Tác phẩm 'Vinh quy bái tổ' – Dấu ấn văn hóa hiếu học tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Thành phố Hà Nội về việc tổ chức lễ đón nhận tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” đặt tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám; ngày 10/10/2025, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám trang trọng tổ chức lễ đón nhận tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” do Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội trao tặng cho Trung tâm.

Tác phẩm tranh gỗ Vinh quy bái tổ

Bức tranh được đặt trang trọng tại Nhà Tiền đường, khu Thái Học. Đây là tác phẩm có quy mô độc bản, đạt hai kỷ lục Việt Nam: “Tác phẩm tranh điêu khắc thủ công Vinh quy bái tổ trên gỗ liền khối lớn nhất Việt Nam” và “Tranh gỗ Vinh quy bái tổ có số lượng nhân vật nhiều nhất Việt Nam”. Tác phẩm đánh dấu nỗ lực sáng tạo và khát vọng tôn vinh truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.

Ông Lê Văn Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám phát biểu tại buổi lễ

Bố cục bức tranh tuân thủ nguyên tắc mỹ thuật “Khí vận sinh động”, khiến đoàn rước như hình ảnh rồng uốn lượn – biểu tượng gắn liền với tên gọi Thăng Long – Hà Nội. Cảnh sắc và nhân vật được khắc họa công phu, dựa theo tiểu thuyết Lều chõng của nhà văn Ngô Tất Tố, với sự xuất hiện đầy đủ các tầng lớp xã hội xưa: sĩ, nông, công, thương – ngư, tiều, canh, mục. Đặc biệt, hình ảnh Ngọ Môn, Điện Thái Hòa, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Khuê Văn Các, cổng làng, cây đa, giếng nước, sân đình… hòa quyện trong không khí lễ hội rộn ràng, tạo nên một trường đoạn sử thi bằng gỗ sống động.

Không chỉ là niềm vinh dự của cá nhân đỗ đạt, lễ Vinh quy bái tổ còn là biểu tượng của đạo lý Việt Nam: tôn sư trọng đạo, hiếu lễ, đoàn kết làng xã, khát vọng phụng sự đất nước, tôn vinh sự học, khuyến khích hiền tài đem sức mình cống hiến cho quốc gia. Trong dân gian, hình ảnh Vinh quy bái tổ cũng được coi là tấm gương sáng tôn quý sự học và trân trọng người học.

Nghệ nhân Bùi Trọng Lăng, tác giả bức tranh gỗ điêu khắc “Vinh quy bái tổ”.

Phát biểu về ý nghĩa tác phẩm, Nghệ nhân Bùi Trọng Lăng chia sẻ: “Đây là tiếng nói rõ ràng và thiết tha nhất cho khát vọng cả cuộc đời làm nghề của chúng tôi: thông qua tranh gỗ để truyền tải, tôn vinh văn hóa nước nhà, ghi dấu những giá trị tinh hoa bất diệt trong dòng chảy lịch sử dân tộc.”

Việc đặt tác phẩm tranh gỗ “Vinh quy bái tổ” tại Nhà Thái Học, Văn Miếu – Quốc Tử Giám mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc. Đây là không gian giáo dục – văn hóa quan trọng bậc nhất của Thăng Long – Hà Nội, nơi tôn vinh hiền tài, đề cao sự học và lưu giữ truyền thống đạo học Việt Nam. Tác phẩm đã trở thành điểm nhấn trong không gian Tiền đường Nhà Thái Học, giúp công chúng – đặc biệt là thế hệ trẻ – hiểu rõ hơn đạo lý hiếu học, tôn sư trọng đạo và khát vọng phụng sự đất nước.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm trong không khí trang trọng, ấm áp của buổi lễ

Sự hiện diện của bức tranh tại Nhà Thái Học vì vậy là lời nhắc nhở thiết tha về giá trị của trí tuệ Việt Nam, đồng thời khẳng định sứ mệnh của Văn Miếu – Quốc Tử Giám trong việc gìn giữ, phát huy di sản văn hóa, khuyến khích học tập, khơi dậy tinh thần hiếu học và hun đúc nhân tài cho quốc gia.

Vương Quốc Hoa