Siết chặt quảng cáo thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên mạng xã hội: Cần khung pháp lý mới, chế tài mạnh tay

Hình ảnh minh họa/ITN

Để nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong lĩnh vực dược phẩm và sức khỏe trên môi trường mạng, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho rằng cần tăng cường chế tài xử lý để đảm bảo tính răn đe; tăng cường hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của các cấp quản lý; xây dựng cơ sở dữ liệu thuốc được cấp giấy đăng ký lưu hành, kết nối liên thông các cơ sở kinh doanh dược để truy xuất thông tin về nguồn gốc, xuất xứ của thuốc.

Cùng với đó là đẩy mạnh công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân trong việc lựa chọn mua thuốc tại các cơ sở kinh doanh dược hợp pháp và tăng cường phối hợp với các bộ, ngành liên quan và lực lượng quản lý thị trường để xử lý các trường hợp kinh doanh, bán thuốc qua mạng không đúng quy định.

Đồng thời, bổ sung quy định cụ thể để nhận diện và xử lý các hình thức quảng cáo biến tướng, quảng cáo lồng ghép thiếu minh bạch trên mạng xã hội; tăng cường cơ chế hậu kiểm, giám sát chủ động đối với nội dung quảng cáo sau khi được cấp phép, đặc biệt là các quảng cáo được diễn ra trên nền tảng số.

Cũng theo luật sư Diệp Năng Bình, sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược 2024 có hiệu lực, cần khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về điều kiện, quy trình, phạm vi kinh doanh thuốc online; cơ chế đảm bảo chất lượng thuốc trong quá trình bảo quản, vận chuyển; trách nhiệm của các bên tham gia (sàn TMĐT, đơn vị vận chuyển, cơ sở bán lẻ).

Nghiên cứu, xây dựng và áp dụng các giải pháp kỹ thuật, pháp lý mạnh mẽ hơn để yêu cầu định danh, xác thực danh tính của người bán hàng trên các nền tảng trực tuyến, đặc biệt là mạng xã hội, nhằm hạn chế tối đa tình trạng ẩn danh, giả mạo. Đồng thời, tăng cường đầu tư nguồn lực, công nghệ cho các cơ quan chức năng để nâng cao năng lực giám sát, phát hiện, thu thập chứng cứ và xử lý vi phạm trên không gian mạng. Hoàn thiện quy chế phối hợp liên ngành để đảm bảo sự đồng bộ, hiệu quả.

Luật sư Diệp Năng Bình cho biết thêm, trong bối cảnh hiện nay, việc xem xét, quy định rõ ràng và cụ thể hơn về trách nhiệm pháp lý của các nhà cung cấp dịch vụ trung gian, đặc biệt là các nền tảng mạng xã hội lớn là hết sức cần thiết. Bởi, các nền tảng mạng xã hội không chỉ là nơi kết nối thông tin mà còn trở thành các kênh kinh doanh, quảng cáo quan trọng trong thời kỳ công nghệ số. Việc thiếu các quy định pháp lý đủ mạnh về trách nhiệm của các nền tảng này đối với nội dung do người dùng đăng tải, đặc biệt là các nội dung kinh doanh, quảng cáo hàng hóa, dịch vụ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, có thể tạo ra kẽ hở cho các đối tượng xấu thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Do đó, cần có quy định cụ thể, hợp lý về thời gian và quy trình xử lý (gỡ bỏ, ngăn chặn truy cập) đối với các nội dung vi phạm pháp luật (quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả, hàng cấm…) sau khi nhận được thông báo hợp lệ từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc từ người dùng. Có thể xem xét áp dụng chế tài nếu nền tảng không thực hiện hoặc chậm trễ thực hiện yêu cầu mà không có lý do chính đáng.

Đặc biệt, tăng cường trách nhiệm sàng lọc, kiểm duyệt chủ động toàn bộ nội dung, ngăn chặn các nội dung quảng cáo, bán hàng có dấu hiệu vi phạm rõ ràng, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm. Cơ quan quản lý nhà nước cũng cần xác định rõ phạm vi, trình tự, thủ tục mà nền tảng có nghĩa vụ hợp tác, cung cấp thông tin về tài khoản người dùng có hành vi vi phạm pháp luật cho cơ quan chức năng có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, phục vụ công tác điều tra, xử lý, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, có thể nghiên cứu, xem xét quy định trách nhiệm liên đới của nền tảng trong một số trường hợp nhất định để thúc đẩy các nền tảng chủ động hơn trong việc quản lý nội dung.

Đặc biệt, việc quy định trách nhiệm của nền tảng mạng xã hội cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo sự cân bằng giữa mục tiêu bảo vệ người tiêu dùng, duy trì trật tự xã hội với việc bảo đảm quyền tự do ngôn luận, tự do kinh doanh và sự phát triển lành mạnh của các dịch vụ trên nền tảng số, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Thái Yến