Sổ tay phóng viên: Cà phê giả-mối họa âm ỉ

Phương tiện đối tượng sử dụng để sản xuất cà phê giả. Ảnh: H.T

Từ cuối năm 2024 đến nay, nhiều vụ sản xuất, buôn bán cà phê giả tại Gia Lai đã bị lực lượng chức năng phát hiện và xử lý. Dưới vỏ bọc “cà phê sạch”, “100% cà phê nguyên chất”, các sản phẩm giả có hàm lượng caffeine thấp hơn 70% so với mức tối thiểu TCVN 5251:2015, tiêu chuẩn quốc gia cà phê bột; hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn. Sản phẩm giả được tẩm ướp, trộn phụ gia, hóa chất không rõ nguồn gốc xuất xứ vào cà phê.

Cà phê giả có thể tạo bọt sánh đặc, mùi thơm nồng hơn cả cà phê thật nhờ hóa chất tạo hương. Các phương thức, thủ đoạn phổ biến là các đối tượng chế biến thủ công tại các cơ sở quy mô nhỏ lẻ, dùng thương hiệu mạo danh các doanh nghiệp lớn và bán online qua sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, hoặc bỏ mối cho các quán cà phê bình dân.

Điển hình là ngày 22-5-2025, Phòng Cảnh sát Kinh tế Công an tỉnh khởi tố 1 vụ/1 bị can về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm (cà phê bột). Trước đó, vào ngày 15-4-2025, Phòng Cảnh sát Kinh tế phát hiện ông Hồ Ngọc Hải (SN 1969; trú tại 29 Nguyễn Viết Xuân, TP. Pleiku) có hành vi sản xuất, buôn bán tổng cộng 107 kg cà phê mang nhãn hiệu Hồng Hải giả có hàm lượng caffeine 0,34%-0,68%, thấp hơn 70% so với mức tối thiểu TCVN 5251:2015 tiêu chuẩn quốc gia cà phê bột; hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa (hàm lượng caffeine tự công bố trên bao bì ≥1%).

Gần đây nhất, vào ngày 10-6-2025, Phòng Cảnh sát Kinh tế tiếp tục phát hiện vụ việc có dấu hiệu sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm cà phê bột (nhãn hiệu THỊNH COFFEE) tại Hộ kinh doanh Dương Thị Hằng (địa chỉ 65/11 Lê Thị Riêng và địa điểm tại 29/4 Đồng Tiến, TP. Pleiku).

Phòng Cảnh sát Kinh tế đã tiến hành tạm giữ 269,5 kg cà phê bột nhãn hiệu THỊNH COFFEE, 242 kg nguyên liệu và máy móc liên quan đến việc sản xuất các sản phẩm cà phê bột. Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh ra quyết định trưng cầu giám định, yêu cầu định giá. Ngày 14-6-2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh khởi tố vụ án, khởi tố bị can liên quan về tội sản xuất buôn bán, hàng giả là thực phẩm.

Điều tra viên đọc lệnh khởi tố bị can đối với Nguyễn Hoàng Vũ về hành vi sản xuất cà phê giả. Ảnh: Hữu Trường

Hay trước đó, ngày 23-1-2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Hoàng Vũ (SN 1993, trú tại TP. Pleiku) về hành vi tổ chức, chỉ đạo pha trộn, sản xuất cà phê giả nhãn hiệu cà phê Uyên để bán ra thị trường với số lượng lớn.

Các đối tượng sản xuất thực phẩm giả sẵn sàng đánh đổi sức khỏe người tiêu dùng lấy siêu lợi nhuận trước mắt, trong khi người tiêu dùng chưa có đủ nhận thức và kỹ năng phân biệt cà phê thật-cà phê giả, cộng với tâm lý ham rẻ, cả tin vào quảng cáo đã tiếp tay cho vấn nạn này. Một ly cà phê buổi sáng tưởng để tỉnh táo, lại có thể đang đầu độc người dùng từng ngày. Các loại hóa chất tạo màu, tạo hương và phụ gia trong cà phê giả dễ dẫn đến gây tổn thương gan, thận, tăng nguy cơ ung thư nếu sử dụng lâu dài.

Nạn cà phê giả làm méo mó thị trường cà phê nội địa, các doanh nghiệp làm ăn chân chính bị ảnh hưởng nặng nề. Đây không chỉ là câu chuyện của vài cơ sở sản xuất, mà là vấn nạn của đạo đức kinh doanh, của trách nhiệm quản lý nhà nước và của ý thức cộng đồng. Đã đến lúc cùng lên tiếng, cùng hành động để bảo vệ sự trong sạch của thị trường, bảo vệ sức khỏe người dân và giữ gìn uy tín cho ngành hàng cà phê chế biến.

Thiết nghĩ, ngành chức năng cần siết chặt công tác kiểm tra, kiểm soát toàn bộ các cơ sở sản xuất, đại lý phân phối; đẩy mạnh kiểm tra hàng hóa lưu thông trên sàn thương mại điện tử; hỗ trợ doanh nghiệp làm cà phê xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, mã QR sản phẩm, tem chống giả. Đồng thời, đẩy mạnh chương trình chỉ dẫn địa lý, phát triển cà phê đặc sản gắn với vùng trồng, từ đó từng bước dẹp bỏ cà phê trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

VŨ THẢO