Sẵn sàng khởi động cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành

Các bước triển khai tiếp theo thế nào?

Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước). Dự án có chiều dài 128,8km với 4 làn xe, vận tốc dự kiến 100 - 120km/h, được thực hiện ngay từ năm 2024 và cơ bản hoàn thành năm 2026, đưa vào khai thác, vận hành năm 2027.

Phối cảnh dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành.

Đại diện Cục Đường cao tốc VN cho biết, sau khi Quốc hội thông qua chủ trương, Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết triển khai, giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương. Tiếp đó, UBND tỉnh Bình Phước và Đắk Nông theo nhiệm vụ là cơ quan chủ quản sẽ lựa chọn đơn vị tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi các dự án thành phần.

Riêng dự án thành phần 1: Đầu tư xây dựng đường cao tốc theo phương thức đối tác công tư - PPP, sau khi hoàn chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi sẽ trình Hội đồng thẩm định Nhà nước và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh Bình Phước với vai trò là cơ quan có thẩm quyền sẽ tổ chức lựa chọn nhà đầu tư.

Dự kiến, 4 dự án thành phần do cơ quan địa phương là cơ quan chủ quản (2 dự án thành phần đầu tư xây dựng đường gom, cầu vượt ngang và 2 dự án thành phần bồi thường, hỗ trợ tái định cư) sẽ khởi công vào cuối năm 2024. Dự án thành phần đường cao tốc dự kiến đến cuối năm 2024 sẽ phê duyệt dự án đầu tư.

Với dự án này, Bộ GTVT sẽ giữ hai vai trò. Vai trò thứ nhất là cơ quan chuyên môn về xây dựng, cùng tham gia với Hội đồng thẩm định Nhà nước thẩm định dự án. Vai trò thứ hai là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành GTVT. Bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với UBND các tỉnh kịp thời tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai.

Áp dụng nhiều cơ chế đặc thù

Cũng theo Cục Đường cao tốc VN, bên cạnh các cơ chế đặc thù về giải ngân vốn, trình tự triển khai dự án, Nghị quyết Quốc hội cho phép áp dụng các cơ chế đặc thù về GPMB, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để tối ưu thời gian chuẩn bị đầu tư.

Cụ thể, cho phép người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường. Việc khai thác khoáng sản được thực hiện đến khi hoàn thành dự án. Trường hợp không phải lập dự án đầu tư khai thác khoáng sản thì không phải thực hiện thủ tục lập báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Thực tế, ở một số dự án cao tốc lớn được triển khai trong thời gian qua cho thấy, khi cơ chế đặc thù về GPMB, nhiều địa phương đã đạt tỷ lệ GPMB từ 90 - 95% chỉ sau khoảng 1 năm kể từ ngày Quốc hội bấm nút.

Nếu trước đây, thủ tục chuẩn bị đầu tư các dự án cao tốc như Gia Nghĩa - Chơn Thành thường phải mất khoảng 2 năm kể từ ngày Quốc hội thông qua chủ trương thì nhờ cơ chế đặc thù, thời gian này được rút ngắn tối thiểu 1 năm. Vì vậy, những khó khăn phát sinh chắc chắn sẽ giảm đáng kể.

Với số liệu về dự báo nhu cầu vận tải như hồ sơ trình Quốc hội, kết quả tính toán phương án tài chính cho thấy việc đầu tư dự án là khả thi theo quy định của pháp luật về đầu tư PPP.

Các địa phương đã sẵn sàng

Ông Nguyễn Nhân Bản, Giám đốc Sở GTVT tỉnh Đắk Nông cho biết, sau khi Quốc hội thông qua chủ trương, sở đã tham mưu UBND tỉnh kế hoạch phân công nhiệm vụ cho các đơn vị bắt tay ngay vào công việc.

Dự án có tổng diện tích GPMB đoạn qua địa bàn tỉnh Đắk Nông là 261ha bao gồm hơn 8ha đất ở, 1,58ha đất trồng lúa, 25,1ha đất trồng hoa màu, 175,9ha đất trồng cây lâu năm và 50,2ha đất trồng cây hàng năm. Tổng số hộ bị ảnh hưởng khoảng 408 hộ, dự kiến bố trí tái định cư khoảng 250 hộ, kinh phí 662 tỷ đồng.

Nhu cầu sử dụng cát của dự án đoạn qua địa bản khoảng 130.000m3. Theo rà soát, tỉnh có 7 mỏ cát đang khai thác, tổng công suất hàng năm khoảng 182.000m3/năm, đáp ứng dư nhu cầu.

