Tái tạo sức sống làng nghề: Khuyến công Nghệ An chuyển hướng bền vững

Với định hướng “chủ động, đồng hành và định hướng thị trường”, chính sách này trở thành chiếc cầu nối đưa công nghệ hiện đại, thị trường tiêu thụ và kỳ vọng phát triển đến từng cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, từng người thợ quê.

Gieo mầm đổi mới từ từng làng nghề

Trên khắp các làng quê xứ Nghệ, nơi những bàn tay lao động vẫn ngày ngày cặm cụi bên khung cửi, lò gạch, xưởng mộc hay các lò nấu nước mắm truyền thống, chính sách khuyến công đã lặng lẽ tiếp sức. Không phô trương nhưng hiệu quả, hoạt động khuyến công đã len lỏi tới từng ngõ nhỏ, tạo nên phong trào sản xuất mới lan tỏa khắp vùng nông thôn. Đó là những xưởng chè hiện đại ở Nghĩa Đàn, mô hình miến dong sạch tại Quỳ Châu, máy đóng gạch không nung ở Quỳnh Lưu hay nước mắm Quỳnh Dị dần bước ra thị trường lớn.

Không chỉ dừng lại ở việc cấp phát hỗ trợ, chính sách khuyến công Nghệ An đã chuyển sang cách tiếp cận sâu hơn: yêu cầu các cơ sở phải cải tiến công nghệ, đảm bảo tiêu chuẩn sản phẩm và định hướng phát triển thương hiệu. Nhờ đó, năng suất lao động được cải thiện rõ rệt, chi phí sản xuất giảm và sức cạnh tranh của sản phẩm nông thôn được nâng cao.

Điểm nổi bật trong giai đoạn gần đây chính là việc thay đổi phương pháp tiếp cận chính sách theo hướng “chủ động, đồng hành và định hướng thị trường”. Đây là hướng đi mới mẻ nhưng đầy tính thực tiễn, tạo điều kiện cho các cơ sở công nghiệp nông thôn (CNNT) không chỉ đứng vững mà còn từng bước hội nhập thị trường rộng lớn.

Từ năm 2014 đến nay, hơn 800 đề án khuyến công đã được triển khai tại Nghệ An

Từ năm 2014 đến nay, hơn 800 đề án khuyến công đã được triển khai tại Nghệ An với tổng kinh phí từ ngân sách địa phương hơn 50 tỷ đồng. Các đề án tập trung vào những lĩnh vực then chốt như chế biến nông - lâm - thủy sản, vật liệu xây dựng không nung, cơ khí nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ, chè, dệt - may, chế biến gỗ... Đặc biệt, những ngành có tính ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh đang dần trở thành trọng tâm hỗ trợ.

Chương trình khuyến công không chỉ gói gọn trong khâu sản xuất mà còn đồng hành trong khâu thương mại hóa. Hàng trăm lượt đơn vị được hỗ trợ tham gia hội chợ, tuần hàng OCOP, triển lãm làng nghề và nông sản... tạo cơ hội kết nối với các chuỗi phân phối hiện đại như siêu thị, cửa hàng tiện lợi và sàn thương mại điện tử.

Cùng với đó, việc hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, đăng ký mã vạch, thiết kế bao bì và chứng nhận chất lượng quốc gia đã giúp nhiều sản phẩm quê Nghệ khẳng định được vị trí trên thị trường trong và ngoài nước. Những cái tên như mật ong Tân Kỳ, miến dong Quỳ Châu, tương Nam Đàn, chè Thanh Chương... đã không còn xa lạ với người tiêu dùng các tỉnh.

Theo đánh giá của ông Hoàng Minh Tuấn - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ và Tư vấn Phát triển Công Thương Nghệ An khuyến công không chỉ là một chính sách kỹ thuật đơn thuần, mà là đòn bẩy chiến lược cho phát triển công nghiệp nông thôn bền vững.

