Tái hiện không gian khoa cử xưa tại Bảo tàng tỉnh An Giang qua Khoa thi 'Minh kinh bác học'

“Khoa thi Minh kinh bác học” khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước trong thế hệ trẻ

Đây là một trong những mô hình giáo dục văn hóa – lịch sử dành cho học sinh trung học phổ thông với kỳ vọng phục dựng sinh động không gian khoa cử của cha ông, qua đó khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước trong thế hệ trẻ.

Chương trình có sự tham dự của bà Nguyễn Diệp Mai, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh An Giang; ông Huỳnh Thanh Trà, Chánh Văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo; ông Nguyễn Thanh Tâm, Trưởng phòng Giáo dục phổ thông; đại diện Ban Giám hiệu và giáo viên 15 trường THPT cùng 90 thí sinh đến từ nhiều địa phương trong tỉnh. Sự hiện diện đông đảo của đội ngũ chuyên môn và học sinh THPT cổ vũ các thí sinh tham gia hoạt động trải nghiệm “Khoa thi Minh kinh bác học” lần thứ III năm 2025 cho thấy tầm quan trọng của hoạt động này trong chiến lược gắn giáo dục văn hóa với thực tiễn học đường.

Không gian khoa cử Đại Việt được tái hiện trang trọng

Phát biểu tại buổi khai mạc, bà Dương Thị Bảo Châu – Trưởng Ban tổ chức, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh An Giang, nhấn mạnh: “Khoa thi Minh Kinh Bác Học” là sân chơi kiến thức mang đậm tinh thần hiếu học truyền thống, là môi trường để các em rèn luyện bản lĩnh, kỹ năng ứng xử, khả năng tư duy phản biện và tinh thần đoàn kết thông qua các phần thi đa dạng, sinh động, đã khẳng định được sự hấp dẫn và giá trị giáo dục đối với học sinh THPT trong toàn tỉnh”.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của chương trình là hoạt động trải nghiệm đã phục dựng nghi lễ truyền thống của các khoa thi xưa, tạo nên một “không gian văn hóa cung đình thu nhỏ” ngay trong khuôn viên bảo tàng. Nghi lễ “Thiết Triều”, nghi thức “Khởi Chinh Cổ” – đánh ba hồi trống và chiêng – được cử hành để tưởng niệm tiền nhân và anh hùng liệt sĩ, đồng thời mở đầu cho một cuộc thi trang trọng theo nghi thức triều đình.

Các thí sinh nghe phổ biến luật thi

Những yếu tố này không chỉ mang tính trình diễn mà còn có giá trị giáo dục sâu sắc. Trong bối cảnh nhiều học sinh ngày nay ít có cơ hội tiếp cận trực quan với văn hóa khoa cử, việc tái lập các nghi thức cổ đã góp phần giúp các em hiểu sâu hơn về tinh thần hiếu học, đạo lý tôn sư trọng đạo – nền tảng của xã hội Việt Nam thời phong kiến. Đồng thời, không gian tái hiện còn khơi dậy sự tò mò, hứng thú trong việc khám phá lịch sử, khiến việc học tập trở nên sinh động và gần gũi hơn.

“Khoa thi Minh kinh bác học” là sân chơi kiến thức được tổ chức dành riêng cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh An Giang. Sau hai mùa tổ chức, cuộc thi đã tạo được chỗ đứng vững chắc trong đời sống văn hóa – giáo dục địa phương. Nếu năm đầu chỉ có 9 trường và một câu lạc bộ tham gia, năm thứ hai có 7 trường dự thi, thì năm 2025 đánh dấu bước phát triển vượt bậc với sự góp mặt của 15 trường THPT. Quy mô ngày càng mở rộng cho thấy sức hấp dẫn và hiệu quả giáo dục mà cuộc thi mang lại.

Nội dung thi gồm hai phần: câu hỏi kiến giải và câu hỏi tự luận với thời gian làm bài 45 phút. Các câu hỏi không chỉ kiểm tra kiến thức lịch sử, địa lý, mà còn yêu cầu thí sinh thể hiện khả năng tư duy logic, lập luận mạch lạc – những kỹ năng quan trọng đối với học sinh bậc THPT. Việc tổ chức thi theo hình thức nghiêm túc, trang trọng cũng giúp các em rèn luyện tác phong, thái độ học tập đúng đắn.

