Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu: 1 người làm việc bằng 3

Một người làm việc bằng ba

Sau sáp nhập, hàng ngàn cán bộ cấp tỉnh, cấp huyện được điều động về xã, phường. Họ mang theo kinh nghiệm, trình độ chuyên môn và cả kỳ vọng góp phần tạo nên diện mạo mới cho chính quyền cấp xã, nơi “cửa đầu tiên” tiếp nhận và xử lý mọi phản ánh của người dân.

Trong bộn bề công việc, giữa những buổi tiếp dân kéo dài, không ít người thừa nhận, về xã không chỉ là một sự điều động mà là một cuộc thử thách thật sự. Ở đó, mọi kỹ năng quản lý, kinh nghiệm hành chính đều phải bắt đầu làm lại, từ cách lắng nghe dân đến cách giải quyết những việc nhỏ nhất.

Công tác giải quyết thủ tục hành chính được thực hiện nhanh hơn.

Công cuộc tái thiết bây giờ không còn chỗ cho những người “sáng vác ô đi, tối vác về”. Ông Phạm Văn Thắng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) xã Măng Đen, tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ: "nhiều hôm cán bộ làm đến 12h đêm, cả thứ Bảy, Chủ nhật cũng ở lại. Việc dân còn cần giải quyết thì cán bộ phải ở lại, không thể về được".

Cùng quan điểm, bà Lê Thị Thu Vân, Bí thư Đảng ủy xã Trà Liên, thành phố Đà Nẵng thừa nhận, cán bộ chuyên môn vừa thiếu, vừa yếu. Cán bộ xã trước đây chỉ là người thực hiện, giờ phải bắt đầu lại từ đầu.

Những ngày đầu sáp nhập, nhiều xã rơi vào tình trạng cán bộ “vừa thiếu, vừa yếu”. Nhiều người phải vừa làm, vừa học, dò dẫm tìm hiểu các quy định. Khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần. Cán bộ vốn chỉ chuyên sâu một lĩnh vực, nay phải kiêm thêm nhiều mảng việc mới, chưa được đào tạo bài bản.

Ông Võ Như Sơn Trà, Phó Chủ tịch UBND xã Nam Trà My cho biết, nỗ lực của họ không chỉ nằm ở số hồ sơ, mà còn ở tinh thần tự mày mò để không làm "nghẽn việc dân".

"Trước đây, một phòng để thực hiện nhiệm vụ có từ 8 đến 12 vị trí việc làm, bố trí từ 7 đến 10 người đảm nhận. Còn bây giờ, chỉ có một người. Một người phải gánh cùng lúc ba vị trí việc làm. Cán bộ hiện nay phải làm việc mọi lúc, mọi nơi, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh. Thậm chí, khi hệ thống gặp sự cố hay bị lỗi, việc tiếp nhận và xử lý văn bản vẫn phải hoàn thành ngay trong ngày", ông Trà nhấn mạnh.

"Cán bộ sốt ruột lắm chứ đâu có muốn để dân chờ"

Giữa núi rừng Nam Trà My, màn đêm dày đặc. Gần 22h, anh Nguyễn Văn Mạnh, cán bộ Phòng Kinh tế xã Nam Trà My mới trở về trụ sở sau cuộc họp thôn kéo dài. Vùng cao, bà con đi rẫy ban ngày, nên hầu hết các cuộc họp đều diễn ra buổi tối. Anh Mạnh học xây dựng, bây giờ phụ trách cả nông nghiệp, giao thông, tài nguyên – môi trường, và 3 chương trình mục tiêu quốc gia. “Một người mà gánh công việc gần như cả phòng”, anh nói vui, nhưng trong tiếng cười là nỗi lo sợ sai, sợ chậm, sợ dân chờ lâu.

Mấy tháng qua, anh Mạnh không có ngày nghỉ đúng nghĩa. Sáng làm việc tại trụ sở, chiều đi cơ sở, tối họp thôn, rồi đêm lại lọ mọ với máy tính cũ, đường truyền chập chờn để hoàn tất những báo cáo dày đặc. Từ khi triển khai chuyển đổi số, nhiều thủ tục được giải quyết qua mạng trực tuyến. Nhưng ở miền núi, người dân chưa quen thao tác trên máy, cán bộ phải làm thay nộp hồ sơ trực tuyến, hướng dẫn qua điện thoại.

