Rau quả, trái cây xuất khẩu: Nhiều dư địa để ghi thêm kỷ lục

Sầu riêng đang là trái cây dẫn đầu về xuất khẩu trong nhóm ngành hàng rau quả. Ảnh: Vũ Lan.

Nhiều tín hiệu khả quan

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh chung của nền kinh tế. Kim ngạch xuất khẩu đạt mức 29,2 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xuất khẩu rau quả tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu với kim ngạch gần 3,5 tỷ USD chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, tăng hơn 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Với nguồn cung dồi dào, có thể đáp ứng nhu cầu lớn của thị trường, các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu kỳ vọng có thể lập thêm kỷ lục mới trong năm nay. Sầu riêng, thanh long, chuối... đều là những mặt hàng trái cây đóng góp chính vào tăng trưởng xuất khẩu nửa đầu năm 2024. Bên cạnh đó, các sản phẩm chế biến, các thị trường chủ lực cũng ghi nhận mức tăng 10-50% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết: Sản lượng về rau quả tăng lên khoảng 6%/năm. Lượng cung rất lớn và ổn định. Thứ hai là nhu cầu của thị trường thế giới tăng, từ nay đến hết năm 2024 ngành rau quả Việt Nam vẫn có những điều kiện thuận lợi để tăng trưởng.

Trung Quốc vẫn là thị trường chính của rau quả khi hơn 10 loại quả đã xuất khẩu chính ngạch. Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến cho biết, hiện Việt Nam đã xuất khẩu chính ngạch hơn chục loại trái cây vào thị trường Trung Quốc, gồm: dưa hấu, măng cụt, sầu riêng, chuối tươi, khoai lang, thanh long, chôm chôm, xoài, vải, nhãn, mít. Việt Nam và Trung Quốc dự kiến sẽ ký Nghị định thư mới về xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, chanh leo và ớt trong năm 2024. Hiện hai nước đã thống nhất ký kết Nghị định thư với trái dừa tươi, mở ra triển vọng xuất khẩu cho trái dừa của Việt Nam.

"Thị trường Trung Quốc rất rộng cửa, nhưng chất lượng hàng rau quả lại chưa ổn định. Vẫn còn một số lô hàng bị cảnh báo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Vừa qua, đề án Nâng cao hiệu quả thực thi hiệp định về áp dụng các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) đã được Chính phủ phê duyệt, mở ra công cụ mới để thúc đẩy chất lượng rau quả xuất khẩu" - Thứ trưởng Phùng Đức Tiến thông tin.

Nâng cao giá trị xuất khẩu

Thực tế thị trường rộng mở, nhưng chất lượng hàng rau quả chưa ổn định. Vẫn còn một số lô hàng bị cảnh báo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Sầu riêng là minh chứng rõ nhất. Với kim ngạch xuất khẩu ước khoảng 1 tỷ USD trong 6 tháng năm 2024, sầu riêng đang là trái cây dẫn đầu về xuất khẩu trong nhóm ngành hàng rau quả nước ta. Trung Quốc vẫn chiếm tỷ trọng đến 92% trong tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng nước ta. Bên cạnh sự bứt phá mạnh mẽ nhưng ngành hàng này đối mặt với nhiều vấn đề đe dọa đến sự phát triển bền vững. Vừa qua, Tổng Cục Hải quan Trung Quốc ra thông báo cho biết sẽ tạm ngừng nhập khẩu sầu riêng từ 18 vùng trồng và 15 cơ sở đóng gói của Việt Nam do phát hiện tồn dư kim loại nặng vượt mức cho phép. Trong khi đó, sầu riêng Việt Nam cũng sẽ chịu áp lực cạnh tranh với sầu riêng Malaysia, khi nước này vừa lần đầu tiên được cấp phép xuất khẩu sầu riêng tươi vào Trung Quốc.

Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật thuộc Bộ NNPTNT cho biết, dù cả nước có 708 mã số vùng trồng và 168 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng tươi được cấp, nhưng thực tế là các địa phương chưa chủ động kiểm tra, giám sát các mã số xuất khẩu sau khi được cấp theo đúng quy định của nước nhập khẩu, đặc biệt là Nghị định thư sầu riêng đã ký với Trung Quốc.

Được biết, mới đây đề án Nâng cao hiệu quả thực thi hiệp định về áp dụng các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và cam kết SPS trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại tự do đã được Chính phủ phê duyệt, mở ra công cụ mới để thúc đẩy chất lượng rau quả xuất khẩu.

Để nâng cao giá trị xuất khẩu đối với ngành hàng rau quả, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam cho rằng, bên cạnh gia tăng kiểm soát vùng trồng, cơ sở đóng gói đã được phê duyệt, thì cần chuẩn hóa lại quy trình sản xuất, thu hoạch, chế biến, xử lý đóng gói cũng như xây dựng thương hiệu cho rau quả Việt, đặc biệt là đối với trái sầu riêng.

Khanh Lê