Quyết sách đất đai: Chuyển từ 'quản lý chặt chẽ' sang 'quản lý hiệu quả'

Quản lý tốt đất đai là quản lý được không gian phát triển của quốc gia. (Nguồn ảnh: TTXVN)

Lĩnh vực đất đai - nguồn lực đặc biệt của quốc gia đang chứng kiến sự chuyển động mạnh mẽ cả về thể chế, cơ chế và chính sách mới.

Trong đó, sự “ra đời” của Luật Đất đai năm 2024 và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đã tạo dấu mốc quan trọng, “mở đường” cho giai đoạn phát triển mới: Toàn diện hơn, minh bạch hơn, hiệu quả hơn và gần dân hơn.

“Chìa khóa” khơi thông nguồn lực

Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đất đai là nguồn lực chiến lược, vừa hữu hạn vừa vô cùng quý giá. Quản lý tốt đất đai là quản lý được không gian phát triển của quốc gia. Thể chế rõ ràng, pháp luật đồng bộ chính là “chìa khóa” để khai thông, sử dụng hiệu quả nguồn lực này trong giai đoạn phát triển mới.

Vì thế, Luật Đất đai năm 2024 “ra đời” đã thể chế hóa toàn diện chủ trương của Đảng, đồng thời xử lý nhiều vấn đề cấp bách trong thực tiễn. Trong đó, luật đã xác định giá đất theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước; mở rộng quyền của người dân trong giám sát và tiếp cận thông tin đất đai; quy định cụ thể hơn về thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư...

Hơn thế, việc Quốc hội cho phép luật có hiệu lực sớm hơn 5 tháng, cùng với hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành được ban hành đồng bộ, đã góp phần quan trọng khắc phục căn bản tình trạng “Luật chờ nghị định.” Đây chính là biểu hiện sinh động của tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW, pháp luật phải chuyển động cùng đời sống, đưa chính sách đi vào thực tiễn.

Đặc biệt, kể từ tháng 7/2025, cả nước bước vào công cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh gọn đơn vị hành chính và đổi mới theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây không chỉ là yêu cầu về tổ chức bộ máy, mà còn là bước điều chỉnh căn bản về phương thức quản lý Nhà nước, đòi hỏi thể chế phải thích ứng, linh hoạt và trao quyền thực chất hơn cho địa phương.

Thực hiện chủ trương trên cùng với Nghị quyết 66-NQ/TW, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai 2024 cũng đã được xây dựng đồng bộ theo hướng phân cấp, phân quyền, trao quyền mạnh mẽ cho địa phương.

Đảm bảo không tạo khoảng trống pháp lý đất đai. (Ảnh minh họa. Nguồn: Vietnam+)

Với vai trò quản lý, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 151/2025/NĐ-CP quy định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp; Nghị định 226/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung nhiều quy định để tăng tính chủ động cho cấp dưới trong tổ chức thực thi; Nghị quyết số 66.3/2025/NQ-CP của Chính phủ về tháo gỡ, xử lý vướng mắc để triển khai các dự án trong thời gian Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 chưa được phê duyệt điều chỉnh.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã ban hành theo thẩm quyền Thông tư số 23/2025/TT-BNNMT ngày 20/6/2025 quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo đó, lần đầu tiên, nguyên tắc “cấp nào gần dân nhất, cấp đó được quyết định” được thể chế hóa đồng bộ. Bên cạnh đó, các nghị định trên cũng đã quy định rõ cơ chế kiểm tra, giám sát, thanh tra ở từng cấp, vừa đảm bảo thống nhất quản lý, vừa ngăn ngừa tiêu cực trong thực tiễn.

Hướng tới nền quản trị đất đai số

Một nội dung nổi bật thể hiện tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, là Chiến dịch 90 ngày làm giàu, làm sạch dữ liệu đất đai, nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu “đúng-đủ -sạch-sống-thống nhất-dùng chung” đồng bộ với dữ liệu dân cư, thuế, tài chính và xây dựng.