“Chúng tôi xác định rõ rằng hoạt động khuyến công cần thay đổi từ hỗ trợ rời rạc sang hỗ trợ có trọng điểm, có chuỗi liên kết và hướng tới tính bền vững. Mỗi cơ sở sản xuất được hỗ trợ không chỉ là một địa chỉ, mà còn là một hạt nhân phát triển, lan tỏa cho cả cộng đồng làng nghề. Sự chủ động và đồng hành từ phía nhà nước chính là yếu tố then chốt tạo dựng niềm tin và động lực cho người dân và doanh nghiệp,” ông Tuấn nhấn mạnh.

Từ hỗ trợ nhỏ lẻ đến chuỗi liên kết bền vững

Một trong những chuyển biến đáng kể là hoạt động khuyến công không còn dừng ở hỗ trợ rải rác, mà hướng đến xây dựng mô hình phát triển theo chuỗi. Sự hỗ trợ giờ đây mang tính chiến lược, tập trung vào nâng cấp công nghệ, thúc đẩy liên kết vùng và định hướng sản xuất sạch, thân thiện môi trường.

Khuyến công không chỉ giúp người thợ quê “có cái để làm” mà còn “có cách để sống được với nghề”. Đối tượng thụ hưởng của chương trình rất rộng, từ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh cá thể, hợp tác xã, đến các cá nhân, tổ chức đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp (CCN) và đơn vị đào tạo, chuyển giao công nghệ.

Lồng ghép giữa chính sách khuyến công với chương trình phát triển cụm công nghiệp đã góp phần tạo ra môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp CNNT phát triển tập trung

Một điểm sáng khác là sự lồng ghép giữa chính sách khuyến công với chương trình phát triển cụm công nghiệp. Việc hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật CCN, thu hút nhà đầu tư thứ cấp đã góp phần tạo ra môi trường thuận lợi để các doanh nghiệp CNNT phát triển tập trung, thuận tiện trong tiếp cận dịch vụ sản xuất và logistics, đồng thời giảm thiểu ô nhiễm.

Khung pháp lý để hoạt động khuyến công phát triển bài bản cũng đã được Nghệ An xây dựng khá đầy đủ. Bên cạnh đó, sự vào cuộc đồng bộ của Sở Công Thương Nghệ An, Trung tâm Hỗ trợ và Tư vấn phát triển Công Thương cùng chính quyền địa phương đã tạo nên hệ sinh thái hỗ trợ công nghiệp nông thôn ngày càng hiệu quả và bền vững hơn.

Không chỉ có tác động kinh tế, khuyến công còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc: tạo sinh kế tại chỗ, giữ gìn hồn cốt làng nghề, góp phần giảm nghèo bền vững và chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn.

Hướng tới công nghiệp xanh, hiện đại

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, công nghiệp nông thôn vẫn đang đối mặt không ít thách thức: thiếu vốn, thị trường khó khăn, yêu cầu tiêu chuẩn cao, áp lực cạnh tranh lớn. Trong bối cảnh đó, khuyến công được ví như chiếc “đòn bẩy mềm” không áp đặt nhưng đủ sức nâng đỡ, khơi thông nguồn lực và truyền cảm hứng phát triển cho từng cơ sở sản xuất.

Để chương trình khuyến công tiếp tục phát huy vai trò, tỉnh Nghệ An cần đẩy mạnh kết nối giữa chính quyền, doanh nghiệp và tổ chức tài chính. Việc hỗ trợ nên tập trung hơn vào các ngành có tiềm năng tăng trưởng xanh, ứng dụng công nghệ số và tạo giá trị gia tăng cao.

Khuyến công hôm nay không chỉ dừng lại ở hỗ trợ sản xuất mà đang từng bước định hình nền công nghiệp nông thôn mới hiện đại, bền vững, có thương hiệu và bản sắc. Nếu tiếp tục đầu tư đúng hướng và cải tiến kịp thời, chương trình khuyến công Nghệ An sẽ tiếp tục đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng nền kinh tế địa phương tự chủ, năng động và hài hòa với xu thế phát triển xanh của thời đại.

Hà My