Sửa Luật Thuế giá trị gia tăng để giải quyết các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 8/12, Quốc hội nghe Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, sau khi Luật Thuế giá trị gia tăng hiện hành có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, Chính phủ, Bộ Tài chính đã nhận được nhiều kiến nghị phản ánh của hiệp hội, các doanh nghiệp về vướng mắc của chính sách thuế giá trị gia tăng đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. (Ảnh: DUY LINH)

Cụ thể, doanh nghiệp phải trả thuế giá trị gia tăng 5% đầu vào đối với hàng hóa là các sản phẩm nông nghiệp mua bán ở khâu thương mại. Số thuế giá trị gia tăng thu rồi lại hoàn thuế cho những mặt hàng mà phần lớn sản lượng sản xuất ra được dành để xuất khẩu (như cá da trơn, hồ tiêu, cà phê,…) dẫn đến lãng phí thời gian và đọng vốn của doanh nghiệp trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động, gây áp lực tài chính và giảm hiệu quả kinh doanh.

Bên cạnh đó, quy định pháp luật hiện hành đã dẫn đến có sự phân biệt đối xử giữa nông sản, thủy sản sản xuất trong nước và nông sản, thủy sản nhập khẩu do nông sản, thủy sản nhập khẩu không chịu thuế giá trị gia tăng khi nhập khẩu vào Việt Nam.

Ngoài ra, do thức ăn chăn nuôi thuộc đối tượng không chịu thuế nên không được khấu trừ, không được hoàn thuế giá trị gia tăng đầu vào, vì vậy dẫn đến doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi bị tăng chi phí, tăng giá bán, qua đó sẽ ảnh hưởng đến người chăn nuôi. Bên cạnh đó, quy định này chưa bảo đảm công bằng và có thể làm giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm thức ăn chăn nuôi nhập khẩu do thức ăn chăn nuôi nhập khẩu không chịu thuế giá trị gia tăng.

Vì vậy, để tháo gỡ điểm nghẽn, giải quyết các vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn trong bối cảnh nhiều địa phương trên cả nước đang chịu hậu quả thiên tai, bão lũ cần sớm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp thì cần phải sửa đổi ngay một số quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Tài chính cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 5 Luật hiện hành theo hướng quy định: Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác thì không phải tính thuế giá trị gia tăng.

Đồng thời, bổ sung khoản 3a vào sau khoản 3 Điều 14 quy định thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ không phải tính thuế giá trị gia tăng được khấu trừ toàn bộ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đề xuất nêu trên không tác động đến số thu ngân sách nhà nước mà còn giảm thủ tục tính và kê khai, nộp, khấu trừ thuế. Đồng thời, vẫn bảo đảm nguyên tắc của thuế giá trị gia tăng là thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng được khấu trừ toàn bộ, các sản phẩm này khi bán cho người tiêu dùng cuối cùng vẫn thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng 5%.

Bên cạnh đó, quy định này cũng góp phần hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy, hải sản khi doanh nghiệp không phải ứng trước tiền để nộp thuế sau đó lại làm thủ tục hoàn thuế đồng thời góp phần đơn giản hóa thủ tục, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội của doanh nghiệp, giảm gian lận trong mua bán hóa đơn cũng như hoàn thuế giá trị gia tăng.

Nội dung sửa đổi tiếp theo được Bộ trưởng đề cập là lược bỏ nội dung "Sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu thì áp dụng thuế suất giá trị gia tăng theo mức thuế suất quy định cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản" đang quy định tại khoản 5 điều 9 Luật Thuế giá trị gia tăng hiện hành.

"Việc này nhằm bảo đảm mặt hàng thức ăn chăn nuôi được thực hiện đồng bộ theo quy định của pháp luật về thức ăn chăn nuôi và tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trong bối cảnh ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng nhiều từ hệ quả của thiên tai, mưa lũ kéo dài", Bộ trưởng nêu rõ.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề xuất lược bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế (người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai nộp thuế) tại điểm c, khoản 9, điều 15, Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024. Khi sửa luật vào năm 2024, quy định này được xác định là một trong những giải pháp về quản lý thuế nhằm phòng, chống gian lận trong hoàn thuế trong khi chưa sửa đổi các quy định về quản lý thuế.

Hiện nay, tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi đang trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này đã bổ sung các quy định nhằm quản lý thuế chặt chẽ hơn đối với người nộp thuế để bảo đảm thu đúng, thu đủ tiền thuế vào ngân sách nhà nước và quản lý chặt chẽ hơn trong hoàn thuế cũng như là công tác kiểm tra người nộp thuế.

Do vậy, đề nghị không quy định nội dung này tại Luật Thuế giá trị gia tăng và việc kiểm tra giám sát hoàn thuế được thực hiện thống nhất theo quy định của pháp luật về quản lý thuế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. (Ảnh: DUY LINH)

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến trong Ủy ban cho rằng, tại Kỳ họp này, chưa thật sự cần thiết trình Quốc hội sửa đổi Luật. Trong trường hợp phải xử lý ngay các điểm nghẽn (nếu có) và để linh hoạt, Chính phủ có thể chủ động ban hành Nghị quyết của Chính phủ theo quy định của Nghị quyết số 206/2025/QH15 để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội tại kỳ họp gần nhất và đánh giá toàn diện sau thời gian thực hiện để đề xuất sửa Luật chính thức (trong trường hợp cần thiết) trước tháng 3/2027.

Tuy nhiên, do hiện nay đang trong thời gian Quốc hội họp và để đồng hành cùng Chính phủ tháo gỡ vướng mắc cho các doanh nghiệp trong thời gian sớm nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất trình Quốc hội hồ sơ dự án Luật để xem xét trong Kỳ họp này.

Cơ quan thẩm tra nhấn mạnh, trong trường hợp các nội dung sửa đổi được Quốc hội thông qua để quay lại như quy định của Luật trước đây, đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm đối với các nội dung sửa đổi, bảo đảm giải quyết được các điểm nghẽn trong hoàn thuế và vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn.

Đồng thời, bảo đảm Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; không để xảy ra trục lợi chính sách, gian lận hóa đơn gây thất thoát, thiệt hại ngân sách nhà nước như đã xảy ra trong thời gian vừa qua; không tạo ra các khó khăn, vướng mắc mới cho các đối tượng nộp thuế và các đối tượng khác có liên quan.

VĂN TOẢN