Tăng trưởng y tế qua M&A với vốn, quản trị và cơ hội toàn cầu

Còn đó nhiều thách thức

Ngành y tế Việt Nam đang trải qua giai đoạn thay đổi mạnh mẽ, với nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng và áp lực cạnh tranh từ các nhà đầu tư quốc tế.

Không chỉ mang vốn, M&A còn mang đến kinh nghiệm quản trị quốc tế, mạng lưới đối tác toàn cầu và cơ hội tăng trưởng bền vững.

Trong bối cảnh này, các thương vụ mua bán và sáp nhập (M&A) trở thành công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp y tế phát triển, tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, thành công trong M&A không hề đơn giản; nó đòi hỏi quy trình kỷ luật, chú ý đến chi tiết và quan hệ hợp tác đáng tin cậy.

Dù nhiều cơ hội mở ra, hoạt động M&A trong ngành y tế tại Việt Nam vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể về pháp lý. Theo đó, do hành lang pháp lý chưa đồng bộ, thủ tục hành chính còn phức tạp, cùng các yêu cầu đặc thù của lĩnh vực y tế khiến quá trình thẩm định và chuyển giao tài sản trở nên khó khăn.

Tại Hội nghị Quốc tế về Mua bán và Sáp nhập trong ngành Y tế năm 2025 (HIMA 2025) lần thứ nhất, PGS-TS.Đặng Đức Nhu, Cố vấn cấp cao của Medicallaw (với nhiều năm kinh nghiệm công tác tại Cục Quản lý Khám, chữa bệnh - Bộ Y tế) cho rằng, việc thẩm định M&A trong ngành y tế phức tạp hơn nhiều lĩnh vực khác vì liên quan đến hàng loạt yếu tố như giấy phép hành nghề, giấy phép hoạt động chuyên môn, tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, môi trường, nhân sự chủ chốt, danh mục thuốc và các quy định về bảo hiểm y tế.

Còn theo ông Brian K. Langenberg, Partner của ONEtoONE Corporate Finance, mọi thương vụ M&A đều bắt đầu từ việc chuẩn bị kỹ lưỡng. Với các doanh nghiệp y tế, bước này đặc biệt quan trọng vì ngành chịu sự quản lý nghiêm ngặt, liên quan đến pháp lý, tài chính và dữ liệu bệnh nhân.

Quá trình chuẩn bị bao gồm thu thập hồ sơ tài chính, pháp lý, dữ liệu vận hành và thông tin khách hàng, đồng thời tiến hành thẩm định sơ bộ để phát hiện rủi ro tiềm ẩn.

Định giá doanh nghiệp được thực hiện bằng nhiều phương pháp như chiết khấu dòng tiền (DCF), so sánh công ty cùng ngành hay giao dịch tương tự. Bên cạnh đó, bộ tài liệu marketing, từ teaser, thỏa thuận bảo mật (NDA) đến Confidential Information Memorandum (CIM) đóng vai trò then chốt, kể câu chuyện doanh nghiệp và tiềm năng tăng trưởng trong mắt nhà đầu tư.

Khi hồ sơ đã sẵn sàng, bước tiếp theo là xác định và tiếp cận nhà đầu tư tiềm năng. Trong ngành y tế, nhà đầu tư có thể là tập đoàn dược phẩm, bệnh viện tư nhân, quỹ PE chuyên về chăm sóc sức khỏe hoặc các quỹ đầu tư quốc gia.

Việc phân loại và lựa chọn các nhà đầu tư phù hợp không chỉ giúp doanh nghiệp thu hút vốn mà còn tìm được đối tác chiến lược hỗ trợ mở rộng quy mô và chuyển giao công nghệ.

ONEtoONE tổ chức các buổi gặp gỡ, hỏi đáp và tham quan cơ sở, đồng thời sử dụng nền tảng Clarity để cập nhật tiến trình theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp duy trì minh bạch và tạo niềm tin với nhà đầu tư.

Khi nhận được đề xuất từ nhà đầu tư, quá trình đàm phán và thẩm định chuyên sâu bắt đầu. Đây là giai đoạn quan trọng nhất vì liên quan đến pháp lý, thuế và vận hành. Doanh nghiệp không chỉ thương lượng về giá mà còn về cấu trúc thanh toán, điều khoản earn-out, cam kết bảo đảm và các yếu tố pháp lý để bảo vệ quyền lợi.

Vai trò của tư vấn M&A trở nên quan trọng hơn bao giờ hết trong việc duy trì cạnh tranh giữa các nhà đầu tư và tối ưu hóa kết quả cuối cùng.

Cuối cùng, thương vụ M&A được chốt bằng việc ký kết hợp đồng mua bán cổ phần (SPA) và đảm bảo chuyển nhượng diễn ra trơn tru. Tuy nhiên, thành công thực sự được đo bằng giá trị bền vững mà doanh nghiệp tạo ra sau M&A, từ hiệu quả vận hành, mở rộng dịch vụ đến nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

Trong suốt quá trình này, bốn nguyên tắc cốt lõi được các doanh nghiệp y tế cần ghi nhớ là bảo mật tuyệt đối mọi thông tin; tuân thủ chuẩn mực quốc tế, minh bạch và chuyên nghiệp; luôn tạo ra sự cạnh tranh để tối đa hóa lợi thế đàm phán; và quan trọng nhất, kể câu chuyện đúng vì nhà đầu tư không chỉ mua số liệu mà mua tầm nhìn và hành trình phát triển doanh nghiệp.

Hành trình chiến lược nâng tầm doanh nghiệp

Ở một góc nhìn khác về M&A trong y tế, theo ông Peter Sørensen, MA - Managing Partner của Asia Business Builder (ABB), M&A trong lĩnh vực y tế không chỉ là giao dịch tài chính mà còn là hành trình chiến lược. Thành công đến từ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, quy trình rõ ràng và mối quan hệ đối tác đáng tin cậy.

Với sự đồng hành của các chuyên gia tư vấn quốc tế như ONEtoONE, doanh nghiệp y tế có thể mở ra cơ hội toàn cầu, tăng trưởng bền vững và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Như ông Langenberg nhấn mạnh, doanh nghiệp không chỉ mang đến chuyên môn kỹ thuật, mà còn niềm tin và mạng lưới toàn cầu để mở ra những cánh cửa mới.

Trong bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam khao khát tăng trưởng nhanh, mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả vận hành, các quỹ Private Equity ngày càng trở thành đối tác chiến lược quan trọng.

Ông Peter Sørensen chia sẻ những góc nhìn thực tiễn về cách ABB đồng hành cùng doanh nghiệp Việt Nam để thúc đẩy tăng trưởng và kiến tạo giá trị bền vững.

Để sẵn sàng nhận đầu tư từ PE, doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng như truyền đạt tầm nhìn rõ ràng, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu theo cấu trúc tạo giá trị và xây dựng “Honeymoon Plan” cho 100 ngày đầu tiên, xác định ưu tiên chiến lược và kế hoạch triển khai tổng thể. Các doanh nghiệp chuẩn bị tốt thường đạt định giá cao hơn và tiến trình đầu tư suôn sẻ hơn.

Được biết, hiện trên phạm vi toàn cầu, thị trường M&A trong y tế từng chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ vào giai đoạn 2020-2021 với giá trị giao dịch nửa đầu năm 2021 đạt tới 330-340 tỷ USD, chủ yếu nhờ sự xuất hiện dày đặc của các thương vụ trên 1 tỷ USD.

Tuy nhiên, từ năm 2022 đến nửa đầu 2024, thị trường chững lại do thiếu vắng thương vụ lớn, khiến tổng giá trị giao dịch giảm sâu về mức nền. Bước sang nửa cuối năm 2024 và nửa đầu 2025, giá trị M&A toàn cầu bắt đầu phục hồi, tăng trở lại lên khoảng 115-120 tỷ USD.

Trong lĩnh vực dược phẩm và khoa học sự sống, số lượng thương vụ giảm 19% từ đầu 2024 đến đầu 2025, còn tổng giá trị giao dịch giảm 33%, từ 60 tỷ USD xuống còn 40 tỷ USD.

Ngược lại, mảng dịch vụ y tế dù giảm 25% số lượng thương vụ nhưng tổng giá trị lại tăng 50%, từ 40 tỷ USD lên 60 tỷ USD, phản ánh xu hướng tập trung vào các thương vụ quy mô lớn.

Việt Nam nổi lên như một thị trường giàu tiềm năng trong xu thế này. Trong 8 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị M&A đạt 4,8 tỷ USD, tăng 21% so với năm 2024, với quy mô thương vụ trung bình đạt 42 triệu USD, tăng 15% so với giai đoạn 2022-2023.

Sức hấp dẫn của thị trường đến từ những nền tảng vững chắc như tốc độ già hóa dân số nhanh khi người cao tuổi chiếm khoảng 20% dân số, tầng lớp trung lưu được dự báo đạt hơn 23,3 triệu người vào năm 2030, cùng nhu cầu ngày càng lớn đối với các dịch vụ y tế chất lượng cao.

Bên cạnh đó, lĩnh vực y tế tư nhân tăng trưởng mạnh mẽ và các chính sách mở cửa của Nhà nước tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn ngoại.

D.Ngân