Tạo chính sách đột phá trong chăm sóc, nâng cao sức khỏe Nhân dân

Nâng cao mức độ thụ hưởng thực chất của người dân

Sáng 2/12, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân và Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.

Góp ý và Dự thảo Nghị quyết về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà cho rằng, mọi Chương trình mục tiêu quốc gia phải được xây dựng trên cơ sở thực chứng, khoa học và tham chiếu các tiêu chuẩn, khuyến nghị quốc tế. Do đó, mục tiêu tối thượng của chương trình phải là nâng cao mức độ thụ hưởng thực chất của người dân để mỗi chính sách khi đi vào cuộc sống đều tạo ra chuyển biến rõ rệt, bền vững và có ý nghĩa.

ĐBQH Trần Thị Nhị Hà (Hà Nội) phát biểu thảo luận tại hội trường, sáng 2/12

Về mục tiêu “tỷ lệ xã, phường, đặc khu đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã là 90% vào năm 2030 và đạt 95% đến năm 2035”, đại biểu cho rằng, mục tiêu này thể hiện rõ quyết tâm củng cố y tế cơ sở đúng tinh thần Nghị quyết 72. Tuy nhiên, Bộ tiêu chí hiện hành được ban hành năm 2023 theo mô hình tổ chức xã, phường cũ, trong khi từ 1/7/2025, cơ cấu hành chính cấp xã vận hành theo mô hình mới với nhiều thay đổi căn bản.

"Đến nay, Bộ Y tế vẫn chưa ban hành bộ tiêu chí mới phù hợp. Vậy cơ sở nào để chúng ta đặt ra mục tiêu tỷ lệ như trên, khi tiêu chí đánh giá còn chưa được cập nhật và chuẩn hóa? Đây là vấn đề cần được làm rõ để bảo đảm tính khả thi và tính chân thực của mục tiêu", ĐBQH Trần Thị Nhị Hà đặt câu hỏi.

Mặt khác, Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã hiện hành chỉ được áp dụng đến năm 2030, trong khi Chương trình mục tiêu lại kéo dài đến năm 2035. Theo đại biểu, như vậy giai đoạn 2030–2035 chúng ta sẽ dùng bộ tiêu chí nào để đánh giá? Nếu mục tiêu này được thông qua trong điều kiện chưa có cơ sở đánh giá phù hợp thì chẳng khác nào sau khi ban hành lại phải điều chỉnh tiêu chí, điều chỉnh thang đánh giá chỉ để “vừa khớp” với con số đã đề ra. Hơn nữa, Bộ Y tế vừa ban hành Thông tư 43, theo đó từ nay đến năm 2030 tồn tại hai mô hình Trạm Y tế xã với phương thức tổ chức và hoạt động rất khác nhau. Điều này đồng nghĩa bộ tiêu chí tương lai phải đủ linh hoạt, phù hợp cho từng mô hình.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, khi những tiêu chí nền tảng còn chưa được xác định, việc ấn định một tỷ lệ đạt chuẩn cao như trong dự thảo cần được xem xét thận trọng để bảo đảm tính khả thi và tính trung thực của mục tiêu. "Trước khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, Bộ Y tế cần ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã mới, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp; đồng thời có giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin để việc đánh giá các tiêu chí được thực hiện một cách công khai, minh bạch, không cảm tính", đại biểu đề xuất.

Đối với mục tiêu “Tỷ lệ trạm y tế xã, phường, đặc khu trên toàn quốc triển khai thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm đầy đủ theo quy trình được hướng dẫn của Bộ Y tế đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035”, đại biểu đánh giá mục tiêu được nêu trong Dự thảo chưa thật sự rõ ràng, nếu mục tiêu là 100% trạm y tế xã quản lý được một số bệnh không lây nhiễm thì cơ bản chúng ta đã thực hiện được từ nhiều năm qua.

Theo đại biểu, điều quan trọng hơn là phải đạt bao nhiêu phần trăm người bệnh được quản lý và điều trị ngay tại tuyến y tế cơ sở. Khuyến nghị của WHO cũng nêu rõ, đối với các nước phát triển khoảng 80%-90% bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm được chăm sóc tại y tế cơ sở - đây mới là thước đo thực chất năng lực của hệ thống y tế và cũng là mục tiêu mà chúng ta cần hướng tới.

"Tôi kiến nghị điều chỉnh mục tiêu theo tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh không lây nhiễm được quản lý tại y tế cơ sở đạt 80% vào năm 2030 và 90% vào năm 2035. Để hiện thực hóa mục tiêu này, yêu cầu đặt ra là phải xây dựng kế hoạch triển khai thật khoa học, chặt chẽ và có chiều sâu; đồng thời cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của chính quyền địa phương các cấp", ĐBQH Trần Thị Nhị Hà nêu quan điểm.

