Sáng tạo nội dung số: Gen Z đưa bản sắc Việt vươn ra thế giới

Lễ vinh danh Giải thưởng Sáng tạo nội dung số Việt Nam sẽ diễn ra vào cuối năm 2025. Ảnh: Bộ VH,TT&DL.

Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, những câu chuyện về di sản, làng nghề, ẩm thực, trang phục hay nghệ thuật dân gian Việt Nam có thể đến với hàng triệu khán giả quốc tế.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, việc quảng bá văn hóa truyền thống không còn giới hạn trong phạm vi biên giới quốc gia. Thế hệ trẻ, đặc biệt là Gen Z đang tiên phong trong hành trình này, khi họ biến sáng tạo nội dung số trở thành “cầu nối” đưa bản sắc Việt ra thế giới.

Thế hệ kiến tạo “cầu nối” văn hóa

Theo khảo sát của Advertising Vietnam vào năm 2024, 65% Gen Z tại Việt Nam tự nhận mình là những người sáng tạo nội dung (content creators). Đây không chỉ là một con số ấn tượng mà cho thấy, sự dịch chuyển căn bản trong cách người trẻ tiếp cận không gian số.

Thế hệ trẻ ngày nay không chỉ là những người tiêu thụ thông tin mà đã trở thành chủ thể sáng tạo, định hình xu hướng trên không gian mạng. Với sự am hiểu công nghệ, khả năng ngoại ngữ và sự nhạy bén, Gen Z dễ dàng kết nối với cộng đồng quốc tế, truyền tải giá trị văn hóa theo cách hiện đại.

Đặc biệt, thói quen tiếp nhận thông tin qua điện thoại thông minh và ưu tiên các định dạng video ngắn giúp họ nhanh chóng đưa nội dung vượt khỏi biên giới. Chính những nền tảng như TikTok, YouTube Shorts hay Instagram Reels đang trở thành cầu nối mạnh mẽ để văn hóa Việt lan tỏa xa hơn.

Những năm gần đây, không khó để bắt gặp hình ảnh áo dài, nhạc dân ca remix hay các món ăn truyền thống Việt Nam xuất hiện trong các trào lưu quốc tế. Một đoạn clip ngắn giới thiệu phở, bún chả hay bánh đa, bánh đúc với phong cách kể chuyện dí dỏm có thể lan truyền đến hàng triệu người. Bản sắc văn hóa nhờ vậy không chỉ “đóng khung” mà trở nên sống động, hiện diện trong đời sống số toàn cầu.

Nhiều dự án cộng đồng do người trẻ khởi xướng đã chứng minh tiềm năng này. Các video trải nghiệm làng nghề, khám phá ẩm thực, giới thiệu nghệ thuật dân gian không chỉ thu hút khán giả trong nước mà còn tạo được sự chú ý từ cộng đồng quốc tế. Trong đó, phải kể đến dự án “Nét Việt Nam” xây dựng loạt video xoay quanh ba chủ đề: Gen Z về làng (trải nghiệm làng nghề), Gen Z cùng hương vị Việt (khám phá ẩm thực), Gen Z cùng di sản Việt (giới thiệu nghệ thuật dân gian, sân khấu truyền thống).

Hoặc mới đây nhất, chiến dịch “Tự hào Việt Nam” chào mừng 80 năm Quốc khánh, do Cục Phát thanh - Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VH,TT&DL) phát động đã “nhuộm đỏ không gian mạng” với tâm điểm là hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng cùng các biểu tượng lịch sử - văn hóa dân tộc được lan tỏa rộng khắp mạng xã hội và ứng dụng số.

Song song với đó, các cuộc thi thiết kế sản phẩm sáng tạo lấy cảm hứng từ biểu tượng truyền thống đã góp phần đưa văn hóa Việt gần gũi hơn với giới trẻ toàn cầu, biến di sản thành những giá trị có thể sử dụng, yêu thích trong đời sống hàng ngày.

Các bạn trẻ dự án 'Nét Việt Nam' tìm về làng nghề, gặp gỡ nghệ nhân để thực hiện video lan tỏa giá trị truyền thống. Ảnh: Nét Việt Nam.

Từ giảng đường đến sân chơi quốc gia

Sáng tạo nội dung số cũng đang trở thành một phần trong đời sống sinh viên ngày nay. Tại nhiều trường đại học, các sân chơi sáng tạo giúp người trẻ thử sức với những ý tưởng nhỏ nhưng giàu tính văn hóa, qua đó rèn luyện kỹ năng truyền thông, đồng thời trở thành những “đại sứ văn hóa” trong tương lai.

Trên bình diện quốc gia, việc hình thành và duy trì các giải thưởng dành cho nhà sáng tạo nội dung số đã khẳng định đây là lĩnh vực chuyên nghiệp, có trách nhiệm xã hội. Sự công nhận từ các cơ quan quản lý không chỉ khích lệ thế hệ trẻ, mà còn tạo nền tảng để nội dung số trở thành một ngành công nghiệp sáng tạo góp phần quảng bá đất nước.

Theo giới chuyên gia, dù mở ra cơ hội lớn nhưng việc đưa văn hóa Việt ra thế giới thông qua nội dung số cũng đối diện nhiều thách thức. Sự thương mại hóa quá mức dễ khiến các giá trị truyền thống không có chiều sâu. Các clip lan truyền nhanh nhưng thiếu kiểm chứng có thể dẫn đến sai lệch bản chất về lịch sử, phong tục. Ngoài ra, vấn đề bản quyền và sự tôn trọng văn hóa bản địa cũng cần được chú ý.

Để sáng tạo nội dung số thực sự trở thành một kênh quảng bá văn hóa đất nước, cần có sự kết hợp giữa trải nghiệm sáng tạo với nền tảng kiến thức, sự đồng hành của nghệ nhân và chuyên gia cũng như quy tắc ứng xử trên không gian mạng. Đồng thời, cần mở rộng các sân chơi, hỗ trợ nguồn lực cho giới trẻ, kịp thời tôn vinh những sản phẩm chất lượng, giá trị văn hóa cao.

Nhằm đáp ứng các tiêu chí ấy, ngày 10/9 Cục Phát thanh - Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VH,TT&DL) cùng một số đơn vị liên quan công bố chương trình “Ngày hội Sáng tạo nội dung số Việt Nam - Vietnam iContent 2025”. Với chủ đề “Rạng rỡ Việt Nam”, chương trình hướng tới lan tỏa tinh thần tự hào dân tộc, truyền cảm hứng đổi mới và khẳng định vai trò của các nhà sáng tạo trong sự phát triển chung của đất nước.

Sáng tạo nội dung số đang mở ra một kỷ nguyên mới cho việc quảng bá văn hóa Việt Nam. Nhờ sự năng động và sáng tạo của Gen Z, những giá trị tưởng chừng chỉ gói gọn trong không gian truyền thống đã bước ra đời sống số, kết nối với hàng triệu khán giả khắp thế giới.

Quan trọng hơn, mỗi sản phẩm nội dung số không chỉ là một đoạn video ngắn, mà còn là nhịp cầu để thế hệ trẻ viết tiếp câu chuyện văn hóa Việt trong kỷ nguyên toàn cầu hóa - bằng ngôn ngữ quốc tế nhưng vẫn giữ vẹn nguyên hồn cốt dân tộc.

Trần Hòa