Sửa luật để gỡ vướng quy hoạch, dễ thực thi

Một mảnh đất, ba tầng quy hoạch

Có tiền, có đất nhưng không triển khai được dự án, ông Minh, đại diện một doanh nghiệp ở phường Hai Bà Trưng, TP Hà Nội chia sẻ: Vướng mắc chính nằm ở quy trình.

Sau quy hoạch chung phải lập quy hoạch phân khu, rồi đến quy hoạch chi tiết. Phải chờ quy hoạch phân khu hoàn thành mới được triển khai quy hoạch chi tiết.

Việc sửa Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn có ý nghĩa quan trọng trong giai đoạn hiện nay.

"Khi có quy hoạch chi tiết, doanh nghiệp mới được phép đầu tư, thiết kế, xin giấy phép xây dựng. Một số cơ quan quản lý muốn làm song song để tiết kiệm thời gian, nhưng luật không cho phép", ông Minh chia sẻ.

Ông Minh ví von, quy hoạch chung giống như một "mâm cỗ" đã chia sẵn số lượng bát đĩa (các chỉ tiêu về dân số, hạ tầng, trường học, cây xanh…). Tuy nhiên, đầy hay vơi lại do các cấp sau quyết định trong quy hoạch phân khu và chi tiết.

"Sau khi phê duyệt quy hoạch tổng thể, vẫn phải qua nhiều tầng nấc mới đến được dự án cụ thể, khiến doanh nghiệp mòn mỏi chờ đợi", ông Minh nói.

Thực tế vướng mắc này được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh tại cuộc họp nghe báo cáo về dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn mới đây.

Theo Phó Thủ tướng, Luật Quy hoạch hiện nay bao quát các loại quy hoạch: tổng thể quốc gia, vùng, tỉnh, ngành. Cùng đó, vẫn tồn tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cùng Luật Xây dựng, dẫn đến chồng chéo trong điều chỉnh quy hoạch đô thị, nông thôn. Hệ quả là trên cùng một không gian, từ tỉnh đến xã, phường có nhiều loại quy hoạch cùng tồn tại.

Mặt khác, theo quy định, quy hoạch phải lập theo trình tự từ quy hoạch chung, phân khu đến chi tiết. Nhưng nhiều nơi chỉ dừng ở quy hoạch chung, nhiều năm sau mới có phân khu, khiến quy hoạch chi tiết không có căn cứ, gây ách tắc và mâu thuẫn khi triển khai dự án.

"Quy hoạch phải là công cụ khoa học để phân bổ nguồn lực, nhưng hiện nay lại chồng chéo, mâu thuẫn, dẫn đến vướng mắc hàng nghìn dự án", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Địa phương khó thực hiện

Từng ở vị trí Phó giám đốc Sở Xây dựng phụ trách về quy hoạch, ông Đào Công Hùng, Bí thư phường Tân An, tỉnh Bắc Ninh cho biết: Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn xây dựng trên nền tảng quản lý ba cấp, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Nhưng hiện chính quyền địa phương chỉ còn hai cấp, nếu không sửa đổi, việc triển khai sẽ gặp vướng mắc, khó vận hành bộ máy.

Mục tiêu sửa đổi Luật nhằm hoàn thiện hệ thống quy hoạch đô thị - nông thôn, làm rõ mối quan hệ với quy hoạch quốc gia và các quy hoạch ngành, phù hợp mô hình chính quyền hai cấp.

Đặc biệt, khi sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều xã, phường thay đổi quy mô dân số, hạ tầng và tiêu chí phân loại đô thị. Hiện tỷ lệ và tiêu chí đô thị đã khác trước, trong khi quy định cũ chưa kịp điều chỉnh.

Theo ông Hùng, cần sửa đổi luật nhằm tương thích với mô hình quản trị mới, phản ánh đúng thực tiễn địa phương, tạo hành lang pháp lý rõ ràng để lập, thẩm định và quản lý quy hoạch.

Ghi nhận thực tế, PGS.TS Lưu Đức Hải, nguyên Cục trưởng Cục Phát triển đô thị, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng cho biết: Việc điều chỉnh Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là cần thiết.

"Đây cũng là thông lệ quốc tế, về mặt chiến lược kinh tế - xã hội, chúng ta phải làm. Theo tôi, quy hoạch hệ thống nông thôn quốc gia phải nằm trong Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Thứ hai là quy hoạch vùng để không chồng chéo với vùng kinh tế - xã hội, vùng đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM", ông Hải cho hay.

Phân định rõ nhiệm vụ, rút gọn quy trình

Theo ông Vũ Anh Tú, Phó vụ trưởng Vụ Quy hoạch Kiến trúc (Bộ Xây dựng), thực tiễn yêu cầu phải sửa đổi Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã).

Ông Tú cho rằng, mục tiêu cốt lõi là hợp nhất các quy định pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với kiểm soát quyền lực và nâng cao trách nhiệm giải trình; xử lý vướng mắc giữa các loại quy hoạch, tính tuân thủ quy hoạch trong quản lý dự án đầu tư, chất lượng quy hoạch và quyền tiếp cận thông tin.

"Quan điểm xây dựng luật bảo đảm đồng bộ với Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Xây dựng thay thế. Phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp chính quyền; rút gọn quy trình, giảm chi phí xã hội và tháo gỡ khó khăn", ông Tú nhấn mạnh.

Nội dung chính được sửa đổi, bổ sung bao gồm: quy định hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn cùng mối quan hệ với hệ thống quy hoạch quốc gia; phân định trách nhiệm, thẩm quyền của từng cấp chính quyền theo mô hình hai cấp; bổ sung vai trò của cơ quan quản lý khu chức năng và trách nhiệm của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đối với quy hoạch chi tiết các dự án quốc phòng, an ninh có yêu cầu bí mật Nhà nước.

Ngoài ra, luật bổ sung quy định chuyển tiếp về trách nhiệm, thẩm quyền, bảo đảm triển khai thông suốt và không làm gián đoạn các dự án đầu tư.

Một điểm đáng chú ý khác là dự án đầu tư phải tuân thủ nhiều quy hoạch, dự luật xử lý hài hòa giữa pháp luật về quy hoạch với đầu tư và quản lý dự án.

Trách nhiệm lập quy hoạch đô thị và nông thôn chủ yếu thuộc UBND, nay được mở rộng, bổ sung thêm các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Đồng thời, quy định rõ những trường hợp nhà đầu tư được phép tổ chức lập quy hoạch.

Theo ông Tú, luật sẽ cắt giảm nhiều thủ tục như rút gọn quy trình lập, thẩm định, phê duyệt; Bỏ nội dung lấy ý kiến Bộ Xây dựng về một số loại quy hoạch trước khi UBND cấp tỉnh phê duyệt. Đồng thời, bãi bỏ quy định về quy hoạch huyện, thị trấn…

Kim Thoa