Tái chế nilon thành túi xách, cô gái 9X tạo việc làm cho người khuyết tật

Tốt nghiệp Học viện Hàng không Việt Nam năm 2017, Phạm Thị Kim Hằng bắt đầu làm trợ lý Tổng Giám đốc tại một công ty logistics với mức lương 20 triệu đồng/tháng. Sau hơn một năm, Hằng nghỉ việc để theo đuổi ước mơ mở một “tạp hóa xanh”, nơi rác nhựa được tái sử dụng và người khuyết tật có cơ hội việc làm.

Năm 2019, Hằng khai trương Limart Zero Waste đầu tiên tại TP.HCM với hai mục tiêu rõ ràng: giảm rác thải nhựa và tạo việc làm cho người khuyết tật.

Biến nilon thành túi xách thời trang

Để tạo nên những chiếc túi nilon tái chế, Hằng và cộng sự phải thử nghiệm hàng chục kiểu dệt, ép, xử lý chất liệu. “Nilon vốn không sinh ra để thành vải, nên rất khó gia công. Khi ra được sản phẩm thì lại xấu. Khách không mua. Có lúc mình tưởng phải bỏ cuộc”, cô nhớ lại.

Nhưng thay vì dừng lại, Phạm Thị Kim Hằng chọn cách học tiếp. Cô lặn lội ra Bắc tìm hiểu các xưởng dệt thủ công, tự học kỹ thuật thiết kế, rồi quay lại TP.HCM chỉnh sửa từng mẫu túi theo góp ý của khách.

Túi nilong được phân loại để tái chế.

Nhiều người cho rằng “làm xanh thì khó sống”, nhưng mô hình của Hằng lại chứng minh điều ngược lại, sản phẩm tái chế vẫn có thể thương mại tốt nếu được thiết kế đẹp, bền và có câu chuyện phía sau.

“Nilon không giống vải, nó không có độ thoáng, không bám chỉ, không chịu nhiệt đều. Muốn dệt nó phải thử lại rất nhiều lần mới ra được chất liệu ổn định”, Hằng cho biết.

Ban đầu, những chiếc túi nilon tái chế trông đơn điệu, màu sắc loang lổ, không thu hút người mua. Nhưng thay vì từ bỏ, Hằng tự học thiết kế, tham khảo xu hướng thời trang, rồi chỉnh từng chi tiết theo phản hồi của khách từ dây kéo, kích thước, độ dày quai đến độ đứng form.

“Mình nhận ra khách hàng không muốn mua sản phẩm tái chế vì thương hại. Họ muốn nó đẹp, bền, dùng được. Nếu sản phẩm tái chế mà xấu, thì không thể gọi là bền vững”, cô nói.

Điểm đặc biệt của dòng túi này là mỗi chiếc gần như là “phiên bản độc bản”, bởi không có tấm nilon nào trùng màu tuyệt đối. Chính yếu tố “không giống ai” lại trở thành dấu ấn thời trang, giúp hơn 20.000 sản phẩm được tiêu thụ chỉ trong vài năm.

Nilon được xử lý và se thành sợi để đưa vào máy dệt, tạo nên chất liệu mới cho sản phẩm tái chế.

Chị Bích Hảo (phường Bình Trưng, TP.HCM), một khách hàng mua túi thời trang làm từ nilong chia sẻ: “Tôi không mua vì nó làm vật liệu tái chế, tôi mua vì nó đẹp. Nhưng khi biết nó làm từ nilon, tôi càng thấy tự hào khi sử dụng”.

Từ chỗ bị hoài nghi, mô hình này được vinh danh Top 10 Khởi nghiệp Quốc gia và Top 15 Mô hình Đổi mới sáng tạo Quốc tế năm 2022 và được nhiều trường đại học, tổ chức môi trường mời chia sẻ.

