'Siêu Ủy ban': Kết thúc chặng đường, vẹn tròn sứ mệnh lịch sử

Sự thành lập "Siêu Ủy ban" đã nêu bật vai trò dẫn dắt của Nhà nước tại 19 Tập đoàn, Tổng Công ty.

Tăng trưởng ấn tượng từ khi khai sinh “Siêu Ủy ban”

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không ngừng phát triển, việc tách bạch chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành với chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp trở thành một yêu cầu cấp thiết. Tình trạng "vừa đá bóng, vừa thổi còi" đã bộc lộ nhiều hạn chế, làm giảm hiệu quả hoạt động của các DNNN. Nhận thức rõ những thách thức này, đồng thời, hướng tới tăng cường hiệu quả quản lý, sử dụng vốn nhà nước, ngày 3/2/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 09/NQ-CP về Thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, chính thức khai sinh "Siêu Ủy ban".

Kỳ vọng đặt ra là CMSC sẽ trở thành một cơ quan chuyên trách, tập trung quyền và trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với phần vốn tại 19 Tập đoàn, Tổng Công ty lớn. Điều này nhằm nâng cao năng lực quản trị, thúc đẩy tái cơ cấu và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của khối DNNN.

Trong 6 năm hoạt động, CMSC đã cơ bản thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 19 tập đoàn, tổng công ty được giao. Các báo cáo tài chính công ty mẹ của 19 tập đoàn, tổng công ty giai đoạn 2018-2023 cho thấy, sau khi được chuyển giao về CMSC, các doanh nghiệp này đã hoàn thành kế hoạch sản xuất, kinh doanh và đầu tư phát triển, đồng thời tổng giá trị vốn nhà nước được bảo toàn và phát triển.

Theo Báo cáo 5 năm hoạt động của CMSC (2023), tổng số vốn và tài sản công ty mẹ của 19 Tập đoàn, Tổng Công ty được CMSC tiếp nhận lần lượt là 922.819 tỷ đồng và 1.646.311 tỷ đồng. Đến hết năm 2023, tổng số vốn và tài sản này đã tăng lên lần lượt là 940.000 tỷ đồng và 1.616.000 tỷ đồng. Doanh thu công ty mẹ của 19 Tập đoàn, Tổng Công ty cũng có sự tăng trưởng ấn tượng từ 823.716 tỷ đồng lên 1.136.000 tỷ đồng.

Đáng chú ý, kết quả hoạt động năm 2024 tiếp tục chứng minh sự tăng trưởng ấn tượng và những đóng góp cụ thể của khối doanh nghiệp dưới sự quản lý của CMSC. Báo cáo Tổng kết công tác năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ năm 2025 của CMSC nêu rõ, năm 2024, tổng doanh thu hợp nhất của 19 Tập đoàn, Tổng Công ty ước đạt 2.030.572 tỷ đồng, vượt 20% kế hoạch năm và tăng 7% so với cùng kỳ. Lợi nhuận trước thuế hợp nhất ước đạt 111.692 tỷ đồng, vượt 58% kế hoạch năm và tăng 56% so với cùng kỳ. Giá trị nộp ngân sách nhà nước hợp nhất ước đạt 206.206 tỷ đồng, vượt 53% kế hoạch năm và tăng 5% so với cùng kỳ.

Nỗ lực thực hiện sứ mệnh trên cả 3 mặt trận: Chính trị - Kinh tế - Xã hội

Trong thời gian qua, 19 Tập đoàn, Tổng Công ty dưới sự quản lý của CMSC đã luôn hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị – kinh tế – xã hội được giao. Các doanh nghiệp này đã đóng góp tích cực vào hiệu quả phát triển và tính cạnh tranh của quốc gia, bảo đảm an ninh, quốc phòng và nguồn cung các sản phẩm, dịch vụ thiết yếu cho xã hội, tạo động lực cho các ngành, lĩnh vực, khu vực kinh tế khác trong nền kinh tế phát triển.

Tổng giá trị đầu tư giai đoạn 2018-2023 của 19 Tập đoàn, Tổng Công ty đạt 777 nghìn tỷ đồng, tập trung vào năng lượng, hạ tầng giao thông, viễn thông. CMSC đã tích cực tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy triển khai các dự án trọng điểm quốc gia như: Đường dây tải điện 500 kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối; Nhà ga hành khách T3 - Cảng Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Cảng hàng không Điện Biên; Các đoạn cao tốc đầu tiên của Dự án đường cao tốc Bến Lức - Long Thành...

Điển hình như bảo đảm cung ứng xăng dầu trong biến động của thị trường (cung ứng 13,76 triệu m3 xăng dầu, 10,84 triệu tấn dầu thô, chiếm 50% thị phần xăng dầu bán lẻ cả nước); bảo đảm an ninh, cung ứng năng lượng bao gồm điện cho sinh hoạt và sản xuất, kinh doanh (cung ứng 242,7 tỷ kWh điện, chiếm khoảng 48% điện năng cả nước), khai thác khí (cung ứng 8,08 tỷ m3 khí, chiếm 100% khí khô, 70% khí hóa lỏng cả nước), than đá (cung ứng 42,2 triệu tấn than sạch); cung ứng sản phẩm công nghiệp, nông nghiệp cho nền kinh tế bao gồm: hóa chất cơ bản (cung ứng 842 nghìn tấn hóa chất cơ bản), phân bón (cung ứng 4,8 triệu tấn phân bón, chiếm 70% phân bón cả nước)...

