Sẽ xử phạt các hộ kinh doanh cố tình vi phạm quy định về xuất hóa đơn sau khi hệ thống vận hành thông suốt

Nhiều hộ kinh doanh đóng cửa vì không chứng minh được nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa.

Trong phiên chất vấn tại Quốc hội ngày 19/6/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định đến thời điểm hiện tại chưa có hộ kinh doanh nào bị xử phạt liên quan đến việc triển khai hóa đơn điện tử.

Trả lời chất vấn của đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) về những vướng mắc của hộ kinh doanh khi xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết cơ quan thuế vẫn đang tích cực hỗ trợ các hộ kinh doanh trong quá trình thực hiện nhằm đảm bảo việc áp dụng được thuận lợi, hiệu quả. Ông nhấn mạnh: việc xử phạt chỉ được áp dụng nếu sau này, khi hệ thống đã vận hành thông suốt nhưng các hộ vẫn cố tình vi phạm.

Liên quan đến hiện tượng một số hộ yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt nhằm tránh xuất hóa đơn điện tử, đại diện Bộ Tài chính khẳng định đây là hành vi vi phạm pháp luật thuế, tuy không phổ biến. Bộ Tài chính cam kết sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan để tăng cường tuyên truyền, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong hoạt động kinh doanh.

Cũng tại phiên chất vấn, đại biểu Quốc hội Lã Thanh Tân (Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hải Phòng) đặt vấn đề về việc trong hơn 5 triệu hộ kinh doanh hiện nay, có nhiều hộ hoạt động với quy mô lớn nhưng vẫn chưa chính thức chuyển đổi thành doanh nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý e ngại chi phí, thủ tục và nghĩa vụ tài chính sau khi chuyển đổi.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, trong đó nhiều hộ có doanh thu tương đương doanh nghiệp. Đây là lực lượng quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu đạt 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030. Tuy nhiên, tiến độ chuyển đổi hộ kinh doanh sang doanh nghiệp vẫn chưa đạt kỳ vọng dù Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đã được ban hành từ năm 2017.

Bộ trưởng chỉ ra ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này: (1) Chênh lệch lớn về chi phí tuân thủ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; (2) Nhiều hộ chưa nắm rõ quy định pháp luật, chưa quen với việc quản lý sổ sách kế toán; (3) Hộ kinh doanh được áp dụng chế độ thuế khoán và thủ tục đơn giản hơn doanh nghiệp.

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh áp dụng thuế khoán có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm thuộc một số ngành nghề như ăn uống, khách sạn, bán lẻ... sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi, Bộ Tài chính đang triển khai một số giải pháp trọng tâm: (1) Rà soát, hoàn thiện khung pháp lý để giảm khoảng cách về quản lý, kế toán và tài chính giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp; (2) Khẩn trương xây dựng nền tảng pháp lý cho việc bãi bỏ thuế khoán từ ngày 1/1/2026, hướng tới minh bạch hóa hoạt động kinh doanh; (3) Triển khai các chính sách hỗ trợ như: miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong ba năm đầu sau chuyển đổi, miễn lệ phí môn bài, cung cấp miễn phí nền tảng số và phần mềm kế toán.

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng sẽ tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức quản trị và pháp lý cho hộ kinh doanh, giúp họ tự tin chuyển đổi và phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp.

Phương Linh