Tạo bứt phá phát triển cụm công nghiệp

Để tạo động lực phát triển công nghiệp địa phương, tỉnh Thái Nguyên quan tâm thu hút đầu tư phát triển các cụm công nghiệp với hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Trong ảnh: Cụm công nghiệp Sơn Cẩm 1. Ảnh: T.L

Mở rộng không gian, gia tăng động lực

Sau khi hoàn tất sắp xếp địa giới hành chính theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội, Thái Nguyên đã mở rộng quy mô hành chính gắn với định hình trục phát triển công nghiệp mang tính chiến lược. Theo Phương án phát triển cụm công nghiệp giai đoạn 2021-2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, toàn tỉnh có 68 cụm công nghiệp (CCN) với tổng diện tích 2.743,4ha, vượt xa mức trung bình của nhiều địa phương trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc.

Trong đó, phần địa giới tỉnh Thái Nguyên trước sáp nhập có 41 CCN với diện tích 2.067ha; 27 CCN còn lại, hơn 676ha, thuộc địa bàn tỉnh Bắc Kạn cũ. Việc sáp nhập không đơn thuần là sự tăng lên về số lượng, mà là quá trình kết nối không gian phát triển, giúp quy hoạch các CCN được thiết kế đồng bộ, có chiều sâu và phát huy tối đa lợi thế vùng.

Theo ông Nguyễn Tiến Cương, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên, sau sáp nhập đơn vị hành chính, tỉnh đã rà soát toàn diện quy hoạch CCN để tránh chồng chéo, loại bỏ điểm nghẽn và bổ sung quy hoạch tại những nơi có dư địa phát triển.

Công ty TNHH Sản xuất giày Chung Jye Bắc Kạn - Việt Nam có công suất 10 triệu đôi giày dép/năm, thu hút khoảng 5.000 lao động địa phương, đang hoạt động tại CCN Huyền Tụng (phường Đức Xuân). Ảnh: T.L

Việc hình thành hệ thống CCN liên hoàn giữa các xã, phường gắn với kết nối hạ tầng giao thông là nền tảng quan trọng để Thái Nguyên phát triển công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao và chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng bền vững.

Đến nay, Thái Nguyên đã thành lập 40/68 CCN, với diện tích khoảng 1.590ha. Tổng vốn đăng ký đầu tư đạt 16.692 tỷ đồng, trong đó vốn cho giải phóng mặt bằng và đầu tư hạ tầng chiếm gần 5.000 tỷ đồng, cho thấy sức hấp dẫn ngày càng lớn của các CCN.

Các dự án tập trung chủ yếu vào lĩnh vực chế biến chế tạo, cơ khí, điện tử, sản xuất vật liệu và công nghiệp phụ trợ - phù hợp với định hướng “bền vững - thông minh - xanh hóa” của tỉnh. Đây là bước chuyển quan trọng giúp Thái Nguyên dịch chuyển từ “công nghiệp khai thác truyền thống” sang “công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn”.

Hiện toàn tỉnh đã có 16 CCN đi vào hoạt động, thu hút 97 dự án sản xuất, trong đó 65 dự án đã vận hành ổn định. Tỷ lệ lấp đầy trung bình đạt khoảng 56%, con số khả quan nếu so với mặt bằng chung cả nước, nhất là trong bối cảnh nhiều địa phương gặp khó khăn về quỹ đất sạch và thu hút đầu tư hạ tầng.

Phối cảnh CCN Quảng Chu 2 với quy mô khoảng 74,4 ha. Sau khi hoàn thiện hạ tầng, nơi đây dự kiến thu hút đầu tư và tạo việc làm cho khoảng 10.000 lao động.

Các CCN cũng đang giải quyết việc làm ổn định cho gần 13.800 lao động, chủ yếu là người địa phương. Nhiều hộ nông dân chuyển đổi sinh kế thành công, từ sản xuất nhỏ lẻ sang dịch vụ hậu cần công nghiệp, góp phần hình thành diện mạo kinh tế mới ở khu vực nông thôn.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, nhiều nhà đầu tư đánh giá cao cách tiếp cận linh hoạt, chủ động của tỉnh Thái Nguyên trong việc hoàn thiện hạ tầng, cải thiện thủ tục cấp phép, hỗ trợ pháp lý và đào tạo nhân lực. Đặc biệt, các chính sách ưu đãi về thuế, tiền thuê đất, cùng định hướng phát triển “cụm xanh - hạ tầng sạch” đã tạo môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và hấp dẫn hơn.

