SMC vùng vẫy thoát khó

Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp thương mại như SMC bị thu hẹp trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Vòng xoáy thua lỗ - bán tài sản và cuộc đua thu hồi công nợ

Sau cú sốc ghi nhận mức lỗ 651,83 tỷ đồng trong năm 2022, Đầu tư Thương mại SMC tiếp tục trải qua 2 năm khắc nghiệt khi năm 2023 tiếp tục lỗ tới 925,3 tỷ đồng và buộc phải bán đi hàng loạt tài sản có tính thanh khoản cao trong năm 2024.

Doanh nghiệp đã thoái toàn bộ cổ phần sở hữu tại Công ty cổ phần Thép Nam Kim (mã NKG), chuyển nhượng một số bất động sản, cắt giảm nhân sự quy mô lớn và chấp nhận hoán đổi nợ thành cổ phiếu dù phải trích lập dự phòng cho khoản đầu tư.

Sau nhiều nỗ lực, năm 2024, SMC đã đạt mức lãi nhẹ 12,07 tỷ đồng trước khi quay lại thua lỗ 158,87 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2025.

Dù hoạt động kinh doanh chưa phục hồi, gần đây SMC thể hiện quyết tâm xử lý triệt để công nợ, chủ yếu là từ nhóm khách hàng bất động sản, nhằm khơi thông dòng tiền.

Mục tiêu của doanh nghiệp trong năm 2025 là giải quyết dứt điểm công nợ, duy trì các khoản vay ngân hàng ở mức chi phí tối ưu và tìm kiếm nguồn vốn dài hạn để bù đắp tài sản ngắn hạn đã bị chiếm dụng dưới dạng phải thu khó đòi.

Ngày 20/12/2024, Đầu tư Thương mại SMC và một số doanh nghiệp bất động sản đã ký xác nhận công nợ và cam kết trả nợ. Trong tháng 3 - 4/2025, các bên tiếp tục ký thêm các hợp đồng và thỏa thuận liên quan đến mua bán bất động sản, qua đó hình thành nguồn tài sản dùng để cấn trừ công nợ.

Tính đến ngày 30/9/2025, chi phí xây dựng cơ bản dở dang trên bảng cân đối kế toán đã tăng lên 279,3 tỷ đồng so với 0,6 tỷ đồng đầu năm, chiếm 6,4% tổng tài sản. Thuyết minh báo cáo cho biết, khoản này chủ yếu bao gồm các bất động sản đối tác dùng để cấn trừ nợ phải thu với giá trị hạch toán bằng 95% giá bán căn hộ.

Tuy nhiên, dù đã thu hồi một phần công nợ và nhận cả cổ phiếu Công ty cổ phần Xây dựng Hòa Bình (mã HBC) lẫn bất động sản để bù trừ, đến cuối quý III/2025, SMC vẫn còn 398,5 tỷ đồng dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi. Con số này chỉ giảm nhẹ so với mức 553,3 tỷ đồng năm 2023 và 351,4 tỷ đồng năm 2024, chứng tỏ các khoản phải thu vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Tình trạng dòng tiền tiếp tục căng thẳng khiến SMC buộc phải lên kế hoạch bán thêm tài sản, đồng thời Công ty có chủ trương giải chấp cổ phiếu Công ty cổ phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (mã HBC) và các tài sản khác để trả nợ cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (VietinBank).

Doanh nghiệp dự kiến chuyển nhượng máy móc và quyền sử dụng đất với tổng giá trị 315 tỷ đồng, trong đó có thửa đất số 1032, tờ bản đồ số 09 tại phường Phú Mỹ, TP.HCM (trước đây thuộc Bà Rịa - Vũng Tàu), diện tích 53.880,5 m2.

Đồng thời, SMC sẽ chuyển nhượng máy móc thiết bị thuộc sở hữu Công ty TNHH một thành viên Cơ khí thép SMC và Công ty TNHH Thép SMC.

Việc bán tài sản tại các đơn vị hoạt động chính trong lĩnh vực gia công thép, xử lý thép cuộn cán nóng, cán ép, tẩy rỉ và sản xuất thép lá mạ kẽm công suất 350.000 tấn/năm cho thấy nỗ lực tái cơ cấu của SMC đang đi theo hướng thu hẹp quy mô để hồi phục lại dòng tiền.

Tại thời điểm 30/9/2025, lỗ lũy kế của SMC đã lên tới 318,08 tỷ đồng, tương đương 43,2% vốn điều lệ. Công ty đang sử dụng 1.022,3 tỷ đồng nợ ngắn hạn để tài trợ cho tài sản dài hạn.