Xanh - sạch - tử tế

Quyết định rẽ hướng và theo đuổi việc tái chế túi nilon của Hằng không chỉ xuất phát từ trăn trở về rác thải nhựa, mà còn bắt nguồn từ hoàn cảnh gia đình. Bố cô là người khiếm thị, nên từ nhỏ Hằng đã thấu hiểu những thiệt thòi và rào cản trong cơ hội việc làm của người khuyết tật. Cô không chỉ muốn giảm rác thải mà còn muốn xóa bỏ định kiến và tạo cơ hội cho những người kém may mắn.

Hiện nay, Limart có 16 nhân sự, trong đó 80% là người khuyết tật, bao gồm người khiếm thị, khiếm thính và khuyết tật vận động. Mỗi tháng, mô hình này tái chế gần nửa tấn túi nilon và bao bì nhựa, tạo ra những sản phẩm như túi xách thời trang, ví cầm tay, balo, phụ kiện và nhiều mặt hàng thân thiện với môi trường.

Hằng hướng dẫn nhân viên khuyết tật sử dụng máy dệt nilon.

Hằng gọi mô hình của mình là “kinh doanh xanh nhưng có trái tim”. Dù bắt nguồn từ mục tiêu bảo vệ môi trường, chính khía cạnh xã hội đã làm Limart trở nên đặc biệt, khi phần lớn sản phẩm được người khuyết tật trực tiếp thực hiện.

Tại Limart, người khiếm thị phụ trách tư vấn khách hàng và bán hàng online; người khiếm thính đảm nhận công đoạn dệt nilon, may túi; còn người khuyết tật vận động phụ trách thiết kế và marketing nhờ khả năng sáng tạo tốt.

Hằng (bên phải, phía trên) cùng các cộng sự là người khuyết tật.

Ngô Thị Phương Linh, một nhân viên khiếm thị tại Limart chia sẻ: “Mỗi lần có khách hỏi về sản phẩm, tôi thấy mình được tôn trọng, không còn là người cần giúp đỡ, mà là người đang tạo ra giá trị. Trước đây tôi từng nghĩ khuyết tật đồng nghĩa với phụ thuộc, nhưng ở đây tôi được làm việc như một người bình thường”.

Trần Giang Anh Thư (sinh năm 1993), một cô gái khiếm thính đã làm việc ở đây gần một năm. Ban đầu, Thư chỉ đảm nhận công việc cắt chỉ nilon tái chế, nhưng vì người điếc rất khó tìm được việc làm ổn định, cô luôn xem đây là cơ hội quý giá.

Nhân viên Limart tham gia tái chế nilon.

Khi Limart nhận được hỗ trợ đào tạo từ một đơn vị tài trợ, Thư được chọn học nghiệp vụ để trở thành Thủ kho, vị trí đòi hỏi kỹ năng máy tính, quản lý dữ liệu và giao tiếp chuyên môn. Dù chưa từng tiếp xúc máy tính suốt hơn 30 năm, Thư tận dụng mọi giờ nghỉ trưa để tự học từ vựng kho hàng bằng ngôn ngữ ký hiệu, luyện thao tác phần mềm và ghi chép quy trình.

Hiện tại, cô là Thủ kho làm việc hiệu quả, đồng thời hướng dẫn lại ký hiệu chuyên ngành cho các đồng nghiệp khiếm thính, trở thành một mắt xích quan trọng trong vận hành của Limart.

Lương trung bình của nhân viên khuyết tật tại Limart từ 7 đến 12 triệu đồng/tháng, tùy kỹ năng và vị trí. Mức thu nhập này không cao nếu so với thị trường lao động chung, nhưng với người khuyết tật, đó là cánh cửa để họ tự chủ cuộc sống.

Giữa những cuộc thảo luận lớn về chính sách môi trường, kinh tế tuần hoàn, net zero… câu chuyện của cô gái 9X Phạm Thị Kim Hằng nhắc rằng thay đổi không phải lúc nào cũng đến từ các tập đoàn tỉ đô, mà có thể bắt đầu từ một chiếc túi nilon cũ và một trái tim kiên định.

NGUYỄN LIẾN