Sức sống của luật từ trong mỗi hành động của người dân

Nhân viên Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế vệ sinh môi trường sau lũ

Chung tay làm sạch môi trường

Cuối tháng 10/2025, Huế trải qua đợt lũ lớn, nhiều khu dân cư bị ngập sâu. Nước vừa rút, UBND TP. Huế lập tức ban hành công điện khẩn huy động toàn bộ lực lượng tổng vệ sinh môi trường, với phương châm “Nước rút đến đâu, vệ sinh đến đó; bảo đảm an toàn tuyệt đối về người và tài sản”.

Trên khắp các tuyến đường, từ nội thành đến ven biển, hàng ngàn cán bộ, đoàn viên, công nhân môi trường và người dân cùng ra quân. Ở phường Phú Xuân, người dân tự tay dọn bùn đất, rửa sạch sân nhà, khử trùng giếng nước. Ở Thuận An, đoàn viên thanh niên và ngư dân phối hợp dọn rác, làm sạch bãi biển. Lực lượng công nhân môi trường tăng gấp đôi ca làm, xe thu gom hoạt động cả ngày lẫn đêm để sớm khôi phục diện mạo thành phố.

Bà Nguyễn Thị Lan (phường Phú Xuân) kể: “Nhà tôi ngập đến đầu gối, nhưng nước rút là cả xóm cùng nhau dọn. Mình giữ sạch nhà, sạch ngõ cũng là góp phần giữ Huế sạch đẹp hơn”.

Ngày 7/11, UBND thành phố tiếp tục ban hành văn bản số 16114/UBND-CT về khắc phục hậu quả lũ lụt gắn với phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, yêu cầu toàn hệ thống chính trị, từ sở, ban, ngành, trường học, lực lượng vũ trang đến doanh nghiệp đồng loạt ra quân tổng vệ sinh môi trường từ 6giờ30 sáng 9/11 và duy trì cho đến khi hoàn thành.

Không chỉ là mệnh lệnh hành chính, đó là sự tiếp nối tinh thần của phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” - mô hình khởi nguồn từ năm 2019, đã trở thành nét đẹp đặc trưng của thành phố.

Theo Phó Bí thư Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND TP. Huế Nguyễn Chí Tài, Chủ nhật xanh không còn là phong trào ngắn hạn mà đã trở thành nếp sống. Người dân đã tự nguyện dọn rác, trồng cây, làm sạch dòng sông...

Tại nghị trường, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thảo luận kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT kể từ khi Luật BVMT 2020 có hiệu lực”, chuyên đề giám sát trọng tâm của năm.

Theo Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh, sau gần 5 năm triển khai, công tác BVMT đã đạt nhiều kết quả tích cực: Hơn 500 văn bản hướng dẫn được ban hành, tạo khung thể chế đồng bộ; tỷ lệ thu gom rác thải đô thị đạt trên 97%; tỷ lệ khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn; độ che phủ rừng vượt kế hoạch. Nguồn chi ngân sách cho sự nghiệp môi trường luôn đảm bảo tối thiểu 1% tổng chi, đồng thời thu hút được nguồn lực xã hội hóa ngày càng lớn.

Luật BVMT 2020 cũng tạo bước chuyển tư duy từ “kiểm soát ô nhiễm” sang “quản lý rủi ro môi trường”, đưa vào nhiều công cụ mới như tín chỉ carbon, đánh giá vòng đời sản phẩm, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) hay tiêu chí môi trường trong quy hoạch và đầu tư công, hướng đến mô hình kinh tế tuần hoàn.

Thực thi luật bằng hành động xanh

Từ khi Luật BVMT 2020 có hiệu lực, Huế là một trong những địa phương đi đầu triển khai đồng bộ các mô hình cộng đồng như, phân loại rác tại nguồn, khu dân cư “Xanh - sạch - sáng”, “Bãi biển không rác thải nhựa”… Những mô hình này không chỉ mang tinh thần của luật, mà còn trở thành “hạt nhân xanh” trong phong trào Chủ nhật xanh - nơi người dân thực thi pháp luật bằng sự tự giác.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu nhận định: “Giám sát luật không thể chỉ dừng ở văn bản hay báo cáo. Hiệu quả của luật phải nhìn thấy được trong hành vi, ý thức và hành động của người dân. Phong trào “Ngày Chủ nhật xanh” là minh chứng cho sức sống của Luật BVMT ngay tại cơ sở”.

Trong báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn ĐBQH TP. Huế kiến nghị bộ, ngành liên quan sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về phân loại rác tại nguồn, có cơ chế khuyến khích địa phương xây dựng quỹ môi trường cấp cơ sở, đồng thời công nhận và khen thưởng các mô hình cộng đồng tự quản môi trường.

“Ở đâu người dân được huy động và trao quyền, ở đó môi trường được bảo vệ hiệu quả hơn. Vì vậy, cần xem những phong trào như “Ngày Chủ nhật xanh” là hình thức thực hiện luật bằng sức dân, là kênh phản hồi chính sách sống động nhất”, bà Nguyễn Thị Sửu nhấn mạnh.

Thảo luận về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT kể từ khi Luật BVMT 2020 có hiệu lực”, các ĐBQH cũng kiến nghị Trung ương ban hành cơ chế tài chính ưu đãi cho hạ tầng xử lý rác, nước thải, tăng chế tài xử lý hành vi xả thải trái phép. Đồng thời, cho phép thí điểm mô hình quỹ môi trường cấp phường, xã, nơi người dân có thể trực tiếp đóng góp và giám sát hoạt động BVMT tại địa phương.

“Giám sát luật không chỉ để thấy những gì còn thiếu, mà quan trọng hơn là nhận ra nơi luật đã phát huy sức sống”, Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu khẳng định.

Bài, ảnh: LÊ THỌ