Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục thiếu nhi trong giai đoạn mới

Vai trò của Đội TNTP Hồ Chí Minh trong xây dựng Đảng

TS Nguyễn Thứ Mười, Phó Trưởng khoa Công tác thanh thiếu niên (Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam) phát biểu tham luận. Ảnh: Hải Lâm

Nhiệm kỳ Đại hội XII, XIII của Đảng đã ghi nhận những bước tiến quan trọng trong công tác chăm lo, giáo dục và phát triển toàn diện thế hệ trẻ. Các chủ trương, chính sách về trẻ em được thể chế hóa ngày càng đồng bộ, khẳng định rõ hơn vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản (TNCS) Hồ Chí Minh và Đội Thiếu niên tiền phong (TNTP) Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị, đặc biệt trong công tác đại diện tiếng nói, nguyện vọng và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của trẻ em.

Luật Trẻ em năm 2016, tại Khoản 1, Điều 77 quy định: “Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức đại diện tiếng nói, nguyện vọng của trẻ em; giám sát việc thực hiện quyền trẻ em”. Quy định này là cơ sở pháp lý quan trọng, khẳng định vị trí, vai trò và trách nhiệm của tổ chức Đoàn - Đội trong việc tham mưu, phản biện và tổ chức thực hiện chính sách về trẻ em.

Triển khai Luật Trẻ em, Trung ương Đoàn đã có nhiều hoạt động sáng tạo, thiết thực, như các cuộc thi: “Tìm hiểu Luật Trẻ em”, “Liên hoan Tuyên truyền măng non”, các diễn đàn Hội đồng Trẻ em đối thoại với lãnh đạo chính quyền, mở rộng mô hình Hội đồng Trẻ em Việt Nam từ 5 (năm 2017-2020) lên 23 tỉnh, thành phố (năm 2025). Những hoạt động này thể hiện sự đổi mới về phương thức giáo dục, phát huy quyền tham gia của trẻ em, giúp các em được bày tỏ ý kiến và tham gia vào quá trình hoạch định chính sách.

Ở tầm chiến lược, Nghị quyết số 71-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 72-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân đã tạo hành lang chính sách tổng thể cho phát triển con người Việt Nam toàn diện về trí tuệ, đạo đức, thể chất và tinh thần. Trong đó, công tác chăm sóc, giáo dục thiếu nhi giữ vị trí nền tảng.

Theo báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết nhiệm kỳ 2017-2022 trình tại Đại hội Đoàn toàn quốc XII, toàn Đoàn đã xây dựng mới gần 12.600 điểm sinh hoạt, vui chơi cho thiếu nhi, vượt chỉ tiêu 10.599 điểm, góp phần mở rộng thiết chế, không gian hoạt động của Đội TNTP Hồ Chí Minh đồng thời tạo dựng môi trường học tập, rèn luyện và phát triển nhân cách lành mạnh cho trẻ em Việt Nam, nền tảng quan trọng của chiến lược phát triển con người và nguồn nhân lực quốc gia.

Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta luôn nhất quán: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”; “Xây dựng Đoàn là xây dựng Đảng trước một bước”; “Xây dựng Đội là xây dựng Đoàn trước một bước”. Từ đó có thể khẳng định, xây dựng Đội TNTP Hồ Chí Minh chính là thực hiện chiến lược xây dựng Đảng từ sớm, từ cơ sở, bắt đầu từ thế hệ thiếu niên nhi đồng.

Đội TNTP Hồ Chí Minh là môi trường giáo dục đầu tiên và quan trọng nhất giúp hình thành nhân cách, đạo đức, lối sống, tinh thần tập thể và năng lực công dân cho trẻ em từ 6 đến 15 tuổi. Giai đoạn này, các em được rèn luyện qua những phong trào giàu tính giáo dục, như: “Trần Quốc Toản”, “Kế hoạch nhỏ”, “Nghìn việc tốt”, “Thiếu nhi Việt Nam thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy”, qua đó hình thành tinh thần kỷ luật, đoàn kết, sẻ chia và trách nhiệm xã hội.

Khi bước sang giai đoạn 16-18 tuổi, thanh niên tiếp tục được giáo dục, rèn luyện trong tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, được bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, lý tưởng cách mạng và năng lực hành động. Đến khi đủ 18 tuổi, nếu đủ điều kiện, các đoàn viên ưu tú được giới thiệu kết nạp Đảng, trở thành đảng viên trẻ, nguồn kế cận trực tiếp của tổ chức Đảng.

Như vậy, có thể thấy rõ mối quan hệ hữu cơ, kế tiếp và phát triển giữa Đội - Đoàn - Đảng. Trong đó, thời gian sinh hoạt trong tổ chức Đội dài gấp 3 lần trong tổ chức Đoàn trước khi một thanh niên có thể trở thành đảng viên, cho thấy tổ chức Đội chính là khâu khởi đầu, có vai trò quan trọng đối với chất lượng đội ngũ đảng viên trong tương lai.

Đề xuất bổ sung trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV

Đội TNTP Hồ Chí Minh là môi trường giáo dục giúp hình thành nhân cách, đạo đức, lối sống cho trẻ em. Ảnh: Bảo Lâm

Tại phần VI: Tiếp tục đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực con người, Mục 1, Khoản 3 (Xây dựng mô hình xã hội học tập, học tập suốt đời), đề nghị bổ sung cụm từ: “… trong đó có tổ chức Đội TNTP Hồ Chí Minh, nhằm hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức, kỹ năng sống, tinh thần học tập suốt đời ngay từ lứa tuổi thiếu niên…” để thành: “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế giáo dục cơ sở, trong đó có tổ chức Đội TNTP Hồ Chí Minh, nhằm hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức, kỹ năng sống, tinh thần học tập suốt đời ngay từ lứa tuổi thiếu niên; hỗ trợ các trung tâm học tập cộng đồng, nhất là ở biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; tăng cường đào tạo từ xa, đào tạo trên nền tảng số; bảo đảm cơ hội học tập suốt đời cho mọi người dân”.

Tại phần XII: Phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của nhân dân, dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, Mục 3 - Phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, đoạn thứ 6, bắt đầu bằng “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam…”, đề nghị thêm cụm từ: “… và Đội TNTP Hồ Chí Minh trong giáo dục, rèn luyện, tổ chức phong trào thanh thiếu nhi…” để thành: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, hoài bão, ý chí, khát vọng cống hiến, trách nhiệm với đất nước và xã hội. Phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Đội TNTP Hồ Chí Minh trong giáo dục, rèn luyện, tổ chức các phong trào thanh thiếu nhi một cách thực chất, hiệu quả trong học tập, lao động, khởi nghiệp, lập nghiệp, xung kích trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc”.

Công tác Đội và phong trào thiếu nhi là khâu mở đầu trong quá trình hình thành, bồi dưỡng và phát triển con người Việt Nam toàn diện, đồng thời là nền tảng chính trị - tư tưởng cho công tác xây dựng Đảng trong tương lai.

Việc bổ sung nội dung về Đội TNTP Hồ Chí Minh trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV không chỉ làm sâu sắc thêm tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau”, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược trong xây dựng nguồn nhân lực trẻ, có bản lĩnh chính trị, đạo đức, trí tuệ và khát vọng cống hiến cho sự nghiệp xây dựng Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao; “hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội” trong kỷ nguyên mới.

Nguyệt Ánh (lược trích)