Tận dụng cơ hội đưa hàng Việt thâm nhập sâu vào thị trường Nhật Bản

Người tiêu dùng Nhật Bản chọn mua trái cây tươi Việt Nam. (Ảnh: TTXVN)

Thị trường tiềm năng nhưng đòi hỏi cao

Theo ông Tạ Đức Minh - Tham tán Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản, quốc gia này hiện là thị trường xuất khẩu nông lâm, thủy sản lớn thứ 3 của Việt Nam, chiếm gần 7% kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản, với giá trị xuất khẩu đạt hơn 4 tỷ USD trong năm 2024. Tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 6%/năm trong 10 năm qua.

Từ gạo thơm ST25 đến trái vải tươi, cà-phê rang xay, trái cây sấy, ngày càng nhiều mặt hàng nông thủy sản Việt Nam xuất hiện trên các kệ hàng của hệ thống bán lẻ lớn tại Nhật Bản, cũng như trên các nền tảng thương mại điện tử.

Riêng mặt hàng gạo ghi nhận mức tăng trưởng đột biến do biến động. Theo đó, năm 2024, sản lượng gạo nhập khẩu từ Việt Nam tăng gấp gần 10 lần năm 2023. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, gạo nhập khẩu đã vượt tổng sản lượng nhập khẩu cả năm 2024 với sản lượng xuất khẩu sang Nhật Bản vẫn tiếp tục tăng.

Ngoài các loại gạo thơm đóng gói như gạo Japonica, ST25, ST24 đang dần chiếm vị trí trên các kệ siêu thị Nhật Bản, các trái cây tươi như vải, xoài, thanh long, nhãn cũng đã được người tiêu dùng tại Nhật Bản ủng hộ, ưa chuộng.

Đáng chú ý, vụ vải năm 2025 đánh dấu bước tiến mới khi doanh nghiệp Việt xuất khẩu hơn 100 tấn vải tươi ngay từ đầu mùa, dự kiến đạt 200 tấn trong cả vụ. Trái vải Việt không chỉ có mặt tại các siêu thị mà còn được tiêu thụ qua mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử Nhật Bản.

Theo ông Minh, Nhật Bản là thị trường yêu cầu khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Khoảng 70% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm có chứng nhận và bao bì thể hiện sự minh bạch, rõ ràng.

Giá cả tại Nhật ổn định nhưng yêu cầu cao về chất lượng. Do đó, ông Minh khuyến cáo doanh nghiệp Việt không nên cạnh tranh bằng giá thấp, mà nên tạo giá trị bằng chế biến sâu, thí dụ trái cây sấy giá trị cao gấp 2-3 lần hàng tươi, hay sử dụng bao bì thân thiện môi trường và cần có truy xuất minh bạch.

Sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, RCEP hay VJEPA đã giúp hơn 90% dòng thuế được giảm hoặc xóa bỏ. Tuy nhiên, lợi thế này chỉ thực sự phát huy nếu doanh nghiệp chuẩn hóa toàn bộ chuỗi sản xuất và cung ứng.

Ngoài ra, một số thách thức khác khi tiếp cận thị trường Nhật cũng được ông Minh chỉ rõ, như tiêu chuẩn khắt khe về hồ sơ, yêu cầu đầy đủ thông tin, song ngữ, kèm chứng nhận an toàn thực phẩm như GlobalGAP, HACCP…, trong khi doanh nghiệp thường phải mất từ 6-12 tháng để hoàn thiện hồ sơ tiêu chuẩn Nhật.

Cùng với đó, Nhật Bản cũng có chính sách bảo hộ nội địa mạnh, với thuế gạo lên tới 778%, chưa kể cạnh tranh gay gắt từ gạo Ấn Độ, Pakistan, Đài Loan (Trung Quốc)… và cạnh tranh từ các nước cũng có các FTA với Nhật Bản.

Tiến độ giao hàng nghiêm ngặt cũng là một yêu cầu cao, khi có tới hơn 95% nhà nhập khẩu Nhật đánh giá cao tính đúng giờ, coi đó là yếu tố quyết định giữ hợp đồng.

Tận dụng “thời điểm vàng”

Tuy nhiên, Thương vụ cũng đánh giá, với việc thị trường Nhật Bản đang mở rộng mạnh nhu cầu sản phẩm nhập khẩu sạch, an toàn, tiện lợi và có thương hiệu, đây là “thời điểm vàng” để doanh nghiệp Việt thâm nhập sâu vào thị trường Nhật Bản.

Nhằm tận dụng thời cơ, Thương vụ Nhật Bản khuyến nghị các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược dài hạn, đầu tư bài bản vào nâng cấp công nghệ, tiêu chuẩn sản xuất và cải tiến bao bì phù hợp với thị hiếu sở tại.

Các sản phẩm nông thủy sản cần chú trọng chế biến sâu, kiểm soát chất lượng, sử dụng bao bì đơn giản nhưng đầy đủ thông tin, phù hợp thị hiếu , đồng thời nghiên cứu bảo quản sau thu hoạch để giữ được hình thức và chất lượng khi đến tay người tiêu dùng.

Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại đối với thị trường Nhật Bản; tận dụng hỗ trợ của các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng về xúc tiến thương mại. Trong đó, cần quan tâm việc tham dự các hội chợ, triển lãm quốc tế tổ chức tại Nhật Bản, bởi đây là cơ hội tốt nhất để giới thiệu sản phẩm, hàng hóa tới các đối tác tiềm năng.

Xem xét phương án hợp tác sâu hơn, rộng hơn với các đối tác Nhật Bản để đầu tư nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất, kinh doanh; tham gia chuỗi cung ứng và thâm nhập thị trường Nhật Bản…

Đặc biệt, các doanh nghiệp cần sẵn sàng đầu tư vào nhân lực chất lượng cao, tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản trị và sản xuất để nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh.

Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản đã đóng vai trò tích cực trong việc kết nối, xúc tiến thương mại và hỗ trợ thông tin cho doanh nghiệp. Từ đầu năm 2025, Thương vụ đã triển khai hàng loạt hoạt động như tổ chức khu gian hàng Việt tại Nhật, mời đoàn doanh nghiệp sang giao thương, hỗ trợ trưng bày và kết nối tiêu thụ tại các sự kiện lớn như Lễ hội Việt Nam tại Tokyo hay các tuần hàng tại AEON.

Đối với mặt hàng theo mùa như vải, Thương vụ đã chủ động làm việc với các nhà nhập khẩu từ giữa quý II để chuẩn bị kế hoạch nhập khẩu. Với mặt hàng gạo, trong bối cảnh giá tăng tại Nhật, Thương vụ cung cấp thông tin thị trường cho doanh nghiệp trong nước và kết nối các nguồn cung đáp ứng tiêu chuẩn thị trường Nhật Bản.

“Thị trường Nhật Bản đang mở rộng mạnh nhu cầu với sản phẩm nhập khẩu sạch, an toàn, tiện lợi và có câu chuyện thương hiệu. Có thể nói đây là ‘thời điểm vàng’ để doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội, đầu tư sản xuất, chế biến, thiết kế bao bì chuẩn Nhật, chủ động xây dựng kế hoạch xúc tiến hiệu quả, xây dựng thương hiệu tại thị trường Nhật Bản”, ông Tạ Đức Minh nêu rõ.

TRUNG HƯNG