Sức sống trường tồn của tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng

“Tâm sáng, ngòi bút sáng và tư duy sáng tạo” đó là tinh thần cốt lõi làm nên sức sống trường tồn của tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng. Tròn một thế kỷ kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam, những giá trị tư tưởng báo chí mà Người để lại vẫn vẹn nguyên tính thời sự, định hướng và dẫn đường cho báo chí nước nhà. Đặc biệt, trong môi trường nhà trường Quân đội nơi đào tạo đội ngũ cán bộ sĩ quan, tư tưởng báo chí của Bác Hồ không chỉ là nền tảng lý luận, mà còn là chuẩn mực đạo đức, phương pháp hành nghề, và động lực đổi mới sáng tạo.

Bác Hồ đọc báo Nhân dân tại chiến khu Việt Bắc. Ảnh: Tư liệu

Hồ Chí Minh, Người khai sáng nền báo chí cách mạng Việt Nam

Ngay từ khi bước chân vào con đường cách mạng, Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh đã xác định rõ vai trò hàng đầu của báo chí trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đối với Người, báo chí không chỉ là công cụ tuyên truyền, mà còn là vũ khí sắc bén trong giáo dục, tổ chức, vận động quần chúng. Bài báo đầu tiên của Người là “Quyền của các dân tộc thuộc địa” (1919) đã không chỉ đánh dấu sự hiện diện của một trí tuệ Việt Nam trên diễn đàn quốc tế, mà còn khẳng định sứ mệnh lịch sử của báo chí cách mạng: bảo vệ lẽ phải, đấu tranh vì độc lập, tự do và hạnh phúc cho nhân dân.

Trong suốt hành trình cách mạng, Hồ Chí Minh đã để lại trên 2.000 tác phẩm báo chí với hơn 150 bút danh khác nhau, từ “Người đốt lò”, “Chiến sĩ”, đến “C.B”, “T.Lan”... Đặc biệt, ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), Người sáng lập tờ Thanh Niên cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Đây chính là mốc son lịch sử đánh dấu sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Giá trị tư tưởng báo chí của Hồ Chí Minh là Kim chỉ nam cho báo chí cách mạng

Tư tưởng báo chí Hồ Chí Minh là sự kết tinh giữa lý luận cách mạng và thực tiễn sinh động, giữa bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp. Tư tưởng ấy thể hiện trên các nội dung sau:

Một là, báo chí phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân.

Bác luôn nhấn mạnh: “Báo chí là để tuyên truyền, cổ động, huấn luyện và tổ chức quần chúng”. Báo chí phải bám sát nhiệm vụ chính trị, phản ánh đúng hơi thở của đời sống, là tiếng nói trung thành của Đảng và Nhân dân. Trong Thư gửi Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng (1949), Người căn dặn: “Viết cho đúng đối tượng, thiết thực, giản đơn, phổ thông, hoạt bát, ngắn gọn. Nói sao cho ai cũng hiểu, ai cũng làm được”.

Hai là, báo chí phải gắn bó với nhân dân, đi vào thực tế đời sống.

Ngòi bút phải “xuống đất”, thấm đẫm mồ hôi, nỗi đau và khát vọng của nhân dân. Hồ Chí Minh phê phán báo chí chính trị suông, viết thiếu thực tế, không đúng sự thật. Với Người, báo chí không được quan liêu, mệnh lệnh, mà phải sống cùng dân, hiểu dân, vì dân.

Ba là, báo chí là công cụ đấu tranh phê phán.

Bác từng viết các bài: “Phải tẩy sạch bệnh quan liêu” (1950), “Chống tham ô, lãng phí” (1952), “Nhiệm vụ chi bộ ở cơ quan” (1954) nhằm chỉnh đốn kỷ cương, nâng cao đạo đức cách mạng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên. Báo chí, theo Người, không chỉ là “ngọn cờ chính trị” mà còn là “tấm gương đạo đức và văn hóa”.

Di sản tư tưởng Hồ Chí Minh trong báo chí Quân đội

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đặt nền móng cho báo chí Quân đội. Tại An toàn khu Định Hóa (Thái Nguyên), năm 1950, Người trực tiếp đặt tên cho tờ báo của Quân đội là “Quân đội nhân dân” cái tên đã trở thành biểu tượng niềm tin, bản lĩnh và trí tuệ của lực lượng vũ trang nhân dân.

Với quan điểm “Quân đội ta là quân đội nhân dân, vì nhân dân mà chiến đấu”, báo chí Quân đội không chỉ phản ánh nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, mà còn là công cụ giáo dục chính trị tư tưởng, lan tỏa hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ, cổ vũ phẩm chất cách mạng, tinh thần kỷ luật và đổi mới.

Đặc biệt, Bác luôn quan tâm đến công tác đào tạo báo chí trong Quân đội. Những lời căn dặn của Người trong Thư gửi Trường làm báo Huỳnh Thúc Kháng, đến nay vẫn là kim chỉ nam cho công tác đào tạo cán bộ báo chí quân sự: vừa hồng, vừa chuyên, vững lý luận, thạo thực hành, có đạo đức nghề nghiệp, có khả năng truyền cảm hứng cách mạng.

Phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh trong lĩnh vực báo chí

Trong bối cảnh báo chí hiện đại chịu tác động sâu sắc của công nghệ số, mạng xã hội và toàn cầu hóa, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy, học tập và rèn luyện cán bộ báo chí Quân đội càng trở nên thiết yếu.

Trước hết, nhà trường Quân đội cần tiếp tục lấy tư tưởng báo chí Hồ Chí Minh làm nền tảng giáo dục chính trị, đạo đức nghề nghiệp cho học viên, những người sẽ trở thành cán bộ tuyên huấn, báo chí, chính trị viên trong tương lai. Cần đổi mới phương pháp giảng dạy, kết hợp lý luận báo chí cách mạng với thực tiễn tuyên truyền trong Quân đội. Mỗi bài viết, mỗi tiết giảng phải hướng tới mục tiêu: đúng, trúng và hiệu quả, như Bác từng căn dặn. Bên cạnh xây dựng đội ngũ giảng viên báo chí giàu tâm huyết, giỏi chuyên môn, vững vàng chính trị, am hiểu công nghệ truyền thông hiện đại, để truyền cảm hứng và phương pháp sáng tạo cho thế hệ học viên. Cần tăng cường hợp tác giữa các cơ sở đào tạo, báo chí Quân đội với các cơ quan báo chí trong và ngoài Quân đội; mở rộng không gian sáng tạo, tổ chức các diễn đàn nghiệp vụ, sân chơi báo chí học đường, diễn đàn báo chí chính luận góp phần xây dựng thế hệ cán bộ báo chí Quân đội bản lĩnh, trí tuệ, nhân văn và chuyên nghiệp.

Một thế kỷ đã trôi qua kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt viên gạch đầu tiên xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam. Dẫu thời gian có đổi thay, công nghệ có phát triển, nhưng những giá trị tư tưởng báo chí của Người vẫn mãi là ánh sáng dẫn đường. Với nhà trường Quân đội nơi hun đúc lý tưởng và rèn luyện bản lĩnh cho cán bộ tương lai, tư tưởng báo chí Hồ Chí Minh không chỉ sống mãi, mà còn lan tỏa mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Đó chính là “sức sống trường tồn”, là sức sống của lý tưởng, đạo đức, và ngòi bút vì dân, vì nước./.

(*) Trường Sĩ quan Lục quân 1, Bộ Quốc phòng

Thiếu tá QNCN, Đặng Thị Thu Hường (*)