Rào cản và thách thức khi áp dụng IFRS

Nhận thức và tư duy là rào cản lớn nhất

Nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp là rào cản cốt lõi trong hành trình áp dụng IFRS tại Việt Nam. Ông Trịnh Đức Vinh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát kế toán, kiểm toán Bộ Tài chính cho rằng, nếu lãnh đạo hiểu rằng lợi ích của IFRS, như nâng cao minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư vượt xa chi phí ban đầu, họ sẽ đầu tư vào đào tạo, công nghệ và dữ liệu. Tuy nhiên, tâm lý ngại đổi mới và lo ngại công khai sức khỏe tài chính khiến nhiều lãnh đạo e dè, đặc biệt ở doanh nghiệp lớn, do lo ảnh hưởng giá cổ phiếu hoặc tăng nghĩa vụ thuế. Ông Vinh giải thích, một bộ phận làm tài chính kế toán vẫn giữ tư duy không muốn minh bạch, dẫn đến chậm trễ trong việc cập nhật kiến thức và thay đổi cách nghĩ, cách làm để tiếp cận thông lệ quốc tế. Ông cũng nhấn mạnh, các thách thức này mang tính chủ quan, ngắn hạn và có thể khắc phục nếu có nhận thức đúng về lợi ích lâu dài của IFRS.

Cũng như vậy, bà Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc Đào tạo Công ty Audit Key & Partners Việt Nam ACV chia sẻ, nhiều doanh nghiệp công bố áp dụng IFRS nhưng chỉ mang tính hình thức, không lập báo cáo thực sự do thiếu thông tin và nguồn lực. Theo quan sát của bà, khối ngân hàng và doanh nghiệp FDI có nhận thức tốt hơn, ví dụ Ngân hàng MB từ tháng 6/2023 đã tổ chức đào tạo IFRS cho cán bộ thẩm định tín dụng, với các chương trình của ACCA (Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc) và Câu lạc bộ Kế toán trưởng toàn quốc, nơi có forum trao đổi hàng ngày về IFRS. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường chưa quan tâm do thiếu chỉ đạo từ lãnh đạo, trong khi một số startup muốn minh bạch để thu hút vốn giá rẻ lại vướng chi phí tuyển dụng nhân sự am hiểu IFRS và thiếu hướng dẫn định giá. Bà đề xuất cần truyền thông mạnh mẽ để thấy được lợi ích lâu dài của IFRS, tránh tư duy “ăn xổi” và xây dựng nền tảng bền vững cho sản phẩm, dịch vụ và quy trình. “Các doanh nghiệp cần coi đào tạo IFRS như một chỉ số hiệu suất (KPI) để thúc đẩy sự chuẩn bị, đặc biệt khi lộ trình áp dụng tự nguyện bắt đầu từ năm 2026”, bà Thủy khuyến nghị.

Cần truyền thông mạnh mẽ để thấy được lợi ích lâu dài của IFRS

Để hóa giải các thách thức

Năng lực nhân sự là một thách thức lớn khác trong việc áp dụng IFRS. Ông Trịnh Đức Vinh chỉ ra rằng, nguồn nhân lực tài chính kế toán tại Việt Nam chưa đáp ứng yêu cầu của IFRS, do nhiều trường đại học chỉ mới đưa chương trình giảng dạy IFRS vào gần đây và nhân sự ra trường ít có cơ hội thực hành do chuẩn mực này chưa được áp dụng rộng rãi. Ông nhấn mạnh, doanh nghiệp cần đầu tư đào tạo không chỉ cho bộ phận kế toán, mà còn cho các bộ phận liên quan như bán hàng và ký kết hợp đồng, để cung cấp thông tin phù hợp với yêu cầu minh bạch của IFRS. Với 43 chuẩn mực IFRS, việc áp dụng đòi hỏi sự thích ứng linh hoạt theo ngành nghề.

Còn theo bà Nguyễn Thị Thủy, chứng chỉ IFRS bằng tiếng Việt do ACCA phối hợp với Bộ Tài chính cung cấp đã loại bỏ rào cản ngôn ngữ, với chi phí hợp lý và hỗ trợ học phí, nhưng nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng do thiếu chỉ đạo từ lãnh đạo. Bà nhấn mạnh rằng, lãnh đạo doanh nghiệp cần tham gia đào tạo để hiểu lợi ích của IFRS.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng dữ liệu cũng là một rào cản đáng kể. Ông Vinh lý giải, IFRS yêu cầu thông tin theo giá thị trường, nhưng thị trường Việt Nam chưa có đủ dữ liệu, như xếp hạng tín nhiệm, để hỗ trợ định giá. Ông nhấn mạnh, nếu không áp dụng IFRS, thị trường sẽ không có động lực xây dựng cơ sở dữ liệu, tạo thành vòng luẩn quẩn. Ông đề xuất cần phối hợp giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý để tạo nguồn thông tin thị trường, đảm bảo áp dụng IFRS hiệu quả.

Trần Hương