Sức sống mới ở vựa lúa vùng đệm Ia Lâu

Trù phú vựa lúa vùng đệm

Những ngày này, cánh đồng lúa nước xã Ia Lâu trải dài một màu xanh ngát. Với một số diện tích gieo sạ sớm, người dân đang thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, máy cuộn rơm thay sức người; máy kéo cũng được sử dụng để vận chuyển lúa từ ruộng về nhà trong niềm phấn khởi lan tỏa.

Máy gặt đập liên hợp đang thu hoạch ruộng lúa của anh Châu Văn Chí Tâm. Ảnh: Nguyễn Diệp

Anh Châu Văn Chí Tâm (làng Tu, xã Ia Lâu) trồng 5 ha lúa trên cánh đồng Ia Lâu gần 20 năm. Trước đây, khi chưa có hệ thống công trình thủy lợi, người dân chủ yếu dựa vào nước trời, sử dụng giống lúa cũ, chưa áp dụng tiến bộ kỹ thuật nên năng suất lúa thấp.

Từ khi Nhà nước đầu tư xây dựng đập dâng Ia Lâu, Ia Lốp và hồ chứa Plei Pai, cùng hệ thống kênh chính, kênh nội đồng dẫn nước về từng chân ruộng, người dân tích cực khai hoang mở rộng diện tích sản xuất; áp dụng cơ giới hóa đồng bộ từ khâu làm đất, gieo sạ đến thu hoạch… Đặc biệt, đưa các giống lúa mới phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng vào sản xuất như: HT1, OM4900, DV108, Đài Thơm 8…

“Chi phí đầu tư 1 ha lúa nước gần 20 triệu đồng/ha. Hiện năng suất lúa bình quân của gia đình tôi đạt 7 tấn/ha, trừ chi phí thì lợi nhuận được 20 triệu đồng/ha. So với các loại cây công nghiệp dài ngày như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng thì chưa bằng, song tạo nguồn thu nhập ổn định”-anh Châu nhẩm tính.

Tương tự, nhiều năm nay, gia đình bà Vũ Thị Mát (làng Me) cũng sản xuất 8 ha lúa 2 vụ; tập trung chủ yếu là giống Đài Thơm 8 và DV108, cung cấp cho thương lái trong và ngoài xã.

Theo bà Mát, năng suất bình quân lúa vụ Mùa thường thấp hơn vụ Đông Xuân do hay ảnh hưởng bởi thiên tai. Đơn cử, 8 ha lúa của gia đình bà thu được khoảng 40 tấn trong vụ Mùa, riêng vụ Đông Xuân thì cầm chắc 60-70 tấn lúa khô.

"Gia đình tôi đã đầu tư mua máy cày, máy gặt đập liên hợp vừa phục vụ cho gia đình, vừa cung cấp dịch vụ cho bà con trong và ngoài xã. Chi phí đầu tư tiền cày, giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật xấp xỉ 18 triệu đồng/ha. Trồng lúa ổn định hơn bắp, mì nhiều. Nếu giá lúa ổn định từ 7.000 đồng/kg trở lên, trừ chi phí, tôi lãi gần 20 triệu đồng/ha"-bà Mát phấn khởi nói.

Bà Vũ Thị Mát phơi lúa vụ Mùa vừa mới thu hoạch. Ảnh: Nguyễn Diệp

Theo thông tin từ UBND xã Ia Lâu, sau khi sáp nhập, diện tích lúa nước 2 vụ trên địa bàn xã khoảng 1.429 ha, năng suất bình quân đạt 7-7,5 tấn/ha. Hiện nay, người dân trong xã đã chủ động sản xuất lúa phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương; áp dụng cơ giới hóa từ khâu làm đất, gieo sạ, thu hoạch. Nhờ đó, vừa giảm ngày công lao động, vừa tránh hạn cuối vụ cũng như sâu bệnh gây hại. Cây lúa nước đang từng bước mang lại cuộc sống ấm no, trù phú cho người dân vùng đệm Ia Lâu.

Mở hướng phát triển bền vững

Theo Phòng Kinh tế xã Ia Lâu, hiện nay, ngoài các giống chủ lực như: Đài Thơm 8, DV 108, một số hộ dân còn sử dụng giống lúa mới cho năng suất, chất lượng cao như: TBR39, ST25…

Năm 2021, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu “Gạo Ia Lâu” nhờ chất lượng thơm, ngon hơn các vùng khác. Đây là đòn bẩy để địa phương hình thành vùng chuyên canh cây lúa, hướng đến thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.

Từ đó, người dân cũng không còn sản xuất manh mún, nhỏ lẻ như trước, mà sản xuất tập trung theo hướng hàng hóa; đồng thời, liên kết tiêu thụ với các hợp tác xã, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, mở hướng phát triển cây lúa bền vững.

Người dân làng Me kiểm tra ruộng lúa chuẩn bị thu hoạch. Ảnh: Nguyễn Diệp

Trao đổi với phóng viên, ông Bùi Văn Tiến-Phó Chủ tịch UBND xã Ia Lâu- cho biết: Lúa nước là một trong những cây trồng chủ lực của người dân 2 xã Ia Lâu và Ia Piơr trước khi sáp nhập. Thành quả này là nhờ nguồn nước ổn định từ các công trình thủy lợi được Nhà nước đầu tư xây dựng.

Bên cạnh đó, các cấp, ngành và địa phương ưu tiên nguồn lực chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa những giống lúa mới năng suất, chất lượng cao, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu cho người dân sản xuất. Cuộc sống người dân địa phương nhờ đó đã thay đổi rất nhiều.

Người dân xã Ia Lâu vận chuyển lúa thu hoạch sớm trong vụ Mùa 2025. Ảnh: Nguyễn Diệp

“Thời gian tới, UBND xã sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tập trung hướng dẫn người dân đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Cùng với đó, xây dựng các mô hình trình diễn giống lúa nước mới năng suất, chất lượng cao, giúp người dân tiếp cận đưa vào sản xuất đại trà.

Ngoài ra, việc hình thành các tổ liên kết sản xuất gắn tiêu thụ lúa gạo giữa nông dân với các hợp tác xã, doanh nghiệp cũng được chúng tôi chú trọng để tăng giá trị kinh tế của cây lúa, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân, góp phần đảm bảo quốc phòng-an ninh vùng biên. Đặc biệt, tiếp tục xây dựng nâng tầm thương hiệu “Gạo Ia Lâu”, cung cấp sản phẩm chất lượng đến người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh”-ông Tiến thông tin thêm.

NGUYỄN DIỆP