Trước đó, trong báo cáo soát xét bán niên 2025, kiểm toán đã đưa ra ý kiến nhấn mạnh về khả năng hoạt động liên tục của SMC khi lỗ 102,3 tỷ đồng trong kỳ, dòng tiền âm và nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn 971,7 tỷ đồng.

Đặc biệt, khoản dự phòng 398,47 tỷ đồng liên quan đến tổng khoản phải thu 858,4 tỷ đồng từ các doanh nghiệp bất động sản tiếp tục là “điểm nghẽn” chưa thể gỡ bỏ.

Chưa tìm thấy nguồn vốn mới giữa áp lực cạnh tranh nội địa

Song song với tái cơ cấu tài sản và công nợ, năm 2025 cũng đánh dấu những thay đổi lớn trong bộ máy lãnh đạo của Đầu tư Thương mại SMC. Trong tháng 10/2025, bà Nguyễn Thị Ngọc Loan rời vị trí Chủ tịch, nhường ghế cho ông Phạm Hoàng Anh. Ba thành viên HĐQT mới gồm ông Phạm Hoàng Anh, ông Hoàng Trung Dũng và ông Nguyễn Ngọc Anh Duy được bầu bổ sung, đồng thời SMC miễn nhiệm hai thành viên HĐQT là ông Hứa Vũ và bà Nguyễn Thị Ngọc Loan.

Chưa đầy hai tháng sau, Công ty tiếp tục lấy ý kiến cổ đông để miễn nhiệm thêm ba thành viên HĐQT gồm ông Fujitsuka Masahiko, ông Vũ Anh Nguyên và ông Nguyễn Hữu Kinh Luân, đồng thời miễn nhiệm một thành viên Ban Kiểm soát là ông Nguyễn Quang Trung. Đây là đợt thay đổi thượng tầng lớn nhất trong nhiều năm của SMC, cho thấy nỗ lực làm mới cấu trúc quản trị.

Tuy nhiên, áp lực lớn nhất của SMC là thanh khoản dường như chưa có giải pháp khả dĩ. Trong các tờ trình xin ý kiến cổ đông và cả tại Đại hội đồng cổ đông bất thường tháng 10/2025, SMC không đề cập đến việc phát hành cổ phiếu hay gọi vốn mới. Điều này khiến áp lực tài chính tiếp tục dồn lên hoạt động cắt giảm và thanh lý tài sản, thay vì tái đầu tư cho sản xuất.

Trong khi đó, bối cảnh ngành thép đang trở nên khắc nghiệt hơn. Nhu cầu trong nước có tín hiệu phục hồi nhờ đầu tư công và bất động sản, nhưng xuất khẩu lại gặp trở ngại lớn từ các biện pháp phòng vệ thương mại và sức mua quốc tế suy yếu.

Điều này buộc các doanh nghiệp tôn mạ chuyển hướng mạnh sang thị trường nội địa, làm gia tăng cạnh tranh và thu hẹp biên lợi nhuận của các doanh nghiệp thương mại như SMC.

Một số doanh nghiệp cùng ngành như Công ty cổ phần Thép Nam Kim tăng tỷ lệ tiêu thụ nội địa từ 32,2% lên 57,6% trong 9 tháng đầu năm 2025, trong khi Công ty cổ phần Tôn Đông Á cũng nâng tỷ trọng bán hàng nội địa từ 41,16% năm 2024 lên hơn 75%.

Các doanh nghiệp này đều đẩy mạnh mở rộng thị phần trong nước để bù đắp sự suy giảm xuất khẩu, khiến thị trường vốn đã chật hẹp lại thêm phần gay gắt.

Trong bối cảnh đó, SMC ghi nhận doanh thu giảm 20,4% xuống 5.368,84 tỷ đồng và lỗ 158,87 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước lãi 6,8 tỷ đồng.

Thực tế, các doanh nghiệp thương mại buộc phải giảm tồn kho và rút ngắn vòng quay phải thu để bảo vệ dòng tiền. Tuy nhiên, riêng SMC, với gánh nặng công nợ bất động sản hàng trăm tỷ đồng cùng tiến trình bán tài sản kéo dài, áp lực tái cơ cấu vẫn còn rất lớn đối với doanh nghiệp.

Như vậy, dù đã thay đổi lãnh đạo, bán tài sản và tập trung xử lý công nợ, con đường tái thiết của Đầu tư Thương mại SMC vẫn nhiều gian nan khi thiếu nguồn vốn mới, cạnh tranh nội địa gia tăng và thua lỗ vẫn kéo dài.

Duy Bắc