Cần chính sách đột phá để thu hút, giữ chân đội ngũ bác sĩ có trình độ

Đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, liên quan đến việc mở rộng quyền lợi chăm sóc sức khỏe và giảm chi phí y tế cho người dân (điều 2), đại biểu Trần Thị Nhị Hà đánh giá nhiều quy định trong Dự thảo thực chất là những nội dung đã và đang được triển khai, nhưng chưa tạo ra bước chuyển biến như kỳ vọng; đồng thời, hệ thống y tế hiện nay vẫn thiên về khám và điều trị với chi phí lớn, chưa đầu tư thật sự đúng mức cho công tác dự phòng và sàng lọc sớm.

Đại biểu kiến nghị nên bổ sung thêm chính sách về triển khai gói dịch vụ sàng lọc cơ bản gắn với hệ thống quản lý sức khỏe toàn dân. Bộ Y tế cần xây dựng gói sàng lọc cơ bản hàng năm phù hợp với khả năng ngân sách và Quỹ bảo hiểm y tế; đồng thời quy định rõ việc tích hợp kết quả khám, chữa bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh vào hồ sơ sức khỏe điện tử, tránh trùng lặp, chồng chéo khi thực hiện sàng lọc.

Trong đó, mục tiêu cuối cùng là tạo ra dòng thông tin y tế liên tục, đầy đủ và chính xác cho từng người dân, giúp theo dõi, đánh giá và phát hiện sớm bệnh tật một cách hiệu quả nhất.

Quang cảnh phiên thảo luận tại hội trường sáng 2/12

Về chế độ, chính sách, tiền lương cho nhân viên y tế (Điều 3), đại biểu nhìn nhận, với các chính sách được nêu tại dự thảo chưa thực sự mang tính đột phá để thu hút và giữ chân đội ngũ bác sĩ có trình độ. Thực tế cho thấy tại tuyến y tế cơ sở đang thiếu hụt nghiêm trọng bác sĩ, nhưng các chính sách chúng ta đang áp dụng như đưa bác sĩ trẻ về cơ sở hay biệt phái từ 2 đến 3 năm, chỉ mang tính tạm thời. Tâm lý của bác sĩ khi được điều chuyển theo mô hình ngắn hạn thường không ổn định, khó chuyên tâm gắn bó lâu dài. Nếu không có cơ chế mạnh mẽ, bền vững hơn về thu nhập, điều kiện làm việc và lộ trình phát triển nghề nghiệp, thì rất khó để tuyến y tế cơ sở có được đội ngũ nhân lực đủ về số lượng, mạnh về chất lượng như kỳ vọng.

Để khắc phục những vấn đề nêu trên, đại biểu kiến nghị bổ sung 2 giải pháp cụ thể, thứ nhất, đối với bác sĩ từ khu vực ngoài nhà nước thu hút về công tác tại tuyến y tế cơ sở, cần được tính thâm niên và xếp bậc lương tương đương như bác sĩ làm việc trong khu vực nhà nước; mặt khác, bác sĩ được xem xét đặc cách tuyển dụng vào viên chức tại các trạm y tế (không phải qua thi tuyển) nếu đã có chứng chỉ hoặc giấy phép hành nghề. Thứ hai, về phụ cấp ưu đãi nghề, đề nghị áp dụng mức 100% cho bác sĩ trực tiếp làm chuyên môn tại trạm y tế xã và cơ sở y tế dự phòng; đối với các vị trí chuyên môn y tế khác được hưởng tối thiểu 70%.

Liên quan đến vấn đề tài chính (Điều 6), đại biểu cho rằng dự thảo cho phép các cơ sở được tự chủ quyết định mức thu nhập tăng thêm cho công chức, viên chức, người lao động từ nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước cấp, tuy nhiên, chính sách này lại không có nhiều tính thúc đẩy trong thực tiễn. Theo phân tích của đại biểu, hiện nay, các cơ sở dự phòng, trạm y tế xã tiến tới 100% hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập và thuộc nhóm nhà nước bảo đảm một phần chi thường xuyên.

"Theo yêu cầu tăng mức tự chủ hằng năm, thì các cơ sở này đều phải sử dụng các nguồn thu để chi trả chi phí thường xuyên theo yêu cầu về tự chủ do đó đơn vị gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn chênh lệch thu chi để chi tăng thêm", ĐBQH Trần Thị Nhị Hà nhấn mạnh.

Về nội dung này, đại biểu kiến nghị, đối với Trạm y tế, cơ sở y tế dự phòng được Nhà nước đảm bảo 100% chi thường xuyên và chi đầu tư. Các nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước cấp, các cơ sở có thể sử dụng toàn bộ để trích lập quỹ bổ sung thu nhập, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quỹ phúc lợi và khen thưởng của đơn vị.

Phi Long