Tạo bứt phá cho thị trường khoa học công nghệ từ hành lang chính sách mới

Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 7. (Ảnh: KIM DUNG)

Sáng 31/7, tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 7, nhiều tham luận từ cơ quan thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ, Ấn Độ, Đức… đã tập trung làm rõ tiềm năng hợp tác, rào cản thực tiễn và kiến nghị chính sách nhằm thúc đẩy thị trường khoa học và công nghệ phát triển thực chất, gắn với yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.

Phát biểu tại Hội nghị, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú nhấn mạnh, để thực hiện thành công Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, việc thúc đẩy thị trường khoa học và công nghệtrở thành động lực tăng trưởng mới là yêu cầu tất yếu.

Đáng chú ý, một loạt cơ chế lần đầu tiên được thể chế hóa đang tạo ra bước ngoặt chính sách chưa từng có trong quản lý tài sản trí tuệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết, Hoa Kỳ tiếp tục là quốc gia dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ toàn cầu với các trọng điểm gồm AI, chip bán dẫn, điện toán lượng tử và năng lượng tái tạo. Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ mở ra cơ hội lớn trong hợp tác chuyển giao công nghệ. Tuy vậy, phía Hoa Kỳ vẫn duy trì những rào cản về sở hữu trí tuệ, an ninh mạng, kiểm soát xuất khẩu… gây khó khăn không nhỏ cho doanh nghiệp trong nước.

Dẫn chứng từ thực tiễn, đại diện Thương vụ Việt Nam Hoa Kỳ cho biết, nhiều tập đoàn lớn như Tesla, Google, Apple… đang quan tâm đến chuỗi cung ứng linh kiện điện tử, phần mềm và thiết bị công nghiệp từ Việt Nam. FPT Software là một thí dụ tiêu biểu với hơn 10 văn phòng tại Mỹ và hàng loạt hợp đồng cung cấp dịch vụ công nghệ cho các đối tác Fortune 500. Tuy nhiên, tốc độ cấp phép nhập khẩu chip từ Mỹ vẫn là một nút thắt cần tháo gỡ.

Trong khi đó, báo cáo của Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ ghi nhận Ấn Độ nổi lên như một trung tâm đổi mới sáng tạo toàn cầu, đặc biệt trong AI, blocchain, sản xuất thông minh và công nghệ thực phẩm. Các chương trình kết nối doanh nghiệp, chuyển giao công nghệ chế biến nông sản, cùng việc học hỏi mô hình sản xuất thông minh của Ấn Độ đang tạo ra “cú hích” cho doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong ngành nông nghiệp và công nghiệp chế biến.

Tuy nhiên, nhìn tổng thể, thị trường khoa học và công nghệ Việt Nam vẫn còn không ít điểm nghẽn. Theo thống kê, 85% hợp đồng chuyển giao công nghệ tại Việt Nam đến từ nước ngoài, chủ yếu trong nội bộ doanh nghiệp FDI. Tỷ lệ thương mại hóa tài sản trí tuệ chỉ đạt 0,1% - thấp hơn 50 lần so với mức trung bình toàn cầu.

Bộ Công thương cho biết đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể như ban hành Quyết định 1131/QĐ-BCT về Danh mục công nghệ chiến lược, tổ chức chuỗi hoạt động xúc tiến thương mại tại Hoa Kỳ, Ấn Độ và các thị trường trọng điểm. Đồng thời, các đơn vị được yêu cầu phối hợp xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất thông minh, thúc đẩy kết nối “ba nhà” – Nhà nước, viện/trường và doanh nghiệp.

Giới chuyên gia nhận định, để thị trường khoa học và công nghệ thực sự trở thành lực kéo đổi mới mô hình tăng trưởng, cần nhanh chóng tổ chức thực thi các chính sách ban hành. Trong đó, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải được coi là “cánh tay nối dài” để thu hút công nghệ nguồn, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu quốc tế.

KIM DUNG