Tương tự, nhu cầu đá khoảng 690.000m3. Hiện tỉnh có 9 mỏ đang hoạt động, trữ lượng khoảng 8.185.678m3, công suất 539.800m3/năm, đáp ứng đủ nhu cầu. Về đất đắp, nhu cầu sử dụng khoảng 2.580.000m3, trên địa bàn có 19 mỏ, trữ lượng thừa sức đáp ứng.

Tổng mức đầu tư của dự án là 25.540 tỷ đồng. Trong đó, phần vốn ngân sách địa phương là 2.233,5 tỷ đồng, riêng tỉnh Đắk Nông là 1.000 tỷ đồng thực hiện hai gói thầu GPMB (662 tỷ đồng) và xây lắp (khoảng 338 tỷ đồng). Địa phương đã có nghị quyết, thống nhất về việc bố trí.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tấn Hùng, Giám đốc Sở GTVT tỉnh Bình Phước cho biết, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tổ chức rà soát kỹ khối lượng GPMB, lựa chọn các vị trí tái định cư và dự kiến các nguồn cung cấp vật liệu.

Về tái định cư, tỉnh dự kiến đầu tư các khu tái định cư trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Bù Đăng, Đồng Phú, Đồng Xoài, Chơn Thành. Hiện một số khu đã hoàn thành quy hoạch và đã triển khai đầu tư một phần cơ sở hạ tầng.

Phạm vi ảnh hưởng của dự án chủ yếu là đất trồng cây lâu năm, chỉ ảnh hưởng khoảng 46ha đất rừng sản xuất; 9,36ha đất lúa; đất ở khoảng 5ha.

Đối với đất rừng sản xuất đã được HĐND tỉnh Bình Phước chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng ngày 8/12/2023. Đối với đất lúa đang hoàn tất các thủ tục trình HĐND tỉnh quyết định tại kỳ họp giữa năm 2024. Đây là các điều kiện rất thuận lợi nhằm đẩy nhanh tiến độ.

Về nguồn cung vật liệu, trên địa bàn tỉnh đã quy hoạch 16 mỏ vật liệu đất đắp trữ lượng 18.850.000m3, 24 mỏ đá xây dựng trữ lượng 146.700.000m3, 2 mỏ cát trữ lượng 1.468.000m3, các mỏ đất đắp trữ lượng 20.080.000m3, đáp ứng toàn bộ nhu cầu.

"Tuyến đường sau khi hình thành sẽ là con đường thoát nghèo của tỉnh Đắk Nông và con đường làm giàu cho tỉnh Bình Phước", ông Hùng nói.

Mở ra không gian phát triển mới

Sau khi Quốc hội bấm nút thông qua chủ trương, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) trong phần phát biểu thảo luận đã thay mặt cử tri, nhân dân hai tỉnh Đắk Nông và Bình Phước gửi lời cảm ơn tới Quốc hội đã dành sự quan tâm, quyết định thông qua chủ trương đầu tư dự án.

Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, ông Mai chia sẻ thêm: "Sự ủng hộ của các ĐBQH đối với dự án này không chỉ thể hiện trách nhiệm của các đại biểu mà còn là tình cảm dành cho nhân dân khu vực Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Nông, Bình Phước và khu vực Đông Nam Bộ nói riêng. Chắc chắn dự án sẽ làm thay đổi bổ mặt của cả vùng".

ĐBQH Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cũng cho rằng, dự án sẽ mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương và tăng cường liên kết vùng, tạo động lực, sức lan tỏa, phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ.

"Nghị quyết đã dành các cơ chế, chính sách đặc thù để làm sao quá trình triển khai thuận lợi nhất. Cùng đó, với sự quyết tâm và sẵn sàng của địa phương, việc sớm khởi sông và đưa dự án về đích đúng hẹn là rất khả thi", ông Ngân nói.

Theo ĐBQH Vũ Ngọc Long (Bình Phước), Nghị quyết của Quốc hội cơ bản đã tiếp thu rất nhiều ý kiến của đại biểu thảo luận trước đó: "Những cơ chế đặc thù, những chính sách đột phá đã được áp dụng, đây là cơ sở rất quan trọng để dự án hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng. Như vậy, niềm mong mỏi của bà con Đắk Nông, Bình Phước đã sắp trở thành hiện thực".

Nhóm phóng viên