Sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị - thành tựu mang tầm đột phá

Trải qua gần 40 năm đổi mới, Đảng ta luôn kiên định quan điểm: Xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Nếu như Đại hội VI của Đảng mở ra một cuộc cách mạng trong tư duy phát triển, thì thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII (Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25-10-2017), Đảng ta tiếp tục khởi xướng một cuộc cách mạng trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, đó là cuộc cách mạng về tổ chức, thể chế, con người và phương thức vận hành quyền lực chính trị trong điều kiện mới.

Cuộc cách mạng này bắt nguồn từ nhận thức sâu sắc của Đảng về mối quan hệ biện chứng giữa tổ chức bộ máy và năng lực cầm quyền. Theo lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tổ chức là hình thức biểu hiện vật chất của đường lối, là công cụ chuyển hóa ý chí chính trị của giai cấp cầm quyền thành hiện thực xã hội. Do đó, đổi mới tổ chức bộ máy không đơn thuần là sắp xếp cơ học các cơ quan, mà là một hành động chính trị có tính chất cách mạng, nhằm chuyển hóa chất lượng bộ máy thành hiệu năng cầm quyền, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Từ góc độ đó, cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh, gọn, mạnh là bước phát triển mạnh mẽ của đường lối đổi mới toàn diện, thể hiện rõ bản lĩnh, trí tuệ, tầm nhìn chiến lược và năng lực của Đảng ta.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Ảnh: TTXVN

Trong giai đoạn 2017-2024, quá trình thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã tạo nên chuyển biến mang tính bước ngoặt. Đặc biệt, từ tháng 10-2024, trên cơ sở tổng kết 7 năm thực hiện Nghị quyết 18, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã xác lập mô hình tổng thể hệ thống chính trị. Mô hình có ý nghĩa lịch sử, đánh dấu sự tái cấu trúc căn bản hệ thống tổ chức của quyền lực chính trị Việt Nam. Đây không chỉ là sự thay đổi kỹ thuật hành chính mà là sự thiết lập mô hình tổ chức quyền lực phù hợp quy luật phát triển của Nhà nước, nhằm thực hiện hiệu quả nguyên tắc “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”.

Việc điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, không tổ chức cấp huyện; sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã với quy mô lớn nhất trong lịch sử hoàn thành sớm so với mục tiêu đề ra đã phản ánh quyết tâm cải cách triệt để và năng lực tổ chức thực tiễn xuất sắc của Đảng ta. Cùng với đó là sự đồng bộ trong sửa đổi, bổ sung, ban hành mới hệ thống các văn bản của Đảng và Nhà nước, tạo lập nền tảng chính trị-pháp lý vững chắc, bảo đảm bộ máy hoạt động thông suốt, ổn định, không gián đoạn, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Có thể khẳng định: Đảng ta đã phát triển và vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác-Lênin về tổ chức quyền lực chính trị, gắn với điều kiện của Việt Nam, hình thành một mô hình tổ chức hệ thống chính trị vừa bảo đảm tính thống nhất tập trung, vừa mở rộng tính linh hoạt, thích ứng và gần dân hơn. Sự tinh gọn tổ chức, hợp nhất chức năng, xóa bỏ tầng nấc trung gian không chỉ làm giảm chi phí hành chính mà quan trọng hơn, nâng cao năng lực hành động của bộ máy, chuyển từ “hành chính quản lý” sang “kiến tạo phát triển”.

Thực tiễn cũng chỉ ra, cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy lần này cho thấy tính khoa học, đồng bộ và nhất quán của công tác lãnh đạo, chỉ đạo: Từ cấp Trung ương đến cơ sở, các khâu từ nghiên cứu mô hình, ban hành quy định, xây dựng lộ trình, đến tổ chức triển khai đều được tiến hành chặt chẽ, quyết liệt, đồng bộ, dân chủ, khoa học và hiệu quả cao. Đặc biệt, công tác chính sách, tư tưởng, tổ chức cán bộ, tinh giản biên chế, chế độ đối với người bị tác động... đều được xử lý hài hòa, có lộ trình, thể hiện rõ tính nhân văn, trách nhiệm và bản lĩnh chính trị của Đảng cầm quyền, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

Tôi thấy rằng, cuộc cải cách bộ máy lần này thể hiện tầm nhìn chính trị sâu sắc của Đảng về Nhà nước và hệ thống chính trị Việt Nam trong thời kỳ phát triển mới. Thời kỳ mà yêu cầu cầm quyền của Đảng không chỉ là “lãnh đạo đúng” mà còn phải “lãnh đạo hiệu quả”. Điều đó đòi hỏi Đảng phải không ngừng tự đổi mới, tự chỉnh đốn, tự hoàn thiện mô hình tổ chức và cơ chế vận hành của chính mình để tăng cường năng lực lãnh đạo, cầm quyền, khơi thông sức mạnh sáng tạo của nhân dân, đồng thời thích ứng với xu thế toàn cầu hóa, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Để tiếp tục phát triển và làm sâu sắc hơn cuộc cách mạng này, theo tôi, Đảng ta và các tổ chức từ Trung ương đến địa phương cần tiếp tục phát triển lý luận về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị Việt Nam trong điều kiện mới, gắn đổi mới tổ chức với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, đổi mới thể chế quản trị Nhà nước và đổi mới nội dung hoạt động của các tổ chức chính trị-xã hội. Hoàn thiện mô hình tổ chức hệ thống chính trị địa phương hai cấp theo hướng phân quyền, phân cấp rõ ràng, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương, đồng thời bảo đảm sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Trung ương. Xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực trong nội bộ hệ thống chính trị, phòng ngừa nguy cơ tha hóa quyền lực, bảo đảm mọi quyền lực đều được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế, pháp luật và đạo đức công vụ. Đẩy mạnh chuyển đổi số, cải cách hành chính và đổi mới phương thức làm việc của bộ máy nhà nước, chuyển từ “quản lý hành chính” sang “phục vụ-kiến tạo-dẫn dắt phát triển”. Xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực và phẩm chất chính trị mẫu mực, đạo đức tốt.

Cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị mà Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo thể hiện sự phát triển về chất của Đảng trên cả phương diện lý luận và thực tiễn. Thành công của cuộc cách mạng này là minh chứng sinh động cho năng lực tự đổi mới, tự hoàn thiện, tự nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng ta, một Đảng cách mạng chân chính, luôn đặt lợi ích của dân tộc, của nhân dân lên trên hết, trước hết.