Suốt đời vun đắp tình hữu nghị đoàn kết Việt - Lào

Trước đó, ngày 19-8-1945, nhân dân Việt Nam vùng lên khởi nghĩa giành thắng lợi, lật đổ ách thống trị của phát xít Nhật và thực dân Pháp. Ngày 2-9-1945, nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời. Những sự kiện lịch sử ấy đã cổ vũ phong trào kháng chiến và yêu nước của nhân dân Lào. Cuộc Cách mạng Tháng Tám của Việt Nam và khởi nghĩa giành chính quyền ở Lào diễn ra gần như đồng thời, giành thắng lợi nhanh gọn, ít đổ máu, minh chứng cho sự lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, đồng thời khẳng định sức mạnh của tình đoàn kết chiến đấu, mối quan hệ đặc biệt Việt-Lào cùng kề vai, sát cánh vì mục tiêu chung của hai dân tộc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hoàng thân Souphanouvong. Ảnh tư liệu

Ngay sau ngày độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cử ông Lê Văn Hiến vào Vinh (Nghệ An) mời Hoàng thân Souphanouvong ra Hà Nội. Tại cuộc gặp ngày 4-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hoàng thân bàn về việc liên minh chiến đấu, cùng chống kẻ thù chung để bảo vệ nền độc lập. Hoàng thân từng hồi tưởng: “Tôi bắt đầu sự nghiệp đấu tranh vào năm 1945... Nhờ có dịp được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hà Nội, tôi đã học được rất nhiều điều bổ ích... Sau đó, tôi về nước để lãnh đạo đấu tranh giải phóng cho nhân dân Lào”.

Trên đường trở về, tại Huế, Hoàng thân Souphanouvong đã gặp các đồng chí Nguyễn Chí Thanh, Hồ Tùng Mậu, Trần Hữu Dực... Để bảo đảm an toàn, các đồng chí lãnh đạo cách mạng Việt Nam đã cử một đơn vị đi cùng Hoàng thân, trong đó có nhiều cán bộ, chiến sĩ tiêu biểu như Lê Phùng Thới, Đoàn Thuần, Trần Văn Dĩnh, Trần Ngọc Quế... Đây chính là những chiến sĩ tình nguyện Việt Nam đầu tiên giúp cách mạng Lào. Khi về tới đất Lào, Hoàng thân đưa tấm ảnh Bác Hồ trong túi áo ngực ra giới thiệu với cán bộ, chiến sĩ và đồng bào: “Đây là Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân Việt Nam”. Ngày 3-10-1945, trong buổi mít tinh tại tỉnh Savannakhet, trước sự có mặt của hàng vạn nhân dân trong tỉnh, Hoàng thân Souphanouvong đã khẳng định: “Từ nay, nước Lào là quốc gia độc lập, có chủ quyền, ngang hàng với các dân tộc trên thế giới”, đồng thời nhấn mạnh: “Quan hệ Lào-Việt từ nay sẽ mở ra kỷ nguyên mới”.

Hoàng thân Souphanouvong nói chuyện với các chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào, năm 1950. Ảnh tư liệu

Sau khi Việt Nam và Lào tuyên bố độc lập, thực dân và các thế lực thù địch vẫn âm mưu quay lại xâm lược, áp đặt chế độ thuộc địa kiểu mới. Tình hình đó đòi hỏi hai dân tộc phải đoàn kết, liên minh chặt chẽ hơn. Ngày 16-10-1945, đại diện Chính phủ Việt Nam và Lào ký Hiệp ước tương trợ Lào-Việt; tiếp đó, ngày 30-10-1945, ký Hiệp định về tổ chức Liên quân Lào-Việt. Đây là những văn kiện chính thức đầu tiên, đặt nền móng pháp lý cho sự hợp tác, liên minh chiến đấu giữa hai nước. Dưới sự lãnh đạo của Hoàng thân và các nhà cách mạng Lào tiền bối, mối quan hệ đặc biệt Việt-Lào càng thêm gắn bó, cùng nhau chiến đấu đến thắng lợi cuối cùng.

Hoàng thân Souphanouvong là biểu tượng cao đẹp của tình hữu nghị đặc biệt Việt-Lào. Trong chuyến thăm Việt Nam, phát biểu tại cuộc mít tinh trọng thể ở Hà Nội ngày 25-5-1971, Hoàng thân dành những lời chân thành, tha thiết ca ngợi tình đoàn kết mẫu mực của hai dân tộc: “Lào và Việt Nam là hai nước láng giềng anh em gần gũi như làng trên xóm dưới, cùng chung một dãy Trường Sơn hùng vĩ, cùng uống nước chung một dòng sông... Tình hữu nghị anh em giữa nhân dân Lào và nhân dân Việt Nam thật là vĩ đại mà bất cứ bài ca, bản nhạc nào, bất cứ bài thơ nào hay nhất cũng không sao diễn tả trọn vẹn được. Tình hữu nghị đó cao hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, đẹp hơn trăng rằm, ngát thơm hơn bất cứ đóa hoa nào thơm nhất”.

Những lời giàu chất thi ca ấy không chỉ thấm đẫm tình cảm, bản sắc văn hóa Lào mà còn là sự khái quát sâu sắc về sức mạnh của mối quan hệ đặc biệt Việt-Lào. Tình cảm thiêng liêng ấy đã thấm sâu vào máu thịt cán bộ, chiến sĩ và nhân dân hai nước, trở thành động lực to lớn đưa cách mạng đến thắng lợi.

Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn trân trọng, biết ơn tình cảm và cống hiến của Hoàng thân Souphanouvong. Việt Nam đã trao tặng Hoàng thân Huân chương Sao Vàng, phần thưởng cao quý nhất để ghi nhận công lao to lớn trong sự nghiệp củng cố và vun đắp mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam-Lào, mãi mãi trường tồn cùng núi sông hai nước.

HỒNG DỰ