Tạo đột phá cho đầu tư công

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam. Ảnh: Lê Đông/TTXVN

Trong bài viết góp ý cho Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Vietnam, chỉ rõ thực tiễn cho thấy để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm sắp tới, đầu tư, trong đó, đầu tư công đóng vai trò rất quan trọng.

TS. Lê Duy Bình cho rằng đầu tư công cần được định hướng theo hướng chọn lọc, hiệu quả hơn, đóng vai trò “vốn mồi” cho khu vực tư nhân và động lực cho đổi mới sáng tạo trong giai đoạn phát triển mới.

Theo đó, trong bất cứ nền kinh tế nào, tuy tỷ trọng có thể khác nhau nhưng đầu tư công đều là một cấu phần chủ đạo trong tổng cầu. Ở mỗi quốc gia, có những cách thức khác nhau để đầu tư công thể hiện vai trò động lực tăng trưởng của mình. Đối với Việt Nam, câu hỏi được quan tâm hơn là làm thế nào để đầu tư công đóng góp hiệu quả, bền vững cho mục tiêu tăng trưởng cao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Để đầu tư công thực sự trở thành động lực tăng trưởng, TS. Lê Duy Bình cho rằng cần nhìn nhận rõ ba nhóm vấn đề trọng tâm.

Thứ nhất, nền kinh tế đang đòi hỏi sự chuyển biến mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng thiết yếu, hình thành cơ sở vật chất cho tăng trưởng và mở rộng không gian tăng trưởng. Hạ tầng về giao thông, công nghệ, viễn thông, đi kèm với hạ tầng năng lượng, hạ tầng nước, giáo dục, đào tạo, cung cấp dịch vụ xã hội cơ bản đóng vai trò vô cùng cần thiết cho việc chuyển dịch sang một mô hình tăng trưởng mới, dựa nhiều hơn vào công nghệ, chuyển đổi số, hay đổi mới sáng tạo.

Ngoài việc mở rộng không gian tăng trưởng, mỗi con đường được kéo dài, cảng biển, sân bay được xây dựng, nâng cấp sẽ đồng thời mở rộng thị trường, tăng khả năng kết nối của thị trường trong và ngoài nước, giảm chi phí về logistics… Đầu tư vào các dịch vụ xã hội cơ bản như giáo dục, y tế, môi trường không chỉ nâng cao chất lượng của tăng trưởng, đảm bảo người dân được hưởng lợi từ tăng trưởng mà còn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho quá trình tăng trưởng mới.

Thứ hai, đầu tư công phải kích thích đầu tư tư nhân, thông qua tạo dựng nền tảng cho đầu tư tư nhân, trở thành vốn mồi đầu tư tư nhân, cải thiện môi trường đầu tư, khuyến khích đầu tư tư nhân song hành cùng đầu tư công thông qua các hình thức hợp tác công tư và các hình thức khác. Theo các số liệu thống kê, đầu tư tư nhân tăng 1% sẽ mang lại giá trị tuyệt đối tương đương mới mức tăng 2,5% của đầu tư công và 3,5% của đầu tư nước ngoài FDI. Vai trò trụ cột của đầu tư công với kinh tế Việt Nam trong giai đoạn phát triển sắp tới thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau như vậy.

Thứ ba, đầu tư công cần gắn chặt chẽ với các mục tiêu năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp, cải thiện chỉ số ICOR và yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, nhằm biến khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa trở thành động lực chính. Như vậy nền kinh tế mới có thể tránh được tình trạng tăng trưởng vẫn chủ yếu dựa vào vốn và lao động, và để nền kinh tế Việt Nam chuyển dịch tăng trưởng theo chiều sâu, tránh nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.

Đầu tư công tăng về số lượng và tỷ trọng nhưng cũng phải đảm bảo hài hòa để không gây áp lực lớn cho cân đối tài khóa, tránh hiện tượng “lấn át” vốn tư nhân. Để tăng đầu tư công hay chi thường xuyên, sẽ buộc phải tăng thu ngân sách thường xuyên, tạo áp lực và thêm gánh nặng cho doanh nghiệp, người dân và có thể giảm đầu tư và cầu tiêu dùng. Như vậy, đầu tư công cần cân nhắc trong bối cảnh hài hòa với các yếu tố khác của tổng cầu và các yếu tố vĩ mô khác của nền kinh tế để phù hợp với bối cảnh, cấu trúc, mục tiêu của nền kinh tế Việt Nam.

Đầu tư công cần tập trung vào dự án lớn, trọng tâm, trọng điểm, những dự án xoay chuyển tình thế hoặc tạo ra những đột phá lớn về khoa học công nghệ, mở rộng không gian tăng trưởng, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai.

Những định hướng, giải pháp mà TS. Lê Duy Bình nêu ra hoàn toàn tương đồng với tinh thần và mục tiêu phát triển đất nước giai đoạn 2026-2030 được xác định trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII trình Đại hội XIV.

Trong đó, về phương diện kinh tế, Dự thảo đặt ra mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2026-2030 từ 10%/năm trở lên, GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 8.500 USD, kinh tế số chiếm 30% GDP và đầu tư công chiếm khoảng 20 - 22% trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Các chỉ tiêu về năng suất, cơ cấu ngành, tích lũy và tiêu dùng đều nhấn mạnh yêu cầu sử dụng hiệu quả nguồn lực công, coi đầu tư công là nền tảng và động lực lan tỏa cho khu vực tư nhân, cho đổi mới sáng tạo và cho tăng trưởng bền vững.

Rõ ràng, nâng cao chất lượng, hiệu quả đầu tư công không chỉ là một nhiệm vụ kỹ thuật về phân bổ vốn hay quản lý dự án, mà là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa khát vọng phát triển nhanh, bền vững và tự cường của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

TTXVN/Báo Tin tức và Dân tộc