'Tấm lòng với Đất nước' của bà Nguyễn Thị Bình

Bà Nguyễn Thị Bình vẫn miệt mài làm việc ở tuổi cao. Ảnh: NXB Chính trị quốc gia Sự thật cung cấp.

Trong dòng chảy lịch sử hiện đại Việt Nam, bà Nguyễn Thị Bình là một trong những nhân vật đặc biệt để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng nhân dân cũng như bạn bè quốc tế. Bà là người phụ nữ được mọi người trìu mến gọi là “Madam Bình”, người từng giữ vai trò Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Paris (1968 - 1973), sau đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Phó chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cuốn sách Tấm lòng với Đất nước là tuyển tập bài phát biểu, bài viết và trả lời phỏng vấn tiêu biểu của bà Nguyễn Thị Bình. Cuốn sách được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia ra mắt lần đầu vào năm 2017, tái bản lần 2 vào năm 2025. Không chỉ khắc họa con đường hoạt động cách mạng phong phú, cuốn sách còn thể hiện tâm thế của một người lãnh đạo có tầm chiến lược, có chiều sâu nhân văn, luôn đau đáu với vận mệnh đất nước và con người Việt Nam.

Cuộc đời cá nhân gắn với lịch sử dân tộc

Một trong những điểm nổi bật của cuốn sách là hồi ức về cuộc đàm phán Paris - sự kiện đánh dấu bước ngoặt lớn của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam. Giữ vai trò Trưởng đoàn đàm phán của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (1968) và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam (từ năm 1969 đến năm 1973), bà Nguyễn Thị Bình cũng là người phụ nữ duy nhất ngồi tại bàn đàm phán giữa các bên.

Bà khẳng định: “Trong lịch sử ngoại giao thế giới, cuộc đàm phán Paris về Việt Nam từ tháng 5/1968 đến tháng 01/1973 là cuộc đàm phán dài nhất để chấm dứt một cuộc chiến tranh trong thế kỷ XX”. Với hơn 200 phiên họp công khai, 45 cuộc họp riêng cấp cao, 500 cuộc họp báo và 1.000 cuộc phỏng vấn - những con số nêu ra không chỉ cho thấy sự khốc liệt của mặt trận ngoại giao, mà còn là bằng chứng sinh động về sự bền bỉ, bản lĩnh và trí tuệ của nền ngoại giao cách mạng.

Không chỉ thể hiện xuất sắc vai trò của một nhà ngoại giao, bà Nguyễn Thị Bình còn để lại dấu ấn đậm nét trong lĩnh vực giáo dục. Từ năm 1976 đến năm 1987, giai đoạn đầy khó khăn của đất nước sau chiến tranh, bà đảm nhận vị trí Bộ trưởng Bộ Giáo dục. Thời kỳ bà làm tư lệnh ngành, lần đầu tiên ngành giáo dục có ngày tôn vinh riêng, ngày 20/11 được chọn làm Ngày Nhà giáo Việt Nam; các danh hiệu như “Nhà giáo nhân dân”, “Nhà giáo ưu tú” được ghi nhận chính thức. Đây không chỉ là chính sách mang tính tri ân, mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược của một người lãnh đạo lấy con người làm trung tâm, coi giáo dục là nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Nhưng điều làm nên sức hấp dẫn của cuốn sách không nằm ở việc kể lại những thành tích đã đạt được, mà chính là cách bà chia sẻ về những trăn trở, suy tư và cả những khoảnh khắc riêng tư được đặt vào bối cảnh vận động của đất nước.

Chẳng hạn, ở trang 14, bà nhớ lại thời điểm năm 1992 khi được đề cử vào vị trí Phó chủ tịch nước, bản thân bà từng từ chối vì đã 65 tuổi và chuẩn bị nghỉ hưu. Nhưng rồi, với tấm lòng vì đất nước, bà tự hỏi: “Mình có làm gì cũng là vì đất nước, không phải vì mục đích nào khác”. Câu trả lời giản dị ấy là minh chứng sâu sắc cho đạo đức công vụ, cho tinh thần trách nhiệm của người cán bộ cách mạng, suốt đời cống hiến không màng danh vị.

Trên trang 10, bà viết: “Cuộc sống của tôi gắn với cuộc sống của dân tộc… Tôi ví đất nước ta như con thuyền. Qua bao thác ghềnh, con thuyền Tổ quốc đã ra biển lớn, phía trước là chân trời mới”.

Hai cuốn sách Gia đình, bạn bè và Đất nước và Tấm lòng với Đất nước của bà Nguyễn Thị Bình. Ảnh: NXB Chính trị quốc gia Sự thật.

Hành trình của nhà ngoại giao, nhà giáo dục Nguyễn Thị Bình

Cuốn sách dày hơn 600 trang, gồm ba phần chính. Phần thứ nhất với tiêu đề Suy nghĩ về đất nước, nhân dân và Đảng, tập hợp những bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của bà Nguyễn Thị Bình thể hiện sâu sắc tư tưởng chính trị, niềm tin kiên định vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, cùng với những suy nghĩ, trăn trở của bà về tương lai đất nước và thế hệ trẻ.

Phần thứ hai mang tên Ngoại giao và những bài học, là những hồi tưởng của bà và phân tích quá trình hoạt động đối ngoại, đặc biệt là giai đoạn đàm phán Hiệp định Paris, từ bối cảnh chiến trường, áp lực quốc tế đến các bước đi chiến lược trên bàn đàm phán.

Bên cạnh đó, phần này rút ra những bài học sâu sắc về nghệ thuật ngoại giao, tầm quan trọng của đoàn kết dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, giữ vững nguyên tắc nhưng linh hoạt sách lược để đạt mục tiêu cao nhất: chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình và bảo đảm lợi ích dân tộc.

Phần thứ ba, Vì một nền giáo dục trung thực, lành mạnh, hiện đại, bao gồm các bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn. Các bài viết thể hiện chiều sâu của một nhà giáo dục, với những chia sẻ gần gũi nhưng đầy trí tuệ của bà về xây dựng một nền giáo dục toàn diện, coi trọng đạo đức, nhân cách, trí tuệ và lý tưởng sống của thế hệ trẻ.

Cuốn sách cho thấy rõ phong cách chính trị của bà Nguyễn Thị Bình. Trong nhiều trang viết, bà thể hiện thái độ nhất quán trước những vấn đề khó khăn của đất nước, từ cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền, cho tới thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong quản trị quốc gia.

Qua từng trang sách, người đọc sẽ tìm thấy một bài học về nhân cách, về mô hình lãnh đạo, và trên hết là một tấm lòng son sắt với non sông. Đó là lý do cuốn sách có sức lan tỏa mạnh mẽ, trở thành nguồn cảm hứng không chỉ cho người đọc hôm nay mà còn cho các thế hệ mai sau.

Thụy An