Siêu dự án quốc phòng châu Âu đối mặt nguy cơ đổ bể vì bất đồng Đức – Pháp

Chiến đấu cơ Eurofighter Typhoon. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Theo Euronews, FCAS là dự án quốc phòng chung giữa Đức, Pháp và Tây Ban Nha. FCAS hướng tới định hình lại khái niệm “tác chiến trên không trong tương lai” với chiến đấu cơ có thể qua mặt radar, hồng ngoại, cảm biến âm thanh. Ngoài ra, hệ thống cần có khả năng tác chiến điện tử và triển khai vũ khí tầm xa chính xác. Nhìn chung, đây là một “hệ thống các hệ thống" được kết nối mạng, vượt trội so với năng lực của các chiến đấu cơ hiện nay như Eurofighter và Rafale, đồng thời nhằm mục đích đảm bảo chủ quyền không phận châu Âu lâu dài.

Song song với đó, FCAS được kỳ vọng giúp bảo đảm tính tự chủ, không phụ thuộc vào các đối tác ngoài châu Âu.

Tuy nhiên, bất ổn đang bao trùm dự án do tranh chấp quyền sở hữu. Vào tháng 9, hãng thông tấn Reuters (Anh) đưa tin Bộ Quốc phòng Đức cáo buộc nhà sản xuất chiến đấu cơ của Pháp là Dassault cản trở FCAS, sau khi CEO Eric Trappier yêu cầu được trao nhiều quyền quyết định hơn trong giai đoạn tiếp theo của dự án.

Nhà nghiên cứu Jacob Ross tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức (DGAP) nhận định với Euronews rằng bất chấp mong muốn của Dassault, các mảng của FCAS vẫn gắn liền chặt chẽ với Airbus của Đức và Indra của Tây Ban Nha, hai công ty khác cũng tham gia vào quá trình này.

Tuy nhiên, dự án đang rơi vào cảnh đình trệ do bất đồng giữa các công ty quốc phòng liên quan về nhà cung cấp, thiết kế và phân công lao động.

Dassault kiên quyết giữ vai trò chủ đạo trong lĩnh vực chiến đấu cơ, trong khi đó, Đức đang xem xét các đối tác thay thế hoặc một phương án mang tính quốc gia.

Pháp cũng đề xuất thiết kế lại mô hình phân công lao động để trao cho Dassault vai trò lãnh đạo mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, giai đoạn thứ hai của FCAS, trong đó một máy bay thử nghiệm sẽ được chế tạo, vẫn chưa thể bắt đầu do bị trì hoãn, mặc dù kế hoạch thử nghiệm dự kiến là vào năm 2027.

Theo truyền thông địa phương, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron có thể thảo luận về dự án FCAS tại Berlin vào ngày 17/11. Giải pháp cuối cùng dự kiến sẽ được tìm ra vào cuối năm nay. Tuy nhiên, cả hai nước dường như đang cân nhắc việc chấm dứt hoặc tái cơ cấu dự án chiến đấu cơ chung trị giá hàng tỷ euro này và tập trung vào "Đám mây chiến đấu".

"Đám mây chiến đấu" hiện là một phần của FCAS, được thiết kế để kết nối các chiến đấu cơ, thiết bị bay không người lái và trung tâm chỉ huy trong tương lai.

Máy bay chiến đấu Rafale. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Đức và Pháp đang có những động thái biểu thị nguy cơ "rẽ hướng". Nhưng Tây Ban Nha vẫn tiếp tục cam kết với FCAS và đang đầu tư vào công nghệ này.

Đáng chú ý, Đức đã có một phiên bản kế nhiệm FCAS, là Hệ thống Hạt nhân Chiến đấu (CFSN). Trong giai đoạn này, trọng tâm cũng được đặt vào việc xây dựng "Đám mây chiến đấu" và phát triển một loạt thiết bị bay không người lái chiến đấu. "Đám mây chiến đấu" này kết nối tất cả chiến đấu cơ và thiết bị bay không người lái, đảm bảo chúng có thể hoạt động cùng nhau và với các hệ thống của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Sau đó, dự án sẽ tích hợp các máy bay quân sự hiện có như Eurofighter Typhoon và tiêm kích F-35A vào "Đám mây chiến đấu". Giai đoạn cuối cùng dự kiến phát triển một chiến đấu cơ mới, lý tưởng nhất là hợp tác với Tây Ban Nha hoặc Thụy Điển.

Về phần mình, Pháp cũng có kế hoạch riêng phát triển chiến đấu cơ hiện đại thế hệ tiếp theo dựa trên Rafale F5. Dassault đang phát triển Rafale F5 thành một chiến đấu cơ mới với radar cải tiến, động cơ tiên tiến và phối hợp được với thiết bị bay không người lái. Tại Pháp, đây được coi là bước tiến tiết kiệm chi phí, đồng thời bảo vệ chủ quyền công nghiệp của đất nước. Các đối tác nước ngoài phần lớn bị loại khỏi dự án.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc