Sách self-help vô dụng, tiểu thuyết làm nên các doanh nhân thành công?

Minh họa. Ảnh: Youtube.

Hơn ba thập kỷ trước, Warren Buffett đã giới thiệu cho Bill Gates một cuốn sách thay đổi cách ông nghĩ về kinh doanh.

Tuyển tập tiểu luận Business Adventures năm 1969 của John Brooks với những câu chuyện về thế giới Phố Wall đã khiến Gates phải đọc ngấu nghiến.

"Tác phẩm của Brooks cho thấy các quy tắc để điều hành một doanh nghiệp vững mạnh và tạo ra giá trị vẫn không thay đổi", Gates viết vào năm 2014.

Ảnh: Amazon.

Những cuốn sách được giới thiệu thường xuyên nhất cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp thường có một điểm chung: chúng là sách phi hư cấu.

Năm 2024, khi Business Insider biên soạn danh sách 20 cuốn sách được các CEO quyền lực yêu thích, chỉ có một cuốn là tiểu thuyết.

Tuy nhiên, một số chuyên gia và các CEO yêu sách cho rằng sự vắng mặt của tiểu thuyết trên kệ sách của nhiều doanh nhân, đặc biệt là nam giới, là một cơ hội.

Họ cho rằng thế giới tiểu thuyết khơi gợi trí tưởng tượng và sẽ giúp mài giũa những kỹ năng mềm quan trọng, từ đó có thể giúp một CEO tương lai đưa sự nghiệp của họ lên một tầm cao mới.

Tess Pawlisch, người sáng lập kiêm CEO của một công ty truyền thông và là một độc giả cuồng nhiệt của cả sách hư cấu và phi hư cấu, cho biết: "Tiểu thuyết không chỉ là vấn đề văn hóa. Đó thực sự là vấn đề về lãnh đạo".

Giá trị của tiểu thuyết

Các nhà nghiên cứu từ lâu đã phát hiện ra rằng tiểu thuyết có thể cải thiện kỹ năng giao tiếp, giúp con người dễ dàng đồng cảm, đọc hiểu cảm xúc và thích nghi với các tín hiệu xã hội.

Joseph Badaracco, Giáo sư về đạo đức Kinh doanh tại Đại học Harvard, thường yêu cầu sinh viên học quản trị kinh doanh đọc và thảo luận về tiểu thuyết. Mặc dù giáo trình của ông đã trải qua nhiều lần thay đổi trong hai thập kỷ qua, ông cho biết có một điều vẫn không đổi: Sinh viên đọc tiểu thuyết "cảm nhận thực tế cuộc sống rõ rệt hơn".

"Nhìn chung, tôi nghĩ tiểu thuyết thực sự mở rộng và đào sâu hiểu biết của bạn về con người, về bản thân và về các tình huống", Badaracco nói về các tiểu thuyết mà ông giao cho lớp học.

Nhưng dường như ít người trong giới kinh doanh nhận ra điều này. Mọi người không muốn một quá trình, không muốn phải vất vả tìm kiếm giá trị. Họ muốn được hướng dẫn từng bước một và có kết quả ngay lập tức.

Pawlisch cho biết bà phát ngán với những cuốn sách quen thuộc được gợi ý cho các doanh nhân đầy tham vọng như 48 Nguyên tắc chủ chốt của quyền lực của Robert Greene, Đắc nhân tâm của Dale Carnegie, 7 Thói quen để thành đạt của Stephen R. Covey hay Thay đổi tí hon, hiệu quả bất ngờ của James Clear.

Trong khi những cuốn sách kiểu này giúp người đọc hoàn thiện thói quen, kỹ năng và mục tiêu của bản thân, Pawlisch cho biết khi nói đến việc quản lý một nhóm hoặc chèo lái công ty vượt qua khó khăn, thì việc tự hoàn thiện bản thân là chưa đủ.

