Tạo chuyển biến tích cực trong dạy và học từ đổi mới đề Lịch sử thi tốt nghiệp THPT

Học sinh lớp 12 trên cả nước đã hoàn thành Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Đây là năm đầu tiên kỳ thi được tổ chức theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Vì vậy đề thi năm nay đang nhận được sự quan tâm đặc biệt.

Cũng như những môn học khác, đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 môn Lịch sử có nhiều điểm đổi mới. Đây cũng là môn có số lượng thí sinh chọn đăng ký dự thi nhiều nhất trong số 9 môn lựa chọn.

Lần đầu tiên chủ quyền biển đảo Việt Nam có trong đề Lịch sử thi tốt nghiệp THPT

Với góc nhìn của một giáo viên Sử phổ thông và cũng là giáo viên có may mắn được ra thăm quần đảo Trường Sa và Nhà dàn DK1/7 trong Đoàn công tác số 22 vào tháng 5/2025, thầy Trần Trung Hiếu – giáo viên dạy Lịch sử Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An) cho rằng, những kiến thức quan trọng về chủ quyền biển đảo Việt Nam trong chương trình và sách giáo khoa hiện hành là cơ sở pháp lý để những kiến thức cơ bản về chủ quyền biển đảo Việt Nam đã được cụ thể hóa ở một số câu hỏi với mức độ nhận biết trong đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 môn Lịch sử.

Thầy Trần Trung Hiếu trao đổi với PV Báo Đại đoàn kết sau khi kỳ thi kết thúc. Ảnh: Nguyễn Hoài.

Theo thầy Hiếu, đây là nội dung kiến thức lịch sử cơ bản, quan trọng và vô cùng cần thiết mà học sinh phổ thông cần được biết, có quyền biết và có cơ hội bày tỏ hiểu biết những nhận thức của mình về lịch sử đất nước mình trong một đề thi tốt nghiệp môn Lịch sử.

“Yêu nước là phẩm chất đầu tiên trong 5 phẩm chất của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong các môn học phổ thông, Lịch sử là môn học bắt buộc và cũng là môn học có ưu thế giữ vai trò chủ đạo trong việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, truyền thống lịch sử và văn hóa dân tộc.

Học môn Sử và thi môn Sử để giúp học sinh có cơ hội thu lượm và khắc sâu những tri thức cốt lõi, rèn luyện cho học sinh những nhận thức lịch sử, vận dụng được các bài học lịch sử của cha ông trong quá khứ để giải quyết những vấn đề cơ bản của thực tế cuộc sống, phát triển tầm nhìn, góp phần hình thành và phát triển những phẩm chất của công dân Việt Nam”, thầy Hiếu nêu quan điểm.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, giảng viên cao cấp Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Hoài.

Giải quyết tận gốc “vấn nạn” dạy thêm, học thêm

Tìm hiểu và phân tích kĩ 48 mã đề thi (từ 0801 đến 0848) và đối chiếu với đề thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử những năm trước đây, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, giảng viên cao cấp Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nêu những điểm mới cơ bản của đề thi Lịch sử năm nay.

Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, đề thi môn Lịch sử bám sát chương trình mới và không vượt quá yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông môn Lịch sử. Đề thi tập trung đánh giá ba thành tố cơ bản của năng lực Lịch sử của học sinh. Ba thành tố của năng lực Lịch sử tạo thành một hệ thống, đó là: Tìm hiểu lịch sử; nhận thức và tư duy lịch sử; vận dụng kiến thức, kỹ năng (đã học).

Bên cạnh đó, nhiều điểm đổi mới trong cách ra đề và tính điểm, qua đó phân loại tốt thí sinh.

Thí sinh hoàn thành Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Ảnh: Hoàng Chiến.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng cho rằng, việc đổi mới cách ra đề thi sẽ thổi một luồng sinh khí mới, tác động tích cực đến việc đổi mới dạy - học lịch sử ở trường THPT.

Từ những điểm mới trên, đề thi môn Lịch sử năm nay thực hiện tốt 3 muc tiêu: Cung cấp dữ liệu tin cậy để xét tốt nghiệp THPT cho học sinh lớp 12; tập hợp kết quả (từng môn học và tổng thể) để đối sánh, đánh giá việc đổi mới dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh; phân loại học sinh, từ đó cung cấp dữ liệu tin cậy cho các đại học, trường đại học, học viện,.. xét tuyển năm 2025.

Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 nói chung, bài thi tốt nghiệp môn Lịch sử nói riêng có ảnh hưởng rất lớn đến toàn xã hội, đặc biệt là giáo viên và học sinh ở các nhà trường phổ thông, nên những điểm đổi mới trong đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 môn Lịch sử sẽ góp phần tạo sự chuyển biến thực sự trong dạy và học ở nhà trường phổ thông, qua đó góp phần thực hiện thành công Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng cũng cho rằng, việc đề thi bám sát yêu cầu cần đạt được quy định trong chương trình môn học, cách hỏi gần gũi với những kiến thức lịch sử được học trên lớp và các sách giáo khoa, không có câu hỏi dùng mẹo, lắt léo và phức tạp từng bước góp phần giải quyết tận gốc “vấn nạn” dạy thêm, học thêm - một trong những nguyên nhân căn bản dẫn tới việc dạy thêm, học thêm trong những năm gần đây.

Nguyễn Hoài