Tầm nhìn chiến lược

Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đề ra 3 chương trình trọng điểm, đột phá nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa thành phố trở thành đô thị đa trung tâm, kinh tế - tài chính - công nghệ hàng đầu khu vực và quốc tế. Ba chương trình này bao gồm: Chính sách, thể chế; phát triển hạ tầng; phát triển nguồn nhân lực.

Bước đi táo bạo, phù hợp với xu thế quốc tế

Chương trình trọng điểm, đột phá về chính sách, thể chế được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những "điểm nghẽn" về cơ chế, thủ tục hành chính, đất đai và các vướng mắc pháp lý tồn đọng. TP HCM sẽ tiếp tục triển khai và báo cáo Trung ương được điều chỉnh, bổ sung Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội, đề xuất thí điểm các cơ chế đặc thù như đô thị tự chủ, Khu Thương mại tự do (FTZ) gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ và Trung tâm tài chính quốc tế. Mục tiêu là tạo hành lang pháp lý linh hoạt, khuyến khích đổi mới sáng tạo và thu hút đầu tư.

Việc đề xuất thí điểm các cơ chế đặc thù như FTZ và đô thị tự chủ là bước đi táo bạo, phù hợp với xu thế quốc tế hóa và cạnh tranh khu vực. Điều này có thể giúp TP HCM học hỏi từ các mô hình thành công như Thâm Quyến - Trung Quốc hoặc Singapore.

Bên cạnh đó, việc nhấn mạnh vai trò động lực của kinh tế tư nhân trong báo cáo là một điểm sáng, phản ánh sự chuyển hướng từ mô hình kinh tế nhà nước chi phối sang hợp tác công - tư, phù hợp với xu thế toàn cầu hóa. Không chỉ vậy, sử dụng nền tảng từ Nghị quyết 98 cho thấy sự kế thừa chiến lược, tận dụng các chính sách đã được Trung ương thông qua để đẩy nhanh tiến độ.

Đó là những ưu điểm lớn của chương trình này. Tuy nhiên, thí điểm các cơ chế mới có thể gặp trở ngại từ những quy định pháp luật hiện hành nếu không được Trung ương đồng thuận hoàn toàn, đặc biệt trong bối cảnh hợp nhất 3 địa phương với những khác biệt về quản trị và văn hóa hành chính. Điều này đòi hỏi lãnh đạo thành phố phải kiên trì thuyết phục và có những báo cáo thuyết minh thật cụ thể.

Chương trình trọng điểm, đột phá về phát triển hạ tầng giúp tạo ra mạng lưới hạ tầng siêu kết nối, hỗ trợ kinh tế logistics và phát triển bền vữngẢnh: HOÀNG TRIỂU

Tạo sự liên thông, gắn kết

Chương trình trọng điểm, đột phá về phát triển hạ tầng bao gồm 6 nội dung chính: Liên kết vùng qua các tuyến đường cao tốc; phát triển hệ thống đường sắt đô thị; hoàn thiện cảng Cái Mép - Thị Vải; nâng cấp sân bay Côn Đảo; xây dựng các tuyến đường Vành đai 2, 3, 4; phát triển đô thị thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu. Mục tiêu là tạo ra mạng lưới hạ tầng siêu kết nối, hỗ trợ kinh tế logistics và phát triển bền vững.

Chương trình đột phá này có nhiều ưu điểm nổi bật. Về mặt chiến lược, việc đầu tư vào hạ tầng giao thông liên vùng như cao tốc và đường sắt TOD không chỉ phục vụ TP HCM mà còn lan tỏa lợi ích đến vùng Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long, củng cố vai trò đầu tàu kinh tế. Các dự án như Quốc lộ 13, cao tốc Bến Lức - Long Thành, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu… được kỳ vọng sẽ giúp kết nối TP HCM với các địa phương xung quanh thuận lợi hơn. Đây cũng là giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu mà TP HCM là một trong các địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề. Đồng thời, nhiều công trình, dự án có tiềm năng kinh tế cao; chẳng hạn, cảng Cái Mép - Thị Vải và sân bay Côn Đảo, nếu phát triển đúng lộ trình, TP HCM sẽ thành trung tâm logistics và du lịch hàng đầu khu vực…

Tuy nhiên, chương trình này cần được chú trọng khắc phục một số hạn chế. Đó là nguồn vốn, đánh giá tác động môi trường. Bởi lẽ, các dự án hạ tầng lớn thường đối mặt với khó khăn về vốn và chậm trễ do thủ tục; việc mở rộng hạ tầng có thể gây ô nhiễm và phá hủy cảnh quan, đặc biệt tại vùng ven như Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, nơi có hệ sinh thái nhạy cảm. Ngoài ra là vấn đề quản lý dự án, cần triệt để áp dụng những phương thức quản lý hiện đại và sự phối hợp giữa các địa phương nhằm tránh chồng chéo hoặc lãng phí... Do đó, cần huy động mạnh mẽ vốn tư nhân thông qua PPP (hợp tác công - tư) và có cơ chế kiểm toán độc lập để bảo đảm tiến độ.

Xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao

Chương trình trọng điểm, đột phá về phát triển nguồn nhân lực gồm 7 nội dung trọng tâm: Triển khai phát triển và ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, đẩy mạnh phương thức giáo dục tích hợp (STEAM); phổ cập tiếng Anh; đào tạo nhân lực số và logistics; thu hút nhân tài quốc tế; xây dựng hệ sinh thái đào tạo - nghiên cứu - khởi nghiệp; đầu tư cơ sở vật chất giáo dục; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Mục tiêu là xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của kinh tế tri thức và đô thị thông minh.

Các nội dung của chương trình này cho thấy rõ định hướng hiện đại, bởi mô hình STEAM và phổ cập tiếng Anh là bước đi phù hợp để hội nhập quốc tế, giúp TP HCM cạnh tranh với các trung tâm như Singapore, Bangkok, Kuala Lumpur hay xa hơn ở các đô thị lớn của châu Á. Bên cạnh đó, việc đứng thứ 2 Đông Nam Á về Fintech và thứ 110 toàn cầu về khởi nghiệp là nền tảng tốt để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư mạo hiểm. Đồng thời, việc đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo viên cho thấy cam kết lâu dài với giáo dục, một yếu tố then chốt để phát triển bền vững.

Để chương trình này được thực hiện có hiệu quả, cần rút ngắn khoảng cách giữa các khu vực, chẳng hạn chất lượng giáo dục tại vùng ven (Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu hay khu vực ngoại thành TP HCM trước đây) có thể kém hơn trung tâm, dẫn đến bất bình đẳng trong tiếp cận cơ hội. Đồng thời, cần có các giải pháp thu hút và giữ chân nhân tài lâu dài như xây dựng chính sách ưu đãi (nhà ở, thuế), nhất là trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

TRỊNH MINH GIANG