Bà Lê Thị Phà Ca – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh An Giang (người đứng bên trái) và bà Dương Thị Bảo Châu (người đứng bên phải) trao giải và quà cho tân Trạng nguyên - Trần Huỳnh Hải Dương trường THPT Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt

Ban giám khảo đã tìm ra những thí sinh xứng đáng nhất. Em Trần Huỳnh Hải Dương – học sinh Trường THPT Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt – xuất sắc vượt qua 90 thí sinh để đạt danh hiệu Trạng nguyên của khoa thi năm nay. Trong phát biểu cảm nghĩ, em chia sẻ niềm tự hào khi được đại diện trường mang về thành tích cao, đồng thời khẳng định cuộc thi giúp em mở rộng hiểu biết về lịch sử, văn hóa dân tộc cũng như các nghi thức, y phục và tập tục cổ truyền. Đây là minh chứng cụ thể cho giá trị của mô hình giáo dục trải nghiệm trong việc bồi dưỡng tâm hồn và tri thức cho học sinh.

Bên cạnh Trạng nguyên, cuộc thi còn vinh danh ba Bảng nhãn: Cao Kim Thảo (THPT Ngô Sĩ Liên), Trịnh Hoàng Phú (THPT Giồng Riềng), Bùi Văn Nguyện (THPT Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt). Ngoài ra, năm thí sinh đạt danh hiệu Thám hoa, gồm: Hứa Văn Hải (THPT Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt), Giang Kim Phụng (THPT Giồng Riềng), Huỳnh Ngọc Giao (THPT Giồng Riềng), Trần Gia Lạc (THPT Nguyễn Thần Hiến), Đặng Ngân Huệ Mi (THPT Ngô Sĩ Liên). Kết quả này ghi nhận nỗ lực học tập của các em, đồng thời phản ánh sự quan tâm của nhà trường, gia đình và xã hội trong việc khuyến khích tinh thần hiếu học – truyền thống quý báu của người Việt.

Góp phần gìn giữ, lan tỏa giá trị văn hóa – lịch sử

Không chỉ dừng lại ở phần thi kiến thức, khoa thi còn tổ chức phần “Rước bộ áo dài” nhằm tôn vinh nét đẹp trang phục truyền thống trong các kỳ thi xưa. Ban tổ chức đã trao các giải Nhất, Nhì, Ba cho những trường có màn trình diễn đẹp mắt và đúng nghi thức nhất. Giải Nhất: THPT Giồng Riềng, Giải Nhì: THPT Ngô Sĩ Liên, Giải Ba: THPT Nguyễn Thần Hiến. Hoạt động này góp phần tái hiện hình ảnh sĩ tử trong các khoa thi Nho học, đồng thời giáo dục học sinh về giá trị thẩm mỹ, phong tục, lễ nghi truyền thống.

Bảng nhãn được trao cho 3 thí sinh: Cao Kim Thảo trường THPT Ngô Sĩ Liên; Trịnh Hoàng Phú trường THPT Giồng Riềng; Bùi Văn Nguyện trường THPT Chuyên Huỳnh Mẫn Đạt

“Khoa thi Minh kinh bác học” là mô hình có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh toàn xã hội đang thúc đẩy giáo dục lịch sử, xây dựng bản lĩnh và nhân cách công dân trẻ. An Giang là mảnh đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử; vì thế, việc tổ chức khoa thi ngay trong không gian bảo tàng càng làm nổi bật vai trò của thiết chế văn hóa trong giáo dục thế hệ trẻ. Hoạt động trải nghiệm này không chỉ truyền đạt kiến thức bằng phương pháp trực quan mà còn tạo ra môi trường để học sinh tương tác, quan sát, hòa mình vào không khí khoa cử xưa. Đây là phương thức “giáo dục mềm”, góp phần bồi đắp tình yêu lịch sử, lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm của học sinh đối với quê hương.

Nhiều giáo viên, học sinh và phụ huynh mong muốn “Khoa thi Minh kinh bác học” sẽ trở thành hoạt động thường niên của Bảo tàng tỉnh An Giang. Khi được duy trì đều đặn, khoa thi sẽ tạo thành thương hiệu văn hóa – giáo dục mang bản sắc riêng của An Giang, đồng thời góp phần đưa kiến thức lịch sử, văn hóa truyền thống vào đời sống một cách tự nhiên, hấp dẫn góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp, tiếp tục nuôi dưỡng lòng hiếu học của thế hệ trẻ và giữ gìn nền văn minh Đại Việt trong dòng chảy văn hóa đương đại.

Lâm Bảo Ngọc