Tại sao ngồi tàu hỏa không phải thắt dây an toàn?

Du khách đứng check-in trên toa 'mui trần' tàu du lịch 2 tầng Hà Nội. Ảnh: The Hanoi Train.

Di chuyển bằng ôtô, xe khách hay máy bay, hành khách luôn được yêu cầu thắt dây an toàn, thậm chí đây còn là quy định bắt buộc nhằm giảm thiểu thương vong khi xảy ra sự cố. Tuy nhiên, trên tàu hỏa, dù vận tốc có thể lên đến 300 km/h, hành khách lại hoàn toàn không phải sử dụng dây an toàn. Điều tưởng như bất thường này thực tế lại được lý giải rất rõ ràng bởi các chuyên gia an toàn giao thông.

Thomas Barth, chuyên gia an toàn vận tải và từng là điều tra viên về các yếu tố sống còn của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ, cho biết trên Reader’s Digest hành khách trên tàu “không cần thắt dây an toàn trong hầu hết trường hợp, trừ những tình huống cực kỳ hiếm gặp”.

Lý do lớn nhất nằm ở cách tàu hỏa vận hành trong một “môi trường được kiểm soát” với hệ thống tín hiệu, giám sát và đường ray độc lập, tách biệt khỏi các phương tiện khác.

Bên trong tàu du lịch 2 tầng ở Hà Nội với nội thất được thiết kế sang trọng để du khách tận hưởng và chụp ảnh. Ảnh: The Hanoi Train.

Không giống ôtô lưu thông hỗn hợp hay máy bay phải đối mặt với biến động thời tiết, tàu hỏa chạy trong điều kiện ổn định hơn nhiều, giúp rủi ro giảm xuống mức “hợp lý mà không cần thêm dây an toàn”.

Ngoài môi trường vận hành, cơ chế va chạm cũng là yếu tố quan trọng. Khi ôtô đâm vào vật thể cứng, chiếc xe dừng lại đột ngột, tạo ra lực va chạm rất lớn khiến dây an toàn trở nên cần thiết. Nhưng tàu hỏa với trọng lượng và kích thước khổng lồ, phản ứng khác hoàn toàn. Do khối lượng lớn, đoàn tàu ít bị giảm tốc đột ngột khi va vào các vật thể nhỏ hơn, dẫn đến lực tác động lên hành khách thấp hơn nhiều so với trong ôtô.

Barth cho biết: “Tàu hỏa rất lớn và nặng nên lực va chạm khi đập vào những vật thể nhẹ thường khá nhỏ”. Chỉ trong trường hợp va chạm trực diện giữa hai đoàn tàu (vốn rất hiếm) lực va chạm mới đủ lớn để gây nguy hiểm nghiêm trọng.

Theo Hội đồng Tiêu chuẩn và An toàn Đường sắt Anh (RSSB), đi tàu an toàn hơn đi ôtô đến 20 lần trên cùng một hành trình.

The Telegraph cũng ghi nhận nếu tính theo số chuyến, cứ một tỷ chuyến tàu có khoảng 20 ca tử vong, trong khi con số với máy bay là 117 ca. Dù nếu tính theo mỗi tỷ km di chuyển, máy bay có tỉ lệ tử vong thấp hơn một chút (0,5 so với 0,6 ca tử vong của tàu hỏa), cả hai vẫn nằm trong nhóm phương tiện an toàn nhất thế giới.

Dây an toàn không xuất hiện trên tàu hỏa không phải vì ngành đường sắt xem nhẹ an toàn, mà vì bản thân phương tiện này đã được thiết kế và vận hành trong điều kiện ổn định, ít rủi ro hơn đáng kể so với đường bộ hay hàng không.

Tương tự, tại Việt Nam, tàu hỏa chạy tốc độ vừa phải, đường ray riêng biệt, tai nạn trực tiếp với hành khách trên toa hiếm khi xảy ra, các cơ quan chức năng coi việc kiểm soát hạ tầng và hành vi bên ngoài đoàn tàu là chìa khóa giảm rủi ro và đó chính là lý do trên tàu hỏa, du khách vẫn có thể tự do đi lại, nghỉ ngơi mà không cần thắt dây an toàn.

Quỳnh Trang