Công việc của bà cũng đòi hỏi bà phải suy nghĩ về điều người khác muốn và cần, không chỉ nhân viên của bà, mà cả các cổ đông, khách hàng và người tiêu dùng.

Trong khi đó, Pawlisch cho biết: "Ý tưởng trong các cuốn sách này tương tự nhau. Chúng còn thường được viết bởi cùng một kiểu người: những người đàn ông da trắng, trình độ đại học, có hoàn cảnh kinh tế xã hội ổn định hoặc khá giả. Nói cách khác, đây là những cuốn sách được viết và dành cho những người có khả năng tiếp cận tương đối với các nguồn lực, vốn và quyền lực.

Tất cả nguồn lực đó có thể rất hạn chế trong kinh doanh. Do đó, nếu bạn chỉ tiếp nhận điều phương tiện truyền thông phản ánh, bạn thực sự đang đánh mất khả năng kết nối vượt qua ranh giới", Pawlisch nói.

Đã đến lúc nhìn nhận tiểu thuyết khác đi

Trong khi đó, khi Pawlisch đọc cuốn tiểu thuyết yêu thích lâu năm The House of the Spirits của Isabel Allende, bà khám phá nhiều điều mới mẻ. Pawlisch chia sẻ: "Tiểu thuyết giúp trí não hiểu về các sắc thái, mâu thuẫn và trí tưởng tượng".

Ảnh: Amazon.

Việc một nữ doanh nhân như Pawlisch đọc tiểu thuyết cuồng nhiệt không quá ngạc nhiên. Tuy nhiên, một số doanh nhân nam đang dần hiểu được giá trị của tiểu thuyết.

Họ thành đạt trong nhiều ngành nghề, như các giám đốc tiếp thị, giáo sư đại học, doanh nhân công nghệ và luật sư. Họ đều chia sẻ rằng tiểu thuyết giúp họ nâng cao khả năng giao tiếp trong các cuộc họp, kết nối một cách khéo léo, đưa ra những phản hồi khó khăn mà không làm nhân viên nản lòng, và thậm chí phát hiện ra những luồng suy nghĩ tiêu cực trong công ty.

"Đàn ông đọc tiểu thuyết sẽ giỏi hơn trong việc đọc vị người khác", Jordan Geary, một nhà sản xuất sáng tạo từng đoạt giải Emmy và là giám đốc điều hành truyền hình lâu năm, nói.

Geary thích đọc mọi thứ, từ Bá tước Monte Cristo đến Yêu nữ hàng hiệu, và cho rằng những tác phẩm này đã giúp ông phát triển cả về mặt kỹ năng xã hội lẫn sáng tạo.

Geary nói thêm: "Trong giao tiếp, đàn ông thường trở thành những cỗ máy, kiểu như, 'Trước tiên anh làm cái này, sau đó anh làm cái kia, rồi anh làm cái kia, hết rồi'. Không có sự sáng tạo, không thu hút, không cần khả năng thích nghi".

Ricardo Fayet, đồng sáng lập kiêm Giám đốc tiếp thị của trung tâm xuất bản trực tuyến Reedsy, cũng cho biết những cuốn sách sử thi giả tưởng ông đọc, trong đó có những nhà lãnh đạo phức tạp và nhiều tình huống rủi ro cao, đã ảnh hưởng đến việc ra quyết định của ông.

Tuy nhiên, trong cả cuộc sống cá nhân lẫn công việc, Fayet nhận thấy tiểu thuyết vẫn đang bị coi nhẹ, chỉ như một thú vui tiêu khiển, thay vì là một nguồn hữu ích cho những tình huống khó xử trong thế giới thực.

Có lẽ đã đến lúc tiểu thuyết được nhìn nhận khác đi trong thế giới kinh doanh. Jordan Geary cho hay: "Những nhà lãnh đạo vĩ đại không chỉ đưa ra chỉ đạo. Họ là những người kể chuyện".

Minh Hoa