Để 19 Tập đoàn, Tổng Công ty đạt được những kết quả đáng ghi nhận này, đòi hỏi sự nỗ lực của CMSC trong việc thực hiện nghiêm túc quyền và nghĩa vụ của cổ đông Nhà nước trong định hướng hoạt động doanh nghiệp.

Ngoài ra, một trong những vai trò quan trọng khác của CMSC thời gian qua là làm cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo xử lý các dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả ngành Công Thương. Đến nay, một số dự án, doanh nghiệp đã có nhiều chuyển biến trong sản xuất, kinh doanh. Việc một số dự án, doanh nghiệp đi vào hoạt động ổn định hơn, kinh doanh có lãi, giảm lỗ lũy kế và một số dự án, doanh nghiệp vận hành trở lại sau thời gian dừng sản xuất đã đóng góp cho ngân sách nhà nước, giảm dư nợ trung hạn và dài hạn, bảo đảm duy trì việc làm, đời sống cho hàng nghìn lao động, góp phần ổn định chính trị – xã hội tại địa phương.

Khép lại một chặng đường

Ngày 21/3/2025, theo Nghị quyết số 58/NQ-CP của Chính phủ, CMSC chính thức giải thể, khép lại hành trình hơn 6 năm hoạt động. Chức năng và nhiệm vụ quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp sẽ được chuyển giao về Bộ Tài chính và các bộ chuyên ngành có liên quan. Cụ thể, 18 trong số 19 Tập đoàn, Tổng Công ty sẽ về Bộ Tài chính, riêng MobiFone sẽ chuyển về Bộ Công an.

Việc giải thể CMSC là một phần của chủ trương lớn về sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước theo hướng "tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực, hiệu quả" theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương. Động thái này cũng phản ánh sự nhận định về những hạn chế nhất định của mô hình CMSC trong quá trình hoạt động, đặc biệt là tính hành chính còn cao và chưa hoàn toàn đạt được kỳ vọng về một cơ quan chuyên trách quản lý vốn nhà nước theo đúng chuẩn mực thị trường.

Tại Lễ chuyển giao quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp về Bộ Tài chính, ông Nguyễn Hoàng Anh - Chủ tịch CMSC - cho biết, việc chuyển giao là cột mốc đánh dấu bước chuyển mình mới trong công tác quản lý và phát triển của 18 Tập đoàn, Tổng Công ty. Đồng thời, thể hiện sự quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc tăng cường hơn nữa hiệu quả quản lý và phát huy tối đa tiềm năng của doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh mới.

Cũng tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, việc chuyển giao nhằm thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, tăng cường sức mạnh của nền kinh tế với mục tiêu thực hiện sứ mệnh vươn mình, tăng tốc xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng. Phó Thủ tướng đề nghị, sau khi chuyển giao, Bộ Tài chính cần tạo điều kiện để các Tập đoàn, Tổng Công ty phát huy mạnh mẽ, huy động hiệu quả nguồn lực để thúc đẩy phát triển kinh tế. Đối với doanh nghiệp, Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm mỗi doanh nghiệp phải nỗ lực có tư duy mới, cách làm mới để có hiệu quả, đặc biệt là "có cái tâm của người lãnh đạo, coi doanh nghiệp nhà nước như nhà của mình và làm việc là làm cho nhà của mình".

Dù chấm dứt hoạt động, CMSC đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình trong một giai đoạn nhất định, góp phần quan trọng vào việc cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả hoạt động của khối DNNN, tạo tiền đề vững chắc cho giai đoạn phát triển mới. Việc chuyển giao về Bộ Tài chính được kỳ vọng sẽ tiếp tục tối ưu hóa công tác quản lý vốn nhà nước, đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả hơn trong việc sử dụng nguồn lực quốc gia. Đồng thời, điều này cũng nhằm giảm thiểu các tầng nấc trung gian, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, tạo động lực mới cho sự phát triển của doanh nghiệp nhà nước trong kỷ nguyên mới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng và Chủ tịch CMSC Nguyễn Hoàng Anh ký biên bản chuyển giao quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước từ CMSC về Bộ Tài chính (ngày 28/2/2025).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đánh giá, 18 Tập đoàn, Tổng Công ty đều là những doanh nghiệp "đầu đàn", có hoạt động hiệu quả, đóng góp lớn cho thu ngân sách nhà nước và có vai trò dẫn dắt những thành phần kinh tế khác, là nhân tố khẳng định vị trí vị thế của quốc gia. Do vậy, những mục tiêu, định hướng phát triển của Đất nước có thành công hay không đều có sự đóng góp lớn của 18 Tập đoàn, Tổng Công ty. Theo đó, các Tập đoàn, Tổng Công ty có trọng trách nặng nề, vừa hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả, vừa đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách nhà nước, đảm bảo cân đối lớn của nền kinh tế. Bộ trưởng chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trong Bộ hỗ trợ, đồng hành, chia sẻ với doanh nghiệp.

Gia Hân