Siết chặt kiểm dịch tại cửa khẩu, ngăn chặn dịch Chikungunya xâm nhập Việt Nam

Nước ta có sự giao lưu thương mại, du lịch nhiều với các quốc gia trên thế giới, trong đó có Trung Quốc, nơi đang bùng phát dịch bệnh Chikungunya nên nguy cơ dịch bệnh xâm nhập vào nước ta rất cao, do đó, cần kiểm soát chặt chẽ dịch tại cửa khẩu. Ảnh: Bích Nguyên

Nguy cơ dịch bệnh từ bên ngoài

Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus cùng tên gây ra, lây truyền qua muỗi Aedes - loại muỗi vằn vốn đã phổ biến tại nhiều địa phương ở Việt Nam và cũng là véc tơ truyền bệnh sốt xuất huyết. Bệnh được ghi nhận lần đầu năm 1952 tại Tanzania (Đông Phi) gây sốt cao, đau khớp, nổi ban, tuy không lây trực tiếp từ người sang người, nhưng có khả năng lây lan nhanh qua vết đốt của muỗi Aedes. Hầu hết các triệu chứng thường tự khỏi và kéo dài từ 2 đến 7 ngày nhưng cũng có thể kéo dài hàng tuần, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Ngày 22/7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion, Mayotte, sau đó lan sang nhiều khu vực ở châu Phi, Nam Á, châu Âu.

Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, tại Trung Quốc, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông ghi nhận hơn 4.800 ca mắc Chikungunya chỉ trong nửa đầu năm 2025 - đợt bùng phát lớn nhất từ trước tới nay tại khu vực này, tuy chưa có ca nặng hoặc tử vong. Singapore cũng báo cáo 17 ca mắc từ đầu năm đến ngày 2/8, gấp đôi cùng kỳ năm 2024, trong đó, phần lớn từng đi qua vùng dịch.

Đáng chú ý, thời điểm hiện tại trùng với mùa mưa ở khu vực Bắc bán cầu, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sản, đồng thời, lượng khách du lịch, thương mại qua lại giữa các nước tăng cao. Điều này khiến nguy cơ dịch Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam là rất lớn, đặc biệt qua các cửa khẩu quốc tế.

Chủ động chặn dịch ngay từ biên giới

Hiện, Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya trong cộng đồng. Tuy nhiên, dịch bệnh Chikungunya đang có xu hướng gia tăng tại một số quốc gia trong khu vực, đặc biệt tại Trung Quốc, trong khi đó, muỗi Aedes truyền bệnh đang vào thời kỳ cao điểm có mật độ muỗi cao tại nhiều địa phương và thời điểm mùa hè, nhiều khách du lịch đi và đến Việt Nam nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam thông qua người nhập cảnh mang mầm bệnh và lây lan nhanh trong cộng đồng dân cư.

Ngày 10/8, Bộ Y tế đã ban hành Công văn số 5270/BYT-PB về tăng cường phòng, chống bệnh Chikingunya gửi các tỉnh, thành phố, Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur, Viện Sốt rét - Ký sinh, các bệnh viện thuộc Bộ Y tế. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị triển khai tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch; tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan, giám sát muỗi, véc tơ truyền bệnh tại các khu vực cửa khẩu và tại cộng đồng theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Đồng thời, tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám và điều trị kịp thời; đồng thời có kế hoạch phân cấp chuyên môn, tránh tình trạng quá tải bệnh viện.

Việc kết hợp phòng chống Chikungunya và sốt xuất huyết sẽ giúp giảm gánh nặng nhân lực và chi phí, bởi cả hai bệnh đều do muỗi Aedes truyền và có biện pháp phòng ngừa tương đồng. Do đó, Bộ Y tế đề nghị các địa phương triển khai công tác phòng chống dịch bệnh Chikungunya kết hợp với phòng chống sốt xuất huyết thông qua chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy.

Ngoài ra, các địa phương cần đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng; rà soát, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực phòng chống dịch bệnh, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra.

Cán bộ Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Móng Cái, BĐBP tỉnh Quảng Ninh kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện qua lại biên giới. Ảnh: Bích Nguyên

Người về từ vùng dịch cần chủ động theo dõi sức khỏe

Để chủ động phòng, chống bệnh Chikungunya, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau: Người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh Chikungunya cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt, đau khớp, nổi ban...), cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Người dân tại các hộ gia đình, khu dân cư, cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu hoặc hóa chất diệt ấu trùng vào bát nước kê chân chạn. Ngoài ra, loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá... Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày. Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Khi bị sốt, đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị, không tự ý điều trị tại nhà.

Đối với người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng bệnh Chikungunya đang tăng cao, Bộ Y tế khuyến cáo cần chủ động phòng ngừa tránh muỗi đốt. Chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng giống Chikungunya...

Chikungunya hiện chưa có thuốc đặc hiệu hay vắc xin phòng bệnh. Phần lớn ca bệnh hồi phục sau 1-2 tuần, nhưng một số người có thể bị đau khớp kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt. Với điều kiện khí hậu, địa hình và mật độ dân cư tại Việt Nam, nếu dịch xâm nhập, nguy cơ bùng phát trên diện rộng là rất lớn. Do đó, việc siết chặt kiểm dịch tại cửa khẩu, giám sát muỗi và nâng cao ý thức phòng bệnh trong cộng đồng là giải pháp then chốt. Mỗi cá nhân, hộ gia đình cần tham gia tích cực vào các hoạt động diệt muỗi, loại bỏ nơi sinh sản của muỗi và tuân thủ hướng dẫn của ngành y tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, lực lượng y tế và người dân sẽ là “lá chắn” hiệu quả, giúp Việt Nam chủ động ngăn chặn dịch Chikungunya xâm nhập, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ổn định đời sống xã hội.

An Nhiên