Tăng minh bạch, củng cố niềm tin hệ thống ngân hàng

Ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB)

Phát triển tài chính toàn diện không chỉ đơn thuần là việc mở rộng hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính, mà còn là quá trình tạo môi trường tài chính linh hoạt, minh bạch và an toàn. Theo ông, những yếu tố nào sẽ góp phần hỗ trợ quá trình này?

Thực tế không thể phủ nhận phát triển tài chính toàn diện hết sức cần thiết để đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận các dịch vụ tài chính cần thiết cho cuộc sống. Để phát triển được tài chính toàn diện, một trong những vấn đề quan trọng là mở rộng hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính như phát triển mạng lưới chi nhánh, áp dụng công nghệ số, fintech… giúp thúc đẩy quá trình phát triển này. Tuy nhiên, việc tạo môi trường minh bạch và an toàn, tôi cho rằng hết sức cần thiết để khách hàng có thêm niềm tin và an tâm khi sử dụng các dịch vụ tài chính chính thức.

Một vấn đề được quan tâm đặc biệt trong phát triển tài chính toàn diện liên quan đến an toàn tài chính. Rõ ràng, người dân sẽ không tham gia nếu cảm thấy rủi ro, mất tiền do bị lừa đảo và dữ liệu cá nhân bị đánh cắp. Do đó, việc áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật công nghệ như xác thực sinh trắc học, mã hóa, OTP... cùng với luật lệ để bảo vệ dữ liệu cá nhân là điều được đặt lên hàng đầu.

Bên cạnh đó, tính minh bạch là yếu tố sống còn trong việc duy trì niềm tin trên thị trường tài chính. Câu chuyện minh bạch tài chính giúp khách hàng hiểu rõ được quyền lợi, rủi ro, chi phí, nghĩa vụ khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ tài chính. Thiếu minh bạch có thể khiến khách hàng mất niềm tin, làm gia tăng nguy cơ đổ vỡ hệ thống. Vì vậy, các ngân hàng công khai các biểu phí, lãi suất, truyền thông liên tục cho khách hàng về những lợi ích và rủi ro của từng sản phẩm, dịch vụ là hết sức cần thiết.

Các nhóm khách hàng khác nhau sẽ có nhu cầu tài chính, khả năng tiếp cận riêng, theo đó, tài chính toàn diện cần có sự linh hoạt để cung cấp sản phẩm phù hợp với từng nhóm đối tượng. Trong trường hợp này, Fintech sẽ đóng vai trò quan trọng do có khả năng đưa ra các giải pháp phù hợp với từng cá nhân khách hàng với chi phí thấp.

Các ngân hàng nâng cao sự minh bạch giúp tăng tính ổn định và phát triển lành mạnh của toàn bộ hệ thống ngân hàng

Thực tế, hoạt động tài chính - ngân hàng vốn là thị trường có độ nhạy cảm cao với các thông tin trong và ngoài nước. Theo ông, sự chủ động thông tin từ phía các cơ quan quản lý ngành và chính các ngân hàng thương mại có vai trò gì trong việc giữ ổn định thị trường này và qua đó ổn định nền kinh tế vĩ mô?

Hiện nay, khách hàng có thể tiếp cận được rất nhiều nguồn thông tin khác nhau trên mạng xã hội, báo chí và các kênh truyền thông khác. Điều này cũng đồng nghĩa với việc người dân cũng đang phải đương đầu với việc có quá nhiều thông tin, trong đó không ít là không chính xác. Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan, bộ ngành đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc định hướng thị trường, cung cấp thông tin chính thống đáng tin cậy sẽ giúp ổn định thị trường và tăng niềm tin của người dân vào hệ thống tài chính. Bản thân từng ngân hàng cũng có vai trò quan trọng khi đưa ra các thông tin chính xác, kịp thời và minh bạch cho thị trường. Ngoài việc tạo dựng niềm tin vào tổ chức, điều này còn góp phần duy trì sự ổn định chung cho thị trường tài chính.

Một câu chuyện “hot” hiện nay là AI. Theo ông, cuộc cách mạng AI sẽ hỗ trợ minh bạch, trung thực và tính kịp thời của thông tin trong ngành tài chính - ngân hàng như thế nào? Và đâu là những mặt trái tạo ra những rủi ro mà người lãnh đạo các tổ chức tài chính và người dân cần lưu tâm trong bối cảnh AI đang len lỏi vào mọi mặt đời sống?

Cuộc cách mạng AI giúp các cá nhân tận dụng Internet tốt hơn. Tuy nhiên, chất lượng thông tin cung cấp bởi AI phụ thuộc rất lớn vào chất lượng thông tin đầu vào và các mặt trái mà chúng ta cần lưu ý. Tôi muốn dẫn chứng ví dụ như đó là dữ liệu đầu vào có nguy cơ sai lệch và thiên vị có thể dẫn đến những quyết định không công bằng. Nói theo một cách khác, nếu chúng ta chỉ thu thập dữ liệu từ khách hàng nam giới thì việc chấm điểm tín dụng cho khách hàng nữ sẽ không chính xác.

Hay câu chuyện các quyết định của AI có thể dựa vào thuật toán hết sức phức tạp và bản thân người lập ra mô hình chấm điểm cũng không thể hiểu tại sao AI ra các quyết định như vậy. Do đó, sẽ rất khó để kiểm soát chất lượng ra quyết định của AI. Bên cạnh đó, rủi ro thất thoát dữ liệu là lớn nếu ngân hàng không áp dụng các chuẩn mực bảo mật thông tin tốt. Ngoài ra, cần chú ý là Gen AI cũng có khuynh hướng tự tạo ra dữ liệu nếu không tìm được câu trả lời và cần chú ý việc giả mạo người phát ngôn cũng sẽ gây tâm lý hoang mang trên thị trường.

Có ý kiến cho rằng, Việt Nam nên tổ chức xây dựng và công bố chỉ số minh bạch thông tin của hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính, ông có nhận định gì?

Việc xây dựng và công bố chỉ số minh bạch thông tin của hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính sẽ tạo ra sân chơi minh bạch để mọi người dân có thể có đầy đủ thông tin để đánh giá sự minh bạch của hệ thống ngân hàng. Việc công bố chỉ số này thúc đẩy các ngân hàng nâng cao mức độ minh bạch của tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước dễ dàng quản lý hơn. Việc các ngân hàng nâng cao sự minh bạch cũng giúp tăng tính ổn định và phát triển lành mạnh của hệ thống.

Hồng Dung thực hiện.