'Rộng đường' xuất khẩu cá rô phi

Tiềm năng rộng mở

Cá rô phi từ lâu đã là một đối tượng thủy sản rất quan trọng được quan tâm, đầu tư phát triển ở nước ta. Từ những năm 90, đã có những chương trình nghiên cứu khoa học, chọn tạo giống rô phi đơn tính, dòng Gift... Nhưng phải đến những năm gần đây, sản lượng và giá trị xuất khẩu có sự tăng trưởng đột biến.

Hiện nay, cá rô phi được nuôi tại hơn 150 quốc gia, với sản lượng đạt 7,2 triệu tấn. Tiêu thụ cá rô phi toàn cầu tăng trung bình 13%/năm, dự kiến đạt 20 tỷ USD vào 2030. Riêng tại Việt Nam, chỉ trong vòng 8 tháng của năm 2025, kim ngạch xuất khẩu cá rô phi đạt hơn 63,3 triệu USD, gấp gần 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái (chỉ đạt 23 triệu USD).

Xuất khẩu cá rô phi 8 tháng năm 2025 tăng gấp gần 3 lần cùng kỳ 2024

Lý giải về sự tăng trưởng đột biến này, ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Cơ hội phát triển cá rô phi là bối cảnh cạnh tranh thương mại, đặc biệt là từ thị trường Hoa Kỳ đã tạo cơ hội cho sự phát triển trở lại của cá rôi phi. Có những doanh nghiệp lớn ở phía Nam đã chuyển đổi 40% diện tích nuôi cá tra sang nuôi cá rô phi xuất khẩu, góp phần hoàn thiện chuỗi cung ứng sản xuất giống, thức ăn, nuôi trồng và chế biến xuất khẩu”.

Trong bối cảnh Hoa Kỳ áp thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc, nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam có nhiều cơ hội mở rộng thị phần xuất khẩu, nhất là khi nước ta đã hình thành nhiều vùng nuôi tập trung với quy mô sản lượng khoảng 300.000 tấn cá rô phi mỗi năm. Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, Hiệp hội đang thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại - mục tiêu đưa cá rô phi trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Mô hình nuôi cá rô phi không bùn ở Hải Phòng

“Cộng đồng chúng tôi hiện hay có hơn 20 doanh nghiệp hội viên quan tâm đến mặt hàng này. Xu hướng chắc chắn còn tiếp diễn, bởi vì diện tích nuôi tôm và cá tra đang không hiệu quả sẽ được chuyển đổi đợt này sang cá rô phi rất nhanh. Trong chương trình xúc tiến thương mại của chúng tôi - ít nhất ở 5 khu vực thị trường cùng với chương trình ngoại giao kinh tế chúng tôi làm việc với Bộ Ngoại giao sẽ đưa danh mục mặt hàng này vào các danh mục vào mặt hàng chủ lực”, ông Nguyễn Hoài Nam thông tin.

Nâng tầm sản xuất cá rô phi Việt Nam: Từ sản xuất truyền thống đến chuỗi giá trị bền vững

Theo các chuyên gia, Việt Nam cần chiến lược định vị rõ ràng, hướng đến các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tính bền vững để đón lấy những cơ hội thị trường đang rộng mở.

Ông Đỗ Đức Thịnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, Chăn nuôi và Thú y thành phố Hải Phòng cho biết, thành phố Hải Phòng là địa phương dẫn đầu các tỉnh phía Bắc trong sản xuất cá rô phi với sản lượng trên 39.000 tấn, chỉ sau Đồng Tháp (70.000 tấn) và An Giang (41.000 tấn).

Đa dạng các sản phẩm chế biến từ cá rô phi

Theo ông Đỗ Đức Thịnh, sản xuất cá rô phi tại địa phương vẫn còn nhiều thách thức, nguồn cung ứng giống phụ thuộc nước ngoài, chuỗi liên kết trong sản xuất và cung ứng còn yếu, trong khi giá bán và lợi nhuận của cá rô phi vẫn thấp so với các mặt hàng thủy sản khác: “Nếu chúng ta định hướng cá rô phi trở thành một ngành hàng thì phải chủ động được nguồn con giống chất lượng. Nếu bây giờ vẫn phụ thuộc con giống nhập bên ngoài thì chưa thể chủ động phát triển được ngành hàng”.

Hiện nay, cá rô phi Việt Nam đang phải cạnh tranh quyết liệt với các quốc gia có điều kiện nuôi tương đồng như Trung Quốc, Philippines, Thái Lan; nguồn thức ăn cung ứng cho sản xuất trong nước vẫn phụ thuộc vào nước ngoài, tỷ lệ fillet thấp (33%).

Để nâng cao sức cạnh tranh cho đối tượng nuôi này, Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung vào các hướng đi trọng tâm: Rà soát, quy hoạch lại vùng nuôi tập trung, hoàn thiện hệ thống sản xuất, đầu tư cung ứng giống chất lượng cao và hạ tầng cho các vùng sản xuất giống; phát triển vùng nuôi tập trung gắn với chế biến, bảo đảm kiêm soát được biên và tiêu thụ tại các địa bàn trọng điểm như: Hải Phòng, Bắc Ninh, Phú Thọ, An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ. Bên cạnh đó, khuyến khích doanh nghiệp liên kết với nông dân trong sản xuất và bao tiêu sản phẩm; đầu tư chế biến sâu, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu; đồng thời đấy mạnh chứng nhận VietGAP, ASC và truy xuất nguồn gốc để đáp ứng yêu cầu quốc tế...

Ở góc độ kỹ thuật và thị trường, TS. Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản - Việt Nam, Hội đồng xuất khẩu Đậu nành Hoa Kỳ (USSEC) khuyến nghị: “Các nhà sản xuất nên tập trung nuôi hai nhóm kích cỡ chính là 500 - 800 g/con (phục vụ bán lẻ) và 800 - 1.115 g/con (phục vụ nhà hàng, dịch vụ ăn uống). Đặc biệt, cần tránh việc trộn lẫn cá rô phi với sản phẩm nhập khẩu xuyên biên giới. Đây là điều đặc kị với các thị trường, đặc biệt là Mỹ”.

Nếu các điều kiện thuận lợi và công nghệ nuôi được áp dụng hiệu quả, diện tích nuôi cá rô phi cả nước có thể đạt 40.000 ha, sản lượng khoảng 400.000 tấn/năm vào năm 2030. Trong dài hạn, cá rô phi có thể trở thành một trong ba đối tượng chủ lực bên cạnh tôm và cá tra, tạo thế cân bằng mới cho cơ cấu ngành thủy sản Việt Nam.

Hương Giang/VOV1