránh tình trạng hình thức mà thiếu hiệu quả thực tiễn. Đồng thời, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn và Luật Xây dựng cần điều chỉnh, tạo cơ sở pháp lý cho phân quyền mạnh mẽ, gắn với cơ chế kiểm soát.

Hà Nội có hơn 10 triệu dân và hằng năm tăng dân số cơ học rất mạnh nên phải bằng mọi giá sớm phát triển và hoàn thiện hệ thống đường sắt đô thị; hệ thống đường vành đai 4, 5 cùng các tuyến đường xuyên tâm. Ngoài ra, cần tổ chức giao thông kết nối vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng Đông Bắc, Tây Bắc, hướng Bắc - Nam và chọn được hệ thống giao thông công cộng phù hợp, khi đó mới tạo nên nhịp sống của đô thị hiện đại.

Ngoài ra, càng ngày chúng ta càng thấy rõ vị thế của sông Hồng đối với cảnh quan đô thị của Hà Nội. Tuy nhiên, có một thực tế là quy hoạch sông Hồng, đặc biệt là khu vực bãi giữa sông Hồng được bàn lâu năm rồi nhưng chưa đi vào cuộc sống. Nhiều cuộc thi đã được tổ chức nhưng vì nhiều lý do mà chưa được triển khai.

Về nguyên nhân của tình trạng trên, có các yếu tố liên quan đến thoát lũ, dòng chảy sông Hồng. Do đó, kiến nghị các cơ quan có trách nhiệm cùng vào cuộc để thực hiện quy hoạch sông Hồng, đem lại lợi ích không chỉ về kinh tế mà còn giúp cuộc sống của người dân văn minh, hiện đại, diện mạo đô thị xanh - sạch - đẹp.

Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Nguyễn Bá Nguyên:
Huy động sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp trong thực hiện quy hoạch

Để tạo ra sự phát triển bứt phá trong giai đoạn tới, dưới góc độ quy hoạch - kiến trúc, theo tôi, Hà Nội cần tập trung xây dựng Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại" theo mục tiêu đặt ra tại đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Trong đó, thành phố tập trung vào phát triển đồng bộ mạng lưới đường sắt đô thị gắn với mô hình TOD, kết hợp cải tạo tái thiết đô thị để vừa giải quyết ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, vừa tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Đây là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả sử dụng đất, giảm ùn tắc và phát thải, gắn kết giao thông với phát triển đô thị.

Mặt khác, Hà Nội rất cần một chủ trương và nguồn lực lớn để đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật các đô thị vệ tinh, làm cơ sở thúc đẩy phát triển theo quy hoạch tại các khu vực ngoại thành, thu hút đầu tư phát triển đô thị cũng như di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp, y tế, giáo dục... Điều này giảm sức ép về dân số cho khu vực trung tâm, tạo môi trường sống tốt hơn cho người dân Thủ đô.

Song song với đó, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, bản sắc của Thủ đô cần được coi trọng như một phần cốt lõi trong quy hoạch, để Hà Nội vừa hiện đại, vừa mang dấu ấn đặc thù. Và đặc biệt, ưu tiên này chỉ có thể thực hiện hiệu quả nếu chúng ta đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý quy hoạch - kiến trúc, bảo đảm công khai, minh bạch, đồng thời huy động sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp. Đây sẽ là chìa khóa giúp Hà Nội tạo đột phá, tiến tới mục tiêu trở thành thành phố toàn cầu.

Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Kiến trúc sư Trần Thanh Tùng:
Giao thông công cộng phải hướng tới phục vụ đa dạng đối tượng

Phát triển giao thông công cộng không chỉ góp phần giảm áp lực hạ tầng cho Thành phố mà còn hướng tới mục tiêu xây dựng đô thị xanh. Cần lưu ý giao thông công cộng phải hướng tới phục vụ đa dạng đối tượng hơn. Bởi phía sau những tuyến đường lớn, rộng rãi, Hà Nội còn có cả một hệ thống ngõ nhỏ, nơi sinh sống của khoảng một phần ba dân số đô thị. Vấn đề đặt ra là: Người dân ở đó có thực sự tiếp cận được với hệ thống giao thông công cộng hay không?

Một thực tế khác cũng cần tính đến là sự bùng nổ của lực lượng vận chuyển (shipper), cùng với các thiết bị vận tải không người lái trong tương lai gần. Do đó, phát triển giao thông công cộng phải gắn với đổi mới quy hoạch đô thị, đặc biệt ở những khu vực mà người dân ít điều kiện tiếp cận với giao thông công cộng.

Đây là câu chuyện nhân văn, giao thông công cộng phục vụ ai và mức độ tiếp cận thế nào? Khi đã có nguồn lực để đầu tư, điều quan trọng là phải tính toán hiệu quả tối đa, bảo đảm hệ thống giao thông công cộng thực sự phục vụ người dân, từ đó góp phần tạo diện mạo đô thị Hà Nội tốt đẹp hơn.

Thành phố cũng cần phân định rõ các khu vực: Khu vực lịch sử - hành chính; khu trung tâm; các khu đô thị mới và vùng nông thôn ven đô. Những khu vực này phải được định hướng phát triển hài hòa, vừa phát triển kinh tế, vừa là yếu tố về văn hóa - xã hội. Muốn làm được phải có sự tham gia của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học trong một hội đồng kiến trúc - quy hoạch thực chất, chứ không chỉ dừng lại ở hình thức.

Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Kiến trúc sư Trần Huy Ánh:
Lấy khu vực trung tâm làm điểm xuất phát

Hà Nội đang phát triển rất nhanh, mạnh nhưng cũng dễ bị tổn thương trước những tác động. Bài toán đặt ra là làm thế nào để thành phố phát triển một cách bền vững? Thành phố cần một thiết chế công nghệ hiện đại, một bộ máy quản trị hiện đại với những chính sách cụ thể để thành phố phát triển năng động và sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống.

Hà Nội nên lấy khu vực trung tâm như địa bàn phường Hoàn Kiếm, Cửa Nam làm điểm xuất phát, bởi tại đây sẽ là môi trường phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội trọng điểm nhưng phải trở thành vùng phát thải thấp. Tại đây có nhiều thuận lợi nhưng có 5 thiếu hụt cần bổ sung: Giao thông công cộng, hạ tầng kỹ thuật đô thị, hạ tầng năng lượng, bãi đỗ xe và không gian sinh kế.

Các dự án được lựa chọn cần đáp ứng đủ 5 nhu cầu thay vì manh mún hay phân tán mục tiêu. Ngoài ra, cần chọn có tính kết nối các lợi ích và kết nối tuyến tính dựa trên các trục phát triển giao thông công cộng mạnh để triển khai, mục đích hướng tới là cùng một tuyến sẽ có phương tiện giao thông công cộng chạy nhanh, khối lượng lớn nhưng đầu tư thấp, đồng thời phát triển các không gian mới để chuyển đổi phương tiện, tăng trưởng năng lượng cũng như có chỗ dừng đỗ xe, thoát nước và trữ nước... Tất cả tạo thành trục phát triển kinh tế đô thị xanh và bền vững theo các tiêu chí SDG (mục tiêu phát triển bền vững).

Dự án cần khảo sát thiết kế trên hệ thống thông tin địa lý (GIS), có khả năng đồng bộ với mô hình thông tin công trình (BIM) và môi trường dữ liệu chung (CDE)... Nó không chỉ là dự án mang lại lợi ích thiết thực cho các bên liên quan mà còn mở ra tiềm năng vô hạn nguồn lực đầu tư từ trái phiếu xanh, giúp thành phố phát triển mà không phụ thuộc vào nguồn vốn ngân sách, tập đoàn hay vay nước ngoài.

Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, PGS.TS Trần Đình Thiên:
Tăng trưởng không chỉ ở tốc độ mà còn ở chất lượng

Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục của đất nước, là nơi đặt trụ sở của các cơ quan Trung ương, các tập đoàn kinh tế lớn. Đồng thời, Hà Nội là trung tâm kinh tế quan trọng của đất nước với nhiều nhà máy, khu công nghệ cao, trung tâm thương mại, hệ thống ngân hàng…; là nơi tập trung nhiều trường đại học, viện nghiên cứu, bảo tàng, thư viện... Hà Nội cũng là nơi có nhiều di tích lịch sử - văn hóa nhất cả nước và là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Với những lợi thế, vị thế tuyệt đối như vậy, để đạt tăng trưởng hai con số, Hà Nội nên tập trung phát huy lợi thế con người bằng cách tạo thêm nhiều cơ hội, có thêm các chính sách và môi trường thuận lợi để người dân phát huy tối đa năng lực trí tuệ, đóng góp vào sự phát triển của Thủ đô. Đồng thời, Hà Nội có thể tận dụng tài nguyên văn hóa, lịch sử độc đáo để tạo ra những sản phẩm, dịch vụ có giá trị gia tăng cao, thu hút đầu tư và du khách. Ngoài ra, Thành phố cần khai thác, phát huy triệt để các yếu tố then chốt khác như đổi mới thể chế, phát triển khoa học công nghệ, kinh tế số và bảo đảm nguồn năng lượng ổn định để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Mô hình tăng trưởng mới cho Hà Nội phải đáp ứng hai yêu cầu: Đạt tốc độ tăng trưởng hai con số, ít nhất 10%, đồng thời đảm bảo chất lượng tăng trưởng. Mô hình này cũng phải hướng tới cách tiếp cận mới, giúp Hà Nội cạnh tranh toàn cầu, sánh ngang các thành phố hạng nhất trong khu vực và thế giới. Các chỉ tiêu được đặt ra là “số, xanh và văn hóa”. Đồng thời, Thủ đô cần xây dựng động lực phát triển hoàn toàn mới, chuyển trọng tâm sang khoa học công nghệ cao và công nghiệp văn hóa trong đó doanh nghiệp tư nhân là động lực quan trọng nhất.

Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tiệp:
Cần nhiều bước đột phá

Hà Nội có lợi thế vị trí địa chính trị - kinh tế đặc biệt, là trung tâm hành chính, chính trị, đối ngoại, văn hóa của cả nước, kết nối các vùng kinh tế trọng điểm. Hà Nội có nguồn lực con người dồi dào, trình độ cao (chiếm 65% đội ngũ giáo sư, tiến sĩ của cả nước), mạng lưới trường đại học - viện nghiên cứu đa dạng, rộng khắp (chiếm 80% của cả nước). Đây là những nền tảng để Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, thu hút doanh nghiệp công nghệ và quỹ đầu tư mạo hiểm, hướng tới nâng chất lượng tăng trưởng.

Bên cạnh đó, quy mô kinh tế của Hà Nội lớn, cơ cấu đa dạng với dịch vụ, thương mại, tài chính, giáo dục, y tế chất lượng cao đóng vai trò chủ đạo; công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao và du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch sự kiện đang nổi lên như động lực mới. Tăng trưởng kinh tế quý sau cao hơn quý trước, vượt kịch bản và cao hơn cùng kỳ năm trước đã khẳng định sự ổn định, lan tỏa và tiềm năng bứt phá trong giai đoạn tới của Thành phố.

Trên hành trình chinh phục mục tiêu tăng trưởng cao, Hà Nội đang ở những bước đà để bứt tốc. Muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao nhất trong năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới, Hà Nội cần nhiều bước đột phá hơn trong đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả. Hà Nội cần khẩn trương tháo gỡ những “nút thắt” đang trở thành điểm nghẽn của tăng trưởng về hạ tầng đô thị và kết nối vùng; nâng cao chất lượng tăng trưởng, xây dựng đồng bộ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, môi trường đô thị… Đồng thời, Thành phố cần tiếp tục phát huy những điểm mạnh và tận dụng tốt các cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế mang lại.

Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, chuyên gia Phan Đức Hiếu:
Cần phát huy lợi thế để tăng tốc về kinh tế số

Chương trình số 02-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội đặt mục tiêu phát triển tỉ trọng kinh tế số đạt 30% vào năm 2025. Trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Hà Nội có thuận lợi lớn khi vận hành mô hình mới này bởi có cán bộ chất lượng. Đây vừa là lợi thế, vừa là tiềm năng của Hà Nội. Bên cạnh đó, tỉ lệ người dân Hà Nội thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến đạt tỉ lệ cao so với các địa phương khác. Vì vậy, Hà Nội cần tận dụng, phát huy để tăng tốc về kinh tế số. Dư địa để Thành phố bứt phá rất lớn, cần xóa bỏ quan điểm “Hà Nội không vội được đâu”. Thay vào đó, Thành phố phải nhanh, khẩn trương, hiệu quả và cần tính tiên phong.

Hà Nội có rất nhiều lợi thế về khả năng tăng trưởng, trong đó, môi trường đầu tư, kinh doanh của Hà Nội khá thuận lợi. Tuy nhiên, bộ máy của Hà Nội còn chưa hoạt động hết công suất, bởi vậy, Hà Nội cần khơi thông các điểm nghẽn, khai thác đầy đủ mọi tiềm năng. Cùng với đó, Hà Nội đẩy mạnh chuyển đổi số, nhất là với các thủ tục hành chính, coi đây là mục tiêu số một để tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Các dịch vụ công cần được phục vụ một cách thuận lợi nhất. Thủ tục hành chính, dịch vụ cho doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn tốt, tốc độ tăng trưởng của Hà Nội sẽ đạt mức cao, kéo theo các kết quả khác, lĩnh vực khác thay đổi theo hướng tốt hơn. Trước mắt, Hà Nội có thể đặt mục tiêu phấn đấu lên top 1 - 2 về các dịch vụ thủ tục cho người dân và doanh nghiệp.

Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, Tiến sĩ Mạc Quốc Anh:
Xóa “rào cản vô hình” trong thủ tục hành chính

Tại Hà Nội, khối doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm khoảng 98,5% tổng số doanh nghiệp, đóng góp hơn 40% GRDP và 60% việc làm. Tuy nhiên, theo nhiều khảo sát gần đây của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, “rào cản vô hình” trong thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai và vốn đã và đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất, khiến nhiều doanh nghiệp nản lòng. Những "rào cản vô hình" này không chỉ làm tăng chi phí vận hành, kéo dài thời gian thực hiện dự án, mà còn làm suy giảm niềm tin - yếu tố nền tảng của mọi quyết định đầu tư, mở rộng sản xuất và đổi mới sáng tạo.

Để xóa bỏ các rào cản này, cải cách thủ tục hành chính cần được đặt lên hàng đầu, bởi đây là “cửa ngõ của mọi hoạt động”. Khi thủ tục minh bạch, doanh nghiệp dễ tiếp cận đất đai và vốn. Ngược lại, nếu thủ tục rườm rà, dù có ưu đãi về đất hay vốn, doanh nghiệp vẫn mất niềm tin. Về tiếp cận đất đai, Hà Nội cần công khai, minh bạch quy hoạch, cập nhật trên nền tảng số. Xây dựng ngân hàng đất đai cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, với chi phí hợp lý.

Mô hình tăng trưởng của Hà Nội cần đạt mức tối ưu, từ đó có thể đưa Hà Nội vươn ra biển lớn. Hà Nội cần coi đây là nhiệm vụ sống còn, tập trung nhiều cho mô hình liên kết các ngành. Doanh nghiệp lớn phải tạo chuỗi giá trị cùng những doanh nghiệp nhỏ. Đặc biệt, Hà Nội cần xây dựng thương hiệu quốc tế riêng hướng đến thị trường cao cấp. Về lộ trình, giống như doanh nghiệp, Hà Nội cần có cam kết thực thi các giải pháp với các mốc thời gian cụ thể.

Hương Thủy - Hoa Quỳnh - Tâm Hà ghi