Tạo cơ chế đột phá để các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt

Cân nhắc bảo lãnh vốn tín dụng cho doanh nghiệp tư nhân

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) đánh giá dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) mang tính đột phá và có thể thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp đường sắt.

Đại biểu nhất trí với quy định giao Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục các hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm công nghiệp đường sắt; giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng cho doanh nghiệp Việt Nam sản xuất. Để doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng yên tâm sản xuất, cần bảo đảm thị trường đầu ra, tức là thị trường trong nước phải được ưu tiên, không có việc nhập khẩu các sản phẩm này. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật lại có quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ đường sắt mà trong nước chưa sản xuất được.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, thực tế nước ta chưa có ngành công nghiệp đường sắt nên hầu hết các sản phẩm phục vụ công nghiệp đường sắt đều chưa sản xuất được trong nước. Nếu quy định như vậy rất có thể các doanh nghiệp được đặt hàng sẽ nhập khẩu sản phẩm từ nước ngoài, thậm chí thuê sản xuất linh kiện rồi về lắp ráp, điều này sẽ triệt tiêu mục tiêu phát triển công nghiệp đường sắt.

Về quy định khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước, theo đại biểu đây là chủ trương rất đúng. Tuy nhiên, dự thảo Luật chỉ mới quy định chỉ định thầu đối với nhà đầu tư tự đề xuất dự án hoặc các dự án đường sắt đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Đối với các dự án đường sắt dự kiến đầu tư công bằng nguồn vốn Nhà nước, như dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, chưa có cơ chế nào để nhà đầu tư tư nhân tham gia.

Vì vậy, đại biểu Đoàn Hà Nội đề nghị cần bổ sung thêm phương thức lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt dự kiến đầu tư bằng ngân sách Nhà nước, có thể đầu tư toàn bộ hoặc một phần. Dự thảo Luật cũng có thể giao Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định về tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư tư nhân tham gia vào các dự án này với các nguyên tắc cụ thể.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) quan tâm đến chính sách ưu đãi vượt trội cho các nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào các dự án đường sắt gồm tư vấn, báo cáo đánh giá, thiết kế… Theo đại biểu, đầu tư cho đường sắt luôn cần một số vốn rất lớn.

Tuy nhiên đại biểu lưu ý, trong dự thảo Luật cần cân nhắc quy định Chính phủ bảo lãnh vốn tín dụng cho các doanh nghiệp đầu tư vào đường sắt. “Nếu doanh nghiệp nhà nước thì chúng ta có thể bảo lãnh, còn doanh nghiệp tư nhân phải cân nhắc vì khi họ sập tiệm thì không thể chạy theo được. Chúng ta chỉ có ưu đãi vốn, lãi suất thấp nhưng phải có điều kiện cụ thể”, đại biểu kiến nghị.

Đại biểu Nguyễn Minh Đức (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Cơ bản nhất trí với các cơ chế ưu đãi trên, đại biểu Nguyễn Minh Đức (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, dự thảo Luật đã thể chế hóa kịp thời một số nội dung trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết số 94 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Trong đó, dự thảo luật đã mở rộng đối tượng, hình thức đầu tư để huy động mọi nguồn lực kinh tế tư nhân tham gia phát triển đường sắt.

Đại biểu cho rằng, việc mở rộng thành phần kinh tế tư nhân đầu tư vào đường sắt có điểm lợi là huy động được nguồn vốn, trong khi đầu tư vốn cho đường sắt rất lớn. Tuy nhiên, cần có những quy định chặt chẽ trong cơ chế, chính sách, đặc biệt những vấn đề liên quan đến nhiệm vụ an ninh quốc phòng để tránh trường hợp các dự án có thể bị chuyển nhượng hay bán cho các nhà đầu tư khác, nhà đầu tư nước ngoài.

Cần xây dựng hạ tầng kết nối với đường sắt

Đại biểu Trần Đình Gia (Đoàn Hà Tĩnh) phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu Trần Đình Gia (Đoàn Hà Tĩnh) đề nghị định nghĩa “công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối” cần bao gồm: Hệ thống cấp điện từ lưới điện công cộng; hệ thống cấp thoát nước; đường bộ vào ga đường sắt; bãi đỗ xe cá nhân; điểm trung chuyển giữa đường bộ và đường sắt.

Đại biểu nêu ví dụ trong chuyến khảo sát trên tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông cách đây một tuần nhận thấy hiệu quả kinh tế của tuyến đường này là rất lớn. Tuy nhiên, hạ tầng kết nối, đặc biệt là bãi đỗ xe cá nhân và điểm trung chuyển còn rất bất cập. Do đó, việc bổ sung bãi đỗ xe cá nhân vào định nghĩa “công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối” là cần thiết.

Trong chính sách ưu đãi để phát triển ngành đường sắt, đại biểu Đoàn Hà Tĩnh đề nghị bổ sung thêm chính sách trợ giá cho hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng đường sắt đô thị.

Về vấn đề kết nối đường sắt, đại biểu Đỗ Văn Yên (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) đánh giá cao quy định bắt buộc kết nối tuyến đường sắt với các cảng hàng không, cảng biển, cảng cạn.

Tuy nhiên, để tránh tình trạng quy hoạch treo hoặc thiếu phù hợp trong tổ chức thực hiện, đại biểu đề nghị bổ sung quy định chủ đầu tư công trình cảng, sân bay có trách nhiệm dành quỹ đất xây dựng đồng bộ các công trình kết nối đường sắt theo lộ trình do Thủ tướng Chính phủ quy định.

Về quản lý nhà nước về hoạt động đường sắt, đại biểu đề nghị cân nhắc bổ sung một khoản riêng, quy định chặt hơn về việc bảo đảm quốc phòng, an ninh. Cụ thể, đối với tuyến đường sắt quốc gia, tuyến đường sắt kết nối khu vực có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh, khi quyết định chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu, nhà cung cấp công nghệ, đều phải được Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thẩm định thống nhất bằng văn bản trước khi thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo phát biểu giải trình. Ảnh: Quochoi.vn

Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo đã phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Theo Bộ trưởng, việc thông qua dự thảo Luật tại kỳ họp này là cần thiết nhằm có cơ chế, chính sách một cách tổng thể đối với các dự án đường sắt.

Đình Hiệp