Có thể nói, phát triển cụm công nghiệp ở Thái Nguyên được xác định là “đòn bẩy kép” - vừa thúc đẩy sản xuất, vừa đóng vai trò trụ cột trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Tháo gỡ điểm nghẽn, khơi dòng đầu tư

Trong 9 tháng năm 2025, tỉnh Thái Nguyên đã phê duyệt thành lập 8 CCN mới gồm: Minh Đức 1, Lương Sơn 2, Cẩm Giàng, Huyền Tụng 2, Tân Tú, Bình Trung, Quảng Chu và Cầu Bình. Các CCN này được thành lập phù hợp với quy hoạch phát triển giai đoạn 2021-2030 và điều kiện hạ tầng của từng vùng.

Đại diện đơn vị chuyên môn trình bày phương án điều chỉnh quy hoạch CCN Quân Chu 2, xã Quân Chu, với quy mô 75ha.

Để đồng bộ trong quy hoạch và đầu tư, Sở Công Thương đã chủ trì nhiều cuộc họp với các ngành, địa phương nhằm tháo gỡ khó khăn, rà soát toàn diện hệ thống CCN sau sáp nhập. Trên cơ sở đó, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh đề xuất điều chỉnh phương án phát triển CCN trong Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Ông Nguyễn Tiến Cương cho biết: Trong quá trình triển khai, nhiều CCN chưa thể thực hiện do hạ tầng kỹ thuật yếu, quy mô nhỏ, không còn phù hợp với định hướng phát triển mới. Sở Công Thương đang phối hợp với các ngành, địa phương để cập nhật lại toàn bộ hệ thống quy hoạch, cắt bỏ những điểm không khả thi và bổ sung các cụm mới có tiềm năng thu hút đầu tư cao.

Hiện toàn tỉnh còn 28 CCN nằm trong quy hoạch nhưng chưa triển khai được, chủ yếu ở khu vực phía Bắc, do thiếu quỹ đất sạch, kết nối giao thông hạn chế và chưa có nhà đầu tư hạ tầng đủ năng lực. Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng còn chậm, đặc biệt tại khu vực dân cư đông hoặc địa hình phức tạp. Một số CCN chưa xác định rõ ngành nghề chủ lực, dẫn đến thiếu liên kết chuỗi và phân tán nguồn lực.

Trước yêu cầu mở rộng không gian công nghiệp, Sở Công Thương đã đề xuất bổ sung 7 CCN mới với tổng diện tích 467,6ha, gồm: Đồng Hỷ, Nam Hòa 2, Phú Thuận, Quân Chu 2, Phú Lương - Phú Lạc, Phú Lạc và Đại Từ 1.

Ông Đặng Lê Ninh, Chủ tịch UBND xã Quân Chu, khẳng định: CCN Quân Chu 2 với diện tích 75ha, là một trong những điểm sáng về tiềm năng phát triển công nghiệp của khu vực. Chúng tôi cam kết đảm bảo mặt bằng sạch, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, góp phần đưa dự án sớm đi vào hoạt động, tạo đột phá phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cụm công nghiệp Yên Lạc có quy mô 25,6ha, nằm sát tuyến cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới, đang được đẩy nhanh tiến độ xây dựng hạ tầng. Ảnh: T.L

Việc bổ sung quy hoạch các CCN lần này được định hướng theo hướng tinh gọn, chuyên ngành, ưu tiên cụm có vị trí chiến lược và tiềm năng kết nối vùng. Cùng với đó, tỉnh đẩy nhanh đầu tư hạ tầng kỹ thuật thông qua huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa, đặc biệt là mô hình đối tác công - tư (PPP). Giải pháp này giúp mở rộng không gian công nghiệp, thu hút đầu tư, tạo việc làm, nâng cao năng lực sản xuất và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Song song với đó, cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận đất đai, vốn vay và đào tạo lao động cũng được tỉnh chú trọng. Việc kiên quyết thu hồi các dự án chậm tiến độ, sử dụng đất sai mục đích sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài nguyên trong CCN.

Phát triển CCN được tỉnh Thái Nguyên xác định là nhiệm vụ chiến lược trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn. Khi các điểm nghẽn được tháo gỡ, cùng với sự chỉ đạo đồng bộ từ cấp tỉnh, hệ thống CCN sẽ tiếp tục là lực đẩy quan trọng cho tăng trưởng kinh tế - xã hội, mở rộng không gian phát triển vùng, tạo thêm việc làm ổn định và nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần đưa Thái Nguyên trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại của khu vực trung du và miền núi phía Bắc.

Chinh Lan