Tăng lương tối thiểu đến 9,2% vẫn là 'cuộc rượt đuổi chưa cân sức'

Ngày 26/6, tại phiên họp đầu tiên của Hội đồng Tiền lương quốc gia nhằm xây dựng phương án lương tối thiểu năm 2026, Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam đề xuất 2 phương án tăng lương tối thiểu là tăng 9,2% và 8,3%. Đề xuất được đưa ra dựa trên tổng hợp tình hình thực hiện Nghị định 74/2024/NĐ-CP tại các tỉnh, thành, ngành và doanh nghiệp trực thuộc.

Theo một chuyên gia lao động tiền lương, mức đề xuất tăng lương tối thiểu 8,3% và 9,2% là bước đi cần thiết và có cơ sở trong bối cảnh mặt bằng thu nhập hiện nay vẫn còn thấp, chưa đáp ứng mức sống tối thiểu thực tế của đa số người lao động.

Dù mức tăng này cao hơn mức điều chỉnh năm 2024 (6%), nhưng nếu đặt trong tương quan với tốc độ tăng giá sinh hoạt, chi phí nuôi con, nhà ở và y tế… thì đây vẫn chỉ là “cuộc rượt đuổi chưa cân sức”.

Chuyên gia này cho biết, nhiều khảo sát gần đây cho thấy phần lớn công nhân chỉ đủ chi tiêu cơ bản, chưa thể tích lũy, thậm chí phải vay mượn thường xuyên để trang trải cuộc sống. Trong khi đó, lương tối thiểu vốn được coi là "sàn an sinh" lại chưa phản ánh đúng giá trị sức lao động và nhu cầu sống tối thiểu.

Vì vậy, mức đề xuất tăng lương tối thiểu 9,2% tuy là tín hiệu tích cực, nhưng về lâu dài cần xem xét tiếp tục điều chỉnh theo hướng tiệm cận thực tế, để lương tối thiểu thực sự là điểm tựa cho người lao động, chứ không chỉ là con số mang tính kỹ thuật.

Lương tối thiểu hiện nay vẫn chưa đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động. Ảnh minh họa: Hoàng Hà

Vị này cho biết thêm, cần sớm điều chỉnh lương tối thiểu trước ngày 1/1/2026 để hỗ trợ người lao động vượt qua khó khăn. Bởi, thu nhập hiện tại chưa đủ đáp ứng chi phí sống cơ bản, nhiều người phải vay mượn, làm thêm để trang trải, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Người lao động đang rất khó khăn

Một cuộc khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam vào tháng 3-4/2025 với 3.000 công nhân tại 10 tỉnh, thành phố lớn phần nào phản ánh bức tranh đời sống đáng lo ngại: 12,5% người lao động phải vay mượn hàng tháng để trang trải cuộc sống; 29,9% thỉnh thoảng phải vay (3-4 tháng/lần); 26,3% công nhân phải chi tiêu kham khổ, 7,9% không đủ sống.

Chưa kể, chỉ hơn một nửa (55,5%) người lao động cho biết bữa ăn chính của họ có đủ thịt, cá – điều tưởng như cơ bản nhưng vẫn là mong mỏi với nhiều gia đình công nhân. Mức dinh dưỡng thấp không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, năng suất làm việc mà còn làm tổn hại đến chất lượng sống lâu dài.

Khảo sát này cho thấy, vấn đề tiền lương không chỉ gắn với bữa ăn, hóa đơn, hay khoản vay ngắn hạn, mà còn chi phối những quyết định lớn trong cuộc sống của người lao động.

Có tới 72,6% người chưa lập gia đình cho biết mức thu nhập hiện tại là rào cản lớn khiến họ chưa sẵn sàng kết hôn.

72,5% người đã có gia đình cho biết lương, thu nhập ảnh hưởng đến quyết định sinh thêm con.

Hơn 53,3% người lao động thừa nhận lương chỉ đủ chi trả một phần (trên 50%) chi phí giáo dục cho con cái.

Đây là những chỉ dấu cho thấy tiền lương tối thiểu không còn đơn thuần là vấn đề tài chính mà đã trở thành yếu tố định hình tương lai, sự an toàn và cả cấu trúc xã hội trong dài hạn.

Với bối cảnh như hiện nay, việc điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng không thể trì hoãn. Đây không chỉ là quyền lợi chính đáng, mà còn là điều kiện căn bản để người lao động được sống đúng với giá trị sức lao động của mình.

Một mức lương tối thiểu “đúng nghĩa” không thể chỉ đảm bảo được khoản đóng BHXH, mà cần đủ để nuôi sống bản thân, nuôi dạy con cái, giữ gìn sức khỏe và duy trì chất lượng sống cơ bản – điều mà rất nhiều lao động hiện nay vẫn đang trông ngóng trong những bữa ăn thiếu thịt cá.

Lương tối thiểu phải hướng tới giúp người lao động có tích lũy

Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, năng suất lao động năm 2024 ước tăng 5,88% so với năm trước, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra (4,8–5,3%). Đây là tín hiệu tích cực trong lộ trình thực hiện mục tiêu tăng năng suất bình quân trên 6,5%/năm đến năm 2030.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang được tiếp sức bằng hàng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như miễn, giảm thuế, phí, hỗ trợ tiếp cận đất đai và tài chính..., năm 2025 được xác định là năm tăng tốc, tạo đà cho giai đoạn phát triển 2026–2030.

Từ những căn cứ đó, Tổng LĐLĐ Việt Nam nhấn mạnh yêu cầu cần xây dựng chính sách tiền lương hợp lý, bảo đảm người lao động không chỉ đủ sống mà còn có thể tích lũy.

Thực tiễn trong nước và quốc tế cho thấy, tăng lương không chỉ là quyền lợi của người lao động mà còn là đòn bẩy để nâng cao năng suất, giữ chân nhân lực và thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Vũ Điệp