Sửa đổi Luật Thuế GTGT: Hoàn thiện cơ chế tài chính, khơi thông nguồn lực cho nông nghiệp và xuất khẩu

Tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn và cân bằng lợi thế thương mại

Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 được xây dựng với mục tiêu chuẩn hóa công tác quản lý thuế. Tuy nhiên, thực tiễn vận hành tại các doanh nghiệp nông nghiệp quy mô lớn cho thấy cần có sự điều chỉnh kỹ thuật để phù hợp hơn với chu kỳ kinh doanh. Quy định hiện hành áp dụng mức thuế suất 5% đối với nông sản chưa chế biến ở khâu thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế trước khi làm thủ tục hoàn thuế. Cơ chế này dẫn đến việc một lượng vốn lưu động lớn của doanh nghiệp phải nằm chờ trong quy trình hành chính thay vì được đưa vào lưu thông sinh lời.

Vấn đề về dòng tiền càng trở nên cấp thiết khi các ngân hàng thương mại hiện chưa có cơ chế chấp nhận khoản thuế chờ hoàn làm tài sản bảo đảm hoặc tính vào hạn mức tín dụng. Do đó, doanh nghiệp phải chịu áp lực chi phí tài chính để duy trì thanh khoản. Theo số liệu tổng hợp từ các hiệp hội ngành hàng, ước tính trong 6 tháng cuối năm 2025, quy mô dòng tiền thuế cần được xử lý và hoàn trả là rất lớn. Cụ thể, ngành cà phê và ca cao ước tính khoảng 5.000 tỷ đồng; ngành lương thực hơn 2.016 tỷ đồng và nhóm hồ tiêu, cây gia vị là hơn 2.162 tỷ đồng. Việc giải phóng nguồn lực này có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp thu mua nông sản kịp thời và ổn định sản xuất.

Một vấn đề khác được thị trường quan tâm là sự khác biệt trong chính sách thuế giữa hàng hóa sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Đối với nhóm thức ăn chăn nuôi, quy định hiện tại xếp vào diện không chịu thuế khiến doanh nghiệp không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Toàn bộ chi phí thuế này phải cộng vào giá thành sản phẩm, làm giảm lợi thế về giá của hàng nội địa so với hàng nhập khẩu vốn không chịu tác động tương tự. Điều này đặt ra yêu cầu cần có sự thay đổi để hỗ trợ các nhà sản xuất trong nước và người chăn nuôi tiếp cận nguồn nguyên liệu với chi phí hợp lý hơn. Ngoài ra, quy định về điều kiện hoàn thuế hiện nay, yêu cầu người bán phải hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế thì người mua mới được hoàn thuế, cũng được đánh giá là cần tách bạch để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp xuất khẩu đã tuân thủ đúng quy định.

Hoàn thiện khung khổ pháp lý và cải cách thủ tục hành chính

Trên cơ sở đánh giá tác động thực tế và vận dụng khoản 2 Điều 26 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về quy trình xử lý các vấn đề cấp thiết, ngày 26/11/2025, Bộ Tài chính thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ đã ký Tờ trình số 1090/TTr-CP báo cáo Quốc hội. Dự thảo Luật sửa đổi tập trung vào các giải pháp kỹ thuật nhằm tháo gỡ khó khăn về vốn và thủ tục cho doanh nghiệp.

Nội dung trọng tâm của dự thảo là việc tái thiết lập quy định không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT nhưng vẫn được khấu trừ thuế đầu vào đối với sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế ở khâu thương mại. Việc áp dụng cơ chế này sẽ giúp doanh nghiệp cắt giảm quy trình nộp trước - hoàn sau, từ đó duy trì dòng tiền ổn định phục vụ tái đầu tư. Đối với lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, dự thảo đề xuất chuyển sang đối tượng chịu thuế để doanh nghiệp được khấu trừ thuế đầu vào. Thay đổi này giúp doanh nghiệp hạch toán chi phí minh bạch, có dư địa giảm giá thành và gia tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Về mặt thủ tục hành chính, dự án luật đề xuất bãi bỏ quy định ràng buộc việc hoàn thuế của người mua với nghĩa vụ thuế của người bán. Cơ quan thuế sẽ giải quyết hoàn thuế dựa trên hồ sơ hợp lệ của doanh nghiệp xuất khẩu. Đề xuất này không chỉ giúp minh bạch hóa trách nhiệm của các chủ thể tham gia thị trường mà còn rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, giảm thiểu rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp. Những điều chỉnh chính sách này thể hiện sự đồng hành của cơ quan quản lý đối với cộng đồng doanh nghiệp tại 34 tỉnh thành, hướng tới mục tiêu xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, công bằng và phát triển bền vững.

Khánh Linh (Theo Báo Chính phủ)