Những “việc không tên” ấy, cán bộ xã vẫn làm mỗi ngày. Cán bộ đi cơ sở lúc nào cũng mang theo máy tính xách tay để tranh thủ xử lý hồ sơ trực tuyến.

Anh Nguyễn Văn Mạnh bộc bạch, không ai bắt mình làm thêm nhưng không làm thì hồ sơ tắc, dân chờ, mình lại áy náy: “Một ngày, có những lúc phát sinh ba hay bốn nội dung công việc thuộc chừng đó lĩnh vực. Người dân thì thường xuyên ở trên trại ruộng, để gặp họ phải đi bộ mất cả một buổi. Các trại ruộng thì nằm rải rác, mỗi nhà một nơi, mình phải đi mất hết cả mà hầu hết là đi đường núi, đi theo đường mòn từ sáng rồi tới tối về”.

Trung tâm Phục vụ hành chính công xã A Vương, thành phố Đà Nẵng là căn nhà tạm bợ

Áp lực chồng chất khiến người giỏi, người làm được việc phải gánh thêm phần việc của đồng nghiệp. Khi ai đó nghỉ ốm, khối lượng công việc dồn lại, mọi người cùng nhau chia sẻ. “Một người làm bằng ba” vừa là thực tế, vừa là thước đo về tinh thần phục vụ. Những nỗ lực của cán bộ dần được người dân cảm nhận.

"Tôi ra Trung tâm phục vụ hành chính công xã làm đăng ký hộ kinh doanh, cán bộ hướng dẫn tận tình lắm. Nhưng nói thật, thấy họ cực quá trời, một người mà ôm cả đống việc, dân đông, mà người thì ít. Có bữa máy tính treo, mạng lỗi, cán bộ sốt ruột lắm chứ đâu có muốn để dân chờ. Thấy rứa tụi tui cũng thông cảm, ráng ngồi chờ thôi!", ông Nguyễn Văn Thế, xã Phú Ninh, thành phố Đà Nẵng bày tỏ.

Nhưng đâu đó, việc bố trí cán bộ vừa qua còn bất cập. Nhiều cán bộ cấp tỉnh, huyện chỉ muốn về xã gần trung tâm, gần nơi cư trú, khiến nhân sự phân bổ bị lệch hẳn giữa đồng bằng và miền núi. Tâm lý “ngại về xã khó”, việc nhiều, thu nhập thấp, điều kiện thiếu thốn cũng gây nhiều trở ngại khi phục vụ người dân. Việc phân bổ cán bộ từ huyện cũ về các xã cũng có việc này việc kia, dẫn đến tình trạng nơi thừa, nơi thiếu, nhất là thiếu cán bộ chuyên môn.

Ông Phan Văn Bình, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Giám đốc Sở Nội vụ thành phố Đà Nẵng nêu thực trạng, trước đây, việc điều phối cán bộ cấp huyện cũ về các xã mới vẫn còn tình trạng nơi thừa, nơi thiếu trong cùng một huyện. Có xã gần 90% cán bộ, công chức là người tại chỗ, được sắp xếp từ các xã cũ sáp nhập lại. Cán bộ cấp huyện hầu hết chưa được điều động về, do liên quan đến hoàn cảnh của từng cán bộ. Phần lớn cán bộ cấp huyện lựa chọn về công tác tại các xã trung tâm, phường trung tâm để thuận tiện hơn cho cá nhân mình. Trong khi đó, các xã còn lại vẫn đang thiếu cán bộ, đặc biệt là cán bộ chuyên môn.

Điểm sáng trong lòng dân

Giữa muôn vàn khó khăn đã xuất hiện nhiều điểm sáng. Ở Đà Nẵng, nhiều phường đã giải quyết hồ sơ đúng và trước hạn, đạt gần 99,4%; Lĩnh vực đất đai, thời gian cấp sổ đỏ rút ngắn gần 40%.

Phường Hương Trà của thành phố Đà Nẵng là địa phương đầu tiên cấp sổ đỏ chỉ sau một tháng vận hành mô hình mới. Kết quả này do cán bộ có chuyên môn tận tình tháo gỡ hồ sơ tồn đọng.

Bà Nguyễn Thị Gái, người dân phường Hương Trà, từng 4 năm đi lại mà chưa xong, nay cầm trên tay sổ đỏ mới, không giấu nổi niềm vui, áp dụng công nghệ số thì thủ tục, hồ sơ, giấy tờ minh bạch, người dân tự nộp rất nhanh. Cán bộ thì rất nhiệt tình, tận tụy với nhân dân, ngay cả thứ Bảy, Chủ nhật vẫn giải quyết cho dân. Khi Nhà nước phân cấp, phân quyền cho cán bộ xã thì theo đúng quy định pháp luật, họ giải quyết nhanh. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp này rất có lợi cho dân, cán bộ cũng thay đổi hẳn tư duy làm việc.

Các hộ dân phường Hương Trà, thành phố Đà Nẵng nhận Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Tại tỉnh Quảng Trị, chủ trương đưa cán bộ cấp tỉnh về xã được triển khai mạnh mẽ. Cán bộ tăng cường không chỉ trực tiếp tháo gỡ điểm nghẽn mà còn truyền lại kỹ năng, kinh nghiệm. Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị khẳng định, họ cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng lăn lộn với cơ sở.

"Chúng tôi đã ban hành sổ tay các nhiệm vụ nông nghiệp và môi trường của cấp xã, rồi ban hành các hướng dẫn, ban hành các bộ thủ tục hành chính, cũng như là các bộ quy trình để giải quyết những vấn đề mà cấp xã hiện nay đang đang còn tồn tại vướng mắc. Những cán bộ được lựa chọn cũng như là được tuyển chọn trên tinh thần là đăng ký tự nguyện", ông Tuấn cho biết.

Chính quyền địa phương 2 cấp, đặc biệt là cấp xã, nơi gần dân nhất, cần được củng cố toàn diện về chất lượng hoạt động và năng lực điều hành. Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng ngày càng cao, bộ máy chính quyền xã phải thật sự mạnh mới có thể gánh vác được yêu cầu, nhiệm vụ mới.

Ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nhấn mạnh, việc phát sinh vướng mắc là bình thường; quan trọng là phải chủ động nhận diện và xử lý kịp thời. Cần rà soát, đánh giá lại toàn bộ biên chế và chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã, phường. Giai đoạn đầu sắp xếp chỉ là bước tạm thời; sau khi mô hình đi vào hoạt động, cần căn cứ vào đặc điểm, quy mô, diện tích, tính chất địa bàn để bố trí lại biên chế, cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ.

Ông Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương

Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp là bước đột phá từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ nhân dân. Giữa bộn bề thử thách, những cán bộ xã, dù là người được điều động hay gắn bó lâu năm, vẫn ngày ngày nỗ lực giữ cho bộ máy chính quyền địa phương vận hành thông suốt, hiệu lực, hiệu quả. Nhưng để bộ máy ấy thật sự mạnh, không chỉ cần tinh gọn mà cần những con người có động lực, niềm tin và khát vọng cống hiến.

Nếu không tạo ra động lực mới, mô hình chính quyền 2 cấp sẽ thiếu nền tảng con người – nền tảng cốt lõi để bộ máy thực sự gần dân, vì dân. Câu hỏi đặt ra không chỉ “ai làm cán bộ xã” mà là làm thế nào để đội ngũ ấy được tiếp sức, được tin tưởng và được truyền cảm hứng phục vụ nhân dân? Đó cũng là nội dung sẽ được chúng tôi tiếp tục đề cập trong Bài 3 của loạt phóng sự “Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu” có nhan đề “Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở gần dân, vì dân và trọng dân”.

Long Phi - Thanh Thắng/VOV Miền Trung