Rao bán đề thi IELTS: Có vi phạm pháp luật Việt Nam?

Dạo gần đây, khi tìm kiếm tài liệu ôn thi IELTS trên mạng, tôi vô tình thấy nhiều trang web và hội nhóm rao bán công khai đề thi với lời khẳng định “đề thi thật” với đủ mức giá, thậm chí còn cam kết “trúng tủ 90%”. Điều này khiến tôi không khỏi hoang mang, bởi nếu đề thi thực sự bị lộ và mua bán tràn lan, tính công bằng của kỳ thi IELTS sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, vì IELTS là một kỳ thi quốc tế, tôi thắc mắc liệu hành vi rao bán đề thi IELTS có bị xử phạt theo quy định của pháp luật Việt Nam hay không?

Bạn đọc Phạm Thảo (TP.HCM)

Giải đáp thắc mắc trên, luật sư Nguyễn Đình Thế, Đoàn Luật sư TP.HCM, đã có một số chia sẻ dưới đây:

Đề thi IELTS không thuộc danh mục bí mật nhà nước

IELTS là kỳ thi quốc tế do Hội đồng Anh (British Council), IDP Education (“IDP”) và Cambridge Assessment English tổ chức, không thuộc hệ thống thi cử của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam.

Theo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước 2018, danh mục bí mật nhà nước bao gồm các tài liệu có ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc gia, chính trị, kinh tế hoặc lợi ích chung của quốc gia.

Hơn nữa, theo Nghị định 04/2021 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực giáo dục, hành vi làm lộ đề thi chỉ bị xử lý khi kỳ thi thuộc hệ thống giáo dục quốc gia.

Bên cạnh đó, theo Điều 1 Quyết định 531/QĐ-TTg năm 2023, bí mật nhà nước trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo chỉ bao gồm: đề thi chính thức, đề thi dự bị, đáp án của kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, thi chọn đội tuyển Olympic quốc tế và khu vực chưa công khai.

Như vậy, đề thi IELTS không thuộc danh mục bí mật nhà nước. Do đó, nếu có hành vi làm lộ hoặc rao bán đề thi IELTS thì không thể bị xử lý theo quy định về gian lận thi cử áp dụng cho các kỳ thi trong nước.

Trách nhiệm pháp lý của các bên liên quan

Mặc dù pháp luật Việt Nam hiện chưa có quy định về việc bảo mật đề thi IELTS, nhưng hành vi mua, rao bán đề thi IELTS có thể bị xem xét xử lý dưới góc độ như sau:

- Về phía Hội đồng Anh và IDP: Các tổ chức này có quy chế riêng quy định về bảo mật đề thi và quyền xử lý vi phạm. Nếu một thí sinh bị phát hiện đã tiếp cận hoặc mua bán đề thi trước ngày thi, họ có thể bị hủy kết quả, cấm thi trong thời gian dài, thậm chí bị từ chối xét duyệt kết quả bởi các tổ chức quốc tế công nhận chứng chỉ IELTS.

- Về phía người mua đề: Nếu người mua biết rõ rằng đề thi bị rò rỉ và vẫn cố tình mua, họ có thể bị hủy kết quả thi và cấm thi theo quy chế của đơn vị tổ chức. Theo pháp luật Việt Nam, bản thân hành vi mua đề thi không đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

- Về phía người bán đề: Nếu người bán chỉ đơn thuần rao bán mà không có hành vi lừa đảo, họ không bị xử lý theo quy định pháp luật Việt Nam vì không thuộc danh mục bí mật nhà nước.

Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu lừa đảo, chẳng hạn như cam kết cung cấp đề thi thật nhưng thực tế lại bán đề giả để chiếm đoạt tiền sẽ bị xử phạt hành chính từ 2-3 triệu đồng đối với cá nhân, 4-6 triệu đồng đối với tổ chức (theo khoản 2 Điều 4 và Điều 15 Nghị định 144/2021).

Nếu số tiền lớn hơn, vụ việc có thể bị khởi tố, truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” với mức hình phạt cao nhất là tù chung thân.

Như vậy, dưới góc độ pháp lý, hành vi rao bán đề thi IELTS không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật về bảo vệ bí mật nhà nước hay các quy định về gian lận thi cử trong hệ thống giáo dục Việt Nam.

Tuy nhiên, việc mua bán đề thi vẫn có thể bị xử lý theo quy định nội bộ của Hội đồng Anh và IDP với các chế tài như hủy kết quả thi hoặc cấm thi dài hạn. Trong trường hợp có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người bán có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.

Để đảm bảo quyền lợi của bản thân, thí sinh cần tránh tham gia vào các giao dịch mua bán đề thi, đồng thời cảnh giác với các hành vi gian lận trên thị trường. Các tổ chức thi cần tiếp tục nâng cao tính bảo mật của kỳ thi và có biện pháp ngăn chặn các hành vi gian lận nhằm bảo vệ tính công bằng và minh bạch của chứng chỉ IELTS tại Việt Nam.

THẢO HIỀN