Cụ thể, ngày 31/8/2025, Bộ Công an - Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Kế hoạch 515/KH-BCA-BNN&MT năm 2025 thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, triển khai đồng bộ trên cả nước từ ngày 1/9-30/11. Chiến dịch không chỉ là giải pháp nhằm minh bạch hóa thông tin từng thửa đất, mà còn là căn cứ quan trọng để chuẩn bị cho việc xây dựng chính sách thuế bất động sản trong tương lai.

Theo bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, việc xây dựng một hệ thống dữ liệu “một dữ liệu - nhiều mục tiêu quản lý” đã được quy định trong Nghị định 226/2025/NĐ-CP. Dữ liệu được kết nối đồng bộ với dữ liệu dân cư, thuế, xây dựng, tài chính, hình thành nền tảng quản trị điện tử phục vụ việc định giá, giao dịch và thanh tra đất đai.

Ngoài ra, để các chính sách mới thực sự đi vào cuộc sống, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã tổ chức 10 đoàn công tác do lãnh đạo bộ dẫn đầu làm việc tại 34 tỉnh, thành, lắng nghe và tháo gỡ khó khăn trong tổ chức vận hành chính quyền hai cấp, đồng thời, 34 cán bộ của Cục Quản lý đất đai được cử trực tiếp xuống địa phương, hỗ trợ xử lý các tình huống vướng mắc.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cách làm “đi cùng, làm cùng, tháo gỡ cùng” trên đã góp phần giúp các địa phương nhanh chóng thích ứng, đảm bảo chính sách đi đúng hướng và phát huy hiệu quả ngay trong thực tiễn.

Từ góc độ địa phương, ông Nguyễn Duy Hưng - Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai Hà Nội, cho rằng khi dữ liệu đất đai được đồng bộ, minh bạch, chính sách này sẽ góp phần hạn chế đầu cơ, dòng tiền chảy vào bất động sản, từ đó giúp thị trường ổn định, giá nhà có cơ hội giảm về mức hợp lý.

Quan trọng hơn, việc xây dựng một cơ sở dữ liệu đất đai đầy đủ, minh bạch không những giúp Nhà nước quản lý hiệu quả nguồn lực đất đai, mà còn là “chiếc gương” phản chiếu thực tế thị trường bất động sản, tạo tiền đề cho việc xây dựng chính sách thuế phù hợp, hài hòa lợi ích giữa các bên.

Như vậy, xét tổng thể, từ định hướng trong Nghị quyết 66-NQ/TW đến các văn bản triển khai của Chính phủ, có thể thấy sự chuyển động đồng bộ của cả hệ thống chính trị, từ tư duy đến hành động. Nếu Nghị quyết 66 là “kim chỉ nam” định hướng tư duy pháp quyền, thì các Nghị định 151, 226 và Nghị quyết 66.3 chính là “bánh răng vận hành” đưa chủ trương vào thực tiễn.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, ngành đất đai cũng đang đối mặt với nhiều thách thức; quy hoạch sử dụng đất còn chồng chéo; cơ chế đấu giá, đấu thầu chưa đủ linh hoạt; công tác định giá đất còn thiếu công cụ hiện đại và tâm lý e ngại trách nhiệm ở cấp thực thi...

Vì thế, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, Cục Quản lý đất đai đã chủ động rà soát thực tiễn, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai 2024 theo hướng chuyển từ “quản lý chặt chẽ” sang “quản lý hiệu quả, kiến tạo phát triển.” Dự thảo luật sửa đổi đang được lấy ý kiến rộng rãi, hướng đến đồng thuận xã hội cao trước khi trình Quốc hội thông qua vào cuối năm 2025.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đổi mới thể chế đất đai lần này không chỉ là sự điều chỉnh kỹ thuật mà là một cuộc cải cách tư duy hướng tới quản trị đất đai hiện đại, minh bạch, gắn với mục tiêu phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và bảo vệ môi trường; đưa đất đai thực sự trở thành nguồn lực chiến lược cho một Việt Nam phát triển nhanh, xanh và bền vững./.

(Vietnam+)