Sử dụng AI trong học đường: Nâng cao hiệu quả, hạn chế rủi ro

Giáo viên của Hệ thống giáo dục Nobel School tham gia khóa đào tạo về AI.

Trước hết là tình trạng phụ thuộc công nghệ, khi một bộ phận học sinh chỉ sao chép kết quả từ AI mà không hiểu bản chất vấn đề. Thói quen này có thể làm mất đi cơ hội rèn luyện tư duy logic, kỹ năng phản biện và khả năng tự học. Bên cạnh đó, khoảng cách công nghệ cũng là vấn đề đáng lưu tâm. Không phải học sinh nào cũng có đủ điều kiện về thiết bị, kết nối internet hoặc môi trường học tập thuận lợi để sử dụng AI hiệu quả. Điều này dễ tạo nên “khoảng cách số” giữa các nhóm học sinh, đặc biệt giữa vùng thành thị và nông thôn. Ở góc độ quản lý, các nhà trường cũng đối mặt với thách thức bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư. Nhiều công cụ AI thu thập dữ liệu người dùng, nếu không được quản lý chặt chẽ có thể gây rò rỉ thông tin học sinh.

Vì vậy, ngay từ khi bắt đầu triển khai, Trường Tiểu học, THCS&THPT Nobel School, phường Đông Quang đã chú trọng xây dựng kế hoạch hướng dẫn học sinh sử dụng AI đúng cách, coi đây là một phần quan trọng trong giáo dục kỹ năng số. Không chỉ dừng lại ở việc cho phép sử dụng, nhà trường còn ban hành “Quy tắc sử dụng AI trong học tập”, trong đó nêu rõ những việc học sinh được và không được phép làm, ví dụ như không dùng AI để gian lận học tập, không chia sẻ thông tin cá nhân, tôn trọng quyền tác giả khi trích dẫn nội dung bởi AI. "Trong thời gian qua, nhà trường đã tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề, buổi tập huấn cho cả học sinh và giáo viên về đạo đức số, bảo mật dữ liệu. Các em học sinh được hướng dẫn sử dụng AI để luyện nói tiếng Anh, tóm tắt tài liệu, tạo dàn ý bài viết hoặc hỗ trợ tư duy sáng tạo. Đối với giáo viên, chúng tôi cũng được trang bị thêm kiến thức về phương pháp lồng ghép AI vào bài giảng để giúp bài giảng thêm sinh động và hấp dẫn hơn", cô giáo Thái Thị Thu Hương, giáo viên bộ môn Toán, Trường Tiểu học, THCS&THPT Nobel School cho biết.

Từ thực tiễn triển khai, Trường Tiểu học, THCS&THPT Nobel School cũng đã xác định rõ nguyên tắc “phù hợp theo cấp học” khi cho phép học sinh sử dụng công cụ AI. Học sinh tiểu học chỉ được phép dùng AI dưới sự hướng dẫn và giám sát của giáo viên. Các hoạt động ở cấp học này thường được thiết kế dưới dạng trò chơi khám phá, hoạt động nhóm nhỏ, thảo luận về vai trò của AI trong cuộc sống. Đối với học sinh THCS, việc sử dụng AI được mở rộng hơn, hướng đến việc hỗ trợ học sinh tìm hiểu, đặt câu hỏi sâu hơn, so sánh kết quả của mình với kết quả do AI tạo ra. Với học sinh THPT, AI trở thành “người bạn đồng hành trong học tập”, giúp các em nghiên cứu, học nhóm, tự đánh giá và phản biện. Em Dương Thị Mai Hiền, học sinh lớp 12A3, Trường Tiểu học, THCS&THPT Nobel School chia sẻ: "Để chúng em có môi trường học tập với AI lành mạnh, nhà trường đã thành lập câu lạc bộ AI học đường và tổ chức chuyên đề STEM. Tại đây, tất cả học sinh chúng em đều được học kỹ năng sử dụng công nghệ, rèn luyện tư duy phản biện và kỹ năng kiểm chứng thông tin. Nhờ vậy, trong quá trình học tập và sử dụng, chúng em không bị phụ thuộc hoàn toàn vào AI".

Một trong những yếu tố quan trọng để việc ứng dụng AI hiệu quả chính là đào tạo đội ngũ giáo viên. Do đó, tại Trường Tiểu học Thiết Ống, xã Thiết Ống, giáo viên được tập huấn kỹ về cách sử dụng, cách tích hợp AI vào bài giảng và phương pháp đánh giá kết quả học tập khi học sinh sử dụng công cụ này. Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thiết Ống Dư Thị Việt Hà, cho biết: "Nhà trường đã tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn định hướng giáo viên áp dụng công nghệ theo năng lực và điều kiện của từng người. Tuy điều kiện cơ sở vật chất khó khăn nhưng một số giáo viên đã sử dụng AI để thiết kế bài giảng theo từng hoạt động, như: khởi động, khám phá, luyện tập... giúp học sinh tương tác nhiều hơn và hứng thú hơn với bài học".

Mục tiêu của việc đưa AI vào học tập không phải để thay thế con người mà là để hỗ trợ quá trình tư duy, sáng tạo và phát triển kỹ năng tự học. Vì vậy, giáo viên trong vai trò người dẫn đường, cần thường xuyên cập nhật công cụ mới, điều chỉnh phương pháp dạy phù hợp, đồng thời giúp học sinh hiểu rằng AI chỉ là công cụ đồng hành và không thể thay thế con người. Đối với học sinh, các em cần được thầy cô và phụ huynh theo dõi và hướng dẫn trong quá trình sử dụng AI. Đồng thời, các em phải rèn luyện khả năng đặt câu hỏi, kiểm tra lại câu trả lời của AI và tự phân tích kết quả. Khi AI ngày càng phát triển, việc hướng dẫn học sinh sử dụng đúng cách, vừa khai thác được lợi ích, vừa tránh được rủi ro sẽ chính là “chìa khóa” để giáo dục thời đại số trở nên nhân văn, sáng tạo và phát triển hơn.

Bài và ảnh